Ενα ερώτημα που τίθεται, με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν το ΠΑΣΟΚ να προηγείται, είναι κατά πόσο το τοπίο μοιάζει περισσότερο με εκείνο της πρώτης ή της δεύτερης τετραετίας Σημίτη. Ως γνωστόν, την πρώτη τετραετία η Ν.Δ., από την εκλογή του Καραμανλή στην ηγεσία της, υπερείχε άνετα για μεγάλο διάστημα στις δημοσκοπήσεις. Ομως τα στοιχεία της πολιτικής δυναμικής ευνοούσαν το ΠΑΣΟΚ. Αντίθετα, τη δεύτερη τετραετία Σημίτη η δυναμική δεν ευνοούσε απλώς τη Ν.Δ., αλλά δημιούργησε γρήγορα μια μη αναστρέψιμη πραγματικότητα.
Τι συμβαίνει, λοιπόν, με το σημερινό τοπίο; Σε ποια προηγούμενη εμπειρία παραπέμπει; Η τωρινή συγκυρία μικρή σχέση έχει με τις δύο προηγούμενες εμπειρίες. Είναι sui generis. Το πολιτικό τοπίο, σήμερα, προσδιορίζεται από νέα δεδομένα. Εν πολλοίς, πρωτόγνωρα.
Κατ’ αρχάς, όλη την περίοδο 1996-2004 ο δικομματισμός ήταν πανίσχυρος. Ο σκληρός ανταγωνισμός Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ είχε ενισχυθεί από την προσωπική απήχηση Σημίτη (παρά την κόπωση του ΠΑΣΟΚ) και τη συνολική ανανέωση της εικόνας της Ν.Δ. (υπό την ηγεσία Καραμανλή). Ας σημειωθεί μάλιστα πως ενώ την πρώτη τετραετία Σημίτη ο τελευταίος υπερείχε σε «πρωθυπουργική εικόνα», ο Καραμανλής θεωρείτο, από τότε, το ισχυρό χαρτί του κόμματός του.
Ο ανταγωνισμός ανέβαζε τα ποσοστά του δικομματισμού στις δημοσκοπήσεις, ενώ σήμερα αυτά είναι μόνο 60%. Παράλληλα την περίοδο 1996-2004 δεν καταγράφονταν τα πρωτοφανή σημερινά ποσοστά της «αδιευκρίνιστης ψήφου», που φθάνουν το 22,7% (GPO). Ας σημειωθεί άλλωστε ότι άνω του 50% των αναποφάσιστων είναι ψηφοφόροι της Ν.Δ. -άρα εν δυνάμει εφεδρεία της.
Γι’ αυτό το τοπίο την περίοδο 1996-2000 ήταν σαφώς πιο ξεκάθαρο από το σημερινό, ακόμη και την πρώτη τετραετία Σημίτη, όπου η ισορροπία «παιζόταν». Η σημερινή ασάφεια προσδιορίζεται ανάγλυφα από ένα στοιχείο της τελευταίας δημοσκόπησης της GPO: Αν και το ΠΑΣΟΚ προηγείται σαφώς στην πρόθεση ψήφου, μόνο το 16,5% θα το εμπιστευόταν ως αυτοδύναμη κυβέρνηση για το χειρισμό της κρίσης! Αντίθετα, υψηλότατα ποσοστά επιλέγουν διάφορες μορφές κυβερνήσεων συνεργασίας. Αρα, η δυσπιστία προς το κόμμα που προηγείται είναι έντονη, υπογραμμίζοντας την ευάλωτη υπεροχή του.
Υπάρχει όμως και ένα πρόσθετο δεδομένο αστάθειας στο σημερινό τοπίο: Αν ψάξει κανείς βαθύτερα (με ποιοτικές έρευνες) τις τάσεις τόσο στην αδιευκρίνιστη ψήφο όσο και στους ψηφοφόρους που μετακινούνται από κόμμα σε κόμμα, θα διαπιστώσει πως οι επιλογές τους είναι μη κατασταλαγμένες.
Πρόσθετη αστάθεια στο τοπίο προκαλούν δύο ακόμη παράγοντες: Η μεγάλη απόκλιση της εικόνας του πρωθυπουργού από το σύνολο της «ομάδας» του. Αλλά και το ότι, ενώ το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης προηγείται, η ηγεσία του δεν θεωρείται το ισχυρό του χαρτί.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Οτι παρελθούσες εμπειρίες δεν αποτελούν ερμηνευτικό οδηγό για το σημερινό τοπίο. Τα σημερινά δεδομένα δεν συγκρίνονται με τη διαφορετική δυναμική που είχε διαμορφωθεί είτε στην πρώτη είτε στη δεύτερη τετραετία Σημίτη.
Το ΠΑΣΟΚ, που τώρα ευνοείται, έχει μια εύθραυστη υπεροχή. Η αποσυσπειρωμένη Ν.Δ. διατηρεί, παρά τις δυσκολίες, το ισχυρό ηγετικό της χαρτί. Καθώς και σημαντικά αποθέματα στους αναποφάσιστους. Ολα ισορροπούν σε ένα ασταθέστατο τοπίο. Που επιπρόσθετα είναι sui generis. Και άρα ελάχιστα προβλέψιμο.
