Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου 2008

"Εμένα φίλε, με λένε Καραγκιόζη"



Σε μία προηγούμενη εποχή που τα παιδιά δεν καθηλώνονταν με video games και χλιδάτες Barbie ο αγαπημένος ήρωας που συνέπαιρνε τις λιλιπούτειες φατσούλες ήταν ο Καραγκιόζης.
Καταφερτζής, ευρηματικός, πλακατζής και κλασσικός ελληναράς, ο καραγκιοζάκος σκάρωνε τα μύρια όσα κάτω από τη μύτη του Πασά με σύμμαχο τον Χατζηαβάτη, τον Μπάρμπα Γιώργο, τον Βαγγέλακα και τον Μορφονιό.
Ένα θέατρο σκιών που ταίριαζε άνετα στην ψυχοσύνθεση μικρών και μεγάλων, κρατώντας τόνους κοινωνικών "επαναστάσεων" και διαπαιδαγώγησης για κάθε ηλικία που το παρακολουθούσε. Ο Καραγκιόζης δεν ήταν "φρέσκο φρούτο". Η ιστορία του ξεκινούσε πριν από 4 αιώνες! Έλληνας οπωσδήποτε αλλά οι απόψεις διίστανται για το ονοματεπώνυμό του. Μία εκδοχή τον θέλει αρχιμάστορα στην Προύσα να αναλαμβάνει μαζί με τον Χατζηαβάτη την οικοδόμιση του παλατιού του Πασά. Έργο που καθυστέρησε με τις παγαποντιές του και τα χωρατά που απασχολούσαν τους μαστόρους από τη δουλειά τους, ώσπου ο Πασάς θύμωσε και του πήρε το κεφάλι. Αμέσως σχεδόν όμως το μετάνοιωσε. Σπρωγμένος από τύψεις κάλεσε στο σεράι τον Χατζηαβάτη και άρχισε να ρωτά για την ζωή και τα κατορθώματα του Καραγκιόζη. Κι όσο άκουγε τις ιστορίες του τόσο εθιζόταν και ζητούσε κι άλλες. Ώσπου σε μία έμπνευση της στιγμής ο Χατζηαβάτης φτιάχνει την χάρτινη φιγούρα του Καραγκιόζη, την βάζει πίσω από έναν μπερντέ και στήνει το πρώτο θέατρο σκιών.
Η άλλη εκδοχή θέλει τον Καραγκιόζη έλληνα που εγκαθίσταται στην Πόλη. Προέρχεται από την Κίνα και το θέατρο σκιών είναι ήδη η τέχνη του. Γιώργος Μαυρομάτης το όνομά του. Προσαρμόζει αυτόματα τις ιστορίες του στα τούρκικα ήθη και δίνει το όνομά του στον κεντρικό του ήρωα. Μαυρομάτης... στα τούρκικα Καραγκιόζης. Βοηθός του ο Γιάννης Μπράχαλης, ο άνθρωπος που έφερε τον καραγκιόζη αργότερα στην Ελλάδα.

Αρκετοί στην εξ' ανατολών γείτονα επιμένουν ότι ο Καραγκιόζης είχε τούρκικη υπηκοότητα. Εν τούτοις, οι ήρωες του ήταν έλληνες. Πράγματι ο Καραγκιόζης και ο Χατζηαβάτης ανδρώθηκαν σε περίοδο τουρκοκρατίας και ασχολήθηκαν με την καθημερινή ζωή των Τούρκων κατ' ανάγκη και των υποτελών τους. Αλλά ακόμη και στα σκετσάκια του 18ου αιώνα ο έλληνας κατεργάρης και το ευρηματικό του πνεύμα παραμονεύει παντού. Το θέατρο σκιών μιλούσε και τις δύο γλώσσες. Στέκι του το παζάρι, ο τόπος των βιοτεχνών, των πραματευτάδων, των εμπόρων και των νοικοκυραίων. Ο Καραγκιόζης σύντομα γίνεται ο ήρωας του εμπορίου. Ο Χατζηαβάτης ο ήρωας των γραφιάδων.
Στην Ελλάδα ο Καραγκιόζης μεταπηδά λίγο πριν την απελευθέρωση. Αποτελεί μάλιστα πρόσχημα για συναντήσεις οπλαρχηγών που έμοιαζαν υπεράνω πάσης υποψίας. Θίασος περιοδεύων το θέατρο σκιών, με γλώσσα ελληνική πια και ήρωες έλληνες και Τούρκους. Αν και ο εξελληνισμός του ξεκίνησε από την Ηπειρο, κορυφαίος δημιουργός του ήταν ο Πατρινός ψάλτης Δημήτριος Σαρδούνης, γνωστός με το ψευδώνυμο Μίμαρος ο οποίος μετέτρεψε το θέαμα σε ελληνικό οικογενειακό θέατρο, γι'αυτό και θεωρείται ο πρώτος "δάσκαλος" του Καραγκιόζη (1890) στην Ελλάδα.
Το 1924 ιδρύεται το Σωματείο Ελλήνων Καραγκιοζοπαικτών...
ΟΛΟ ΤΟ ΠΟΣΤ ΕΔΩ...

Δεν υπάρχουν σχόλια: