Της Μαρίας Δημουλά
Το μέγεθος της καταστροφής που προκλήθηκε τον περασμένο χρόνο από τις πυρκαγιές, φαίνεται ότι δεν μας δίδαξε, δεν μας ευαισθητοποίησε, με λίγα λόγια δεν μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε ότι το περιβάλλον εκπέμπει σήμα κινδύνου. Πρόκειται για έναν κίνδυνο ορατό που δε σταματά να μας υπενθυμίζει ότι αυτό που θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές είναι ο θάνατος και όχι η ζωή! Μπορεί τα αποτελέσματα των μελετών δύο αμερικανικών πανεπιστημίων να κατατάσσουν την Ελλάδα στην 44η θέση της παγκόσμιας κατάταξης για τη προστασία του περιβάλλοντος, μπορεί η έρευνα της VPRC, τον Ιούνιο του 2007 να κατέδειξε ότι οι Έλληνες ανησυχούν για την κατάσταση του περιβάλλοντος, ωστόσο οι συνεχείς καταδίκες της χώρας μας για παραβιάσεις της κοινοτικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας αποδεικνύουν περίτρανα το ακριβώς αντίθετο.
«Ο Ρυπαίνων πληρώνει»
Το πρόβλημα της συμμόρφωσης με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο σε ζητήματα περιβάλλοντος είναι ένα θέμα που δεν έχει αντιμετωπιστεί με την ανάλογη σοβαρότητα από τις ελληνικές κυβερνήσεις. Χαρακτηριστική ήταν η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον περασμένο μήνα να προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατά εννέα κρατών-μελών (ανάμεσά τους και η Ελλάδα), επειδή παρέλειψαν να ενσωματώσουν στο εθνικό δίκαιο την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης περί ευθύνης για την πρόκληση ζημιών στο περιβάλλον. Σύμφωνα με τον Επίτροπο Σταύρο Δήμα, υπεύθυνο για θέματα περιβάλλοντος, η συγκεκριμένη οδηγία βασίζεται στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και αποτελεί μία από τις σημαντικότερες νέες νομοθετικές πράξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αυτό διότι αποσκοπεί στην πρόληψη και την αποκατάσταση των περιβαλλοντικών ζημιών. Τα φυσικά και νομικά πρόσωπα που ασκούν ή ελέγχουν δραστηριότητες οι οποίες απαριθμούνται στην οδηγία είναι απολύτως υπεύθυνα για τις ζημίες που προκαλούν στο περιβάλλον μέσω της δραστηριότητάς τους. Οι καλυπτόμενες περιβαλλοντικές ζημίες είναι εκείνες που προκαλούνται σε προστατευόμενα είδη χλωρίδας και πανίδας ή φυσικά ενδιαιτήματα, στα ύδατα και στο έδαφος.
Ποια είναι η διαδικασία ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σε περίπτωση παραβίασης του κοινοτικού δικαίου;
Σύμφωνα με το άρθρο 226 της Συνθήκης, η Επιτροπή οφείλει να ελέγχει κατά πόσο τα κράτη μέλη τηρούν τις εκάστοτε υποχρεώσεις τους και κατ’επέκταση μπορεί να κινεί δικαστική διαδικασία εναντίον όλων εκείνων που αψηφούν την κοινοτική νομοθεσία. Στην περίπτωση που στοιχειοθετείται παραβίαση, απευθύνεται επίσημη προειδοποιητική επιστολή από την Επιτροπή προς το συγκεκριμένο κράτος-μέλος, με την οποία το καλεί να υποβάλει τις παρατηρήσεις του μέσα σε μία προθεσμία συνήθως δύο μηνών.
Σε ένα δεύτερο επίπεδο και αφού η Επιτροπή εξετάσει την απάντηση (αν αυτή υπάρχει), η τελευταία μπορεί να αποστείλει στο κράτος-μέλος «αιτιολογημένη γνώμη». Πρόκειται για τη δεύτερη και τελική γραπτή προειδοποίηση, στην οποία επεξηγούνται οι λόγοι για τους οποίους η Επιτροπή θεωρεί ότι έχει υπάρξει παράβαση του κοινοτικού δικαίου. Το κράτος καλείται να συμμορφωθεί μέσα σε ορισμένη προθεσμία.
Εάν τελικά το κράτος δε συμμορφωθεί με την αιτιολογημένη γνώμη, η Επιτροπή έχει δικαίωμα να το παραπέμψει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Σύμφωνα με το άρθρο 228 της Συνθήκης, σε περίπτωση που το κράτος δεν έχει συμμορφωθεί με προηγούμενη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, η Επιτροπή αποστέλλει νέα πρώτη γραπτή προειδοποίηση και στη συνέχεια δεύτερη και τελική γραπτή προειδοποίηση και ταυτόχρονα μπορεί να ζητήσει από το Δικαστήριο την επιβολή χρηματικής ποινής. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η καταδίκη στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και η επιβολή προστίμου απαιτούν διαδοχικές και αλλεπάλληλες παραβιάσεις καθώς και την πλήρη αδιαφορία απέναντι στις συστάσεις της Επιτροπής. Δυστυχώς, η Ελλάδα ανήκει σε εκείνες τις χώρες που σύρονται διαρκώς στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σε σχέση με τα περιβαλλοντικά ζητήματα, δεδομένου ότι σε ετήσια βάση έχουμε τις περισσότερες καταδίκες.
Υποθέσεις παραβιάσεων της περιβαλλοντικής κοινοτικής νομοθεσίας
- Υπόθεση Κουρουπητού
Η πιο γνωστή υπόθεση καταδίκης υπήρξε εκείνη της παράνομης χωματερής του Κουρουπητού στην Κρήτη. Συγκεκριμένα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επέβαλε το 2000 το καθημερινό πρόστιμο των 20000 ευρώ και αποφάσισε να το σταματήσει μετά το κλείσιμο της χωματερής το 2001. Ωστόσο, η καταδίκη αυτή δεν αποτέλεσε την αρχή για στροφή πολιτικής απέναντι στα περιβαλλοντικά ζητήματα. Αντιθέτως, το πρόβλημα του Κουρουπητού δε φαίνεται να έχει επιλυθεί, κάτι που φαίνεται και από τα λόγια του κ. Δήμα: «Ειδικά για τον Κουρουπητό θα είναι και προσβλητικό για όλους μας να φανεί ότι δεν έχουμε τηρήσει τις δεσμεύσεις που αναλάβαμε». - Διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων
Στις 30 Ιανουαρίου του 2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατά της Ελλάδας καθώς η τελευταία δεν έχει εγκρίνει ακόμα κατάλληλο σχέδιο διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων και ανέχεται την ανεξέλεγκτη διάθεση των περισσότερων από τα παραγόμενα επικίνδυνα απόβλητα. Χιλιάδες τόνοι αποβλήτων αποθηκεύονται «προσωρινά», εν αναμονή της διάθεσης ή της ανάκτησής τους, γεγονός που αποδεικνύει ότι το πρόβλημα είναι οξύτατο. - Προστασία άγριων πτηνών
Για τη διασφάλιση της επιβίωσης και της αναπαραγωγής των άγριων πτηνών, η Κοινοτική Οδηγία 79/409/ΕΟΚ καθόριζε τη δημιουργία Ζωνών Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ). Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι οι ελληνικές ΖΕΠ είναι ανεπαρκείς, τόσο ως προς τον αριθμό όσο και ως προς την επιφάνεια. Οι Ζώνες Ειδικής Προστασίας έχουν ιδιαίτερη σημασία καθώς πολλά είδη άγριων πτηνών είναι παγκοσμίως απειλούμενα είδη τα οποία είναι απαραίτητο να καλυφθούν από τις υπάρχουσες ΖΕΠ στην Ελλάδα. Και σε αυτήν την περίπτωση η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την υπόθεση στο ΔΕΚ. - Προστασία και διαχείριση υδάτινων πόρων
Σύμφωνα με Ευρωπαϊκή Οδηγία για τη διαχείριση υδάτινων πόρων, κάθε χώρα οφείλει να εξασφαλίζει ότι για κάθε περιοχή λεκάνης απορροής ποταμού αναλαμβάνεται από τις αρμόδιες αρχές η ανάλυση των χαρακτηριστικών της, η ανάλυση των επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στην κατάσταση των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων και η οικονομική ανάλυση της χρήσης ύδατος. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό βήμα για την επίτευξη καλής ποιότητας υδάτων. Ωστόσο, στις 31 Ιανουαρίου του 2008, η Ελλάδα καταδικάστηκε για ακόμα μία φορά για μη συμμόρφωση με το κοινοτικό δίκαιο. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα πλαίσια της οδηγίας για τα ύδατα, το Δικαστήριο εξέδωσε καταδικαστική απόφαση εις βάρος της Ελλάδας, λόγω της ρύπανσης του Σπερχειού ποταμού. - Αστικά λύματα
Σύμφωνα με την Κοινοτική Οδηγία 91/271, οι οικισμοί με πληθυσμό άνω των 15.000 κατοίκων έπρεπε να διαθέτουν έως τις 31/12/2000 δίκτυα αποχέτευσης και να υποβάλουν τα αστικά λύματά τους σε δευτεροβάθμια (δηλαδή βιολογική) επεξεργασία. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα για τη μη συμμόρφωση με την Οδηγία για τα αστικά λύματα και πλέον για την αποφυγή επιβολής προστίμου, χρειάζεται αυστηρή τήρηση του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης των έργων, ιδίως για περιοχές όπου τα έργα δεν έχουν καν εγκριθεί.
Η Ελλάδα φαίνεται να μη «βάζει μυαλό». Οι παραπομπές και οι καταδίκες συνεχίζουν ενώ πολίτες και πολιτικοί παραμένουν υπνωτισμένοι. Και ενώ οι πολιτικοί διαφωνούν μεταξύ τους για τη δημιουργία ή μη αυτοτελούς Υπουργείου Περιβάλλοντος, η ουσία παραμένει η ίδια: δηλητηριάζεται ο αέρας, μολύνεται το νερό και η τροφή μας, καίγονται τα δάση και εμείς παραμένουμε θεατές, άπραγοι περιμένουμε την μοίρα που οι ίδιοι έχουμε προκαλέσει!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου