Του Αγγελου Χανιωτη*
Σε ένα περίφημο χωρίο του για τις επιπτώσεις των εμφυλίων συγκρούσεων ο Θουκυδίδης (Γ΄ 82) περιγράφει πώς η κρίση αξιών οδηγεί στο να χάνουν οι λέξεις τη σημασία τους. Το ότι η λέξη εκσυγχρονισμός έχει καταλήξει να σημαίνει ακριβώς το αντίθετό του, τη συντήρηση και την αντίδραση, ήταν ήδη μια ένδειξη για τη σύγχυση εννοιών στη σημερινή Ελλάδα. Οσα λέγονται και γράφονται αυτές τις μέρες δείχνουν όχι μόνο την κατάχρηση αλλά και την παρανόηση πολύ απλών λέξεων όπως αγωνίζομαι, τιμώ, διεκδικώ, σέβομαι, ευθύνη, άσυλο, προοδευτικός, τρομοκρατία, κράτος...
Οσα η Ελλάδα έζησε τις τελευταίες μέρες, από την αποτρόπαια πράξη δύο αστυνομικών έως την ομαδική παράκρουση μεγάλης μάζας του πληθυσμού, έχουν τις ρίζες τους σε χρόνια και πολύπλοκα προβλήματα της κοινωνίας, της δημόσιας διοίκησης και του κράτους.
Επειτα από 400 χρόνια τουρκοκρατίας και 150 χρόνια ξενοκρατίας οι Νεοέλληνες απέτυχαν μετά τη μεταπολίτευση να εδραιώσουν μια δημόσια διοίκηση που θα σεβόταν τον πολίτη και θα τον συμφιλίωνε με το κράτος. Αναξιοκρατία, διαφθορά, λαϊκισμός, εθνικισμός, πατριδοκαπηλεία, κακή παιδεία, κατασπατάληση επενδύσεων και σκοτεινές διαπλοκές πολιτικής, οικονομίας και μέσων μαζικής ενημέρωσης έφεραν την Ελλάδα στον 21ο αιώνα με δομικές αδυναμίες που σήμερα έχουν πάρει τις διαστάσεις απειλής και γενικής κρίσης αξιών.
Στην πρόσφατη κρίση η κυβέρνηση έδειξε ανικανότητα και η αντιπολίτευση ανευθυνότητα (και δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι κι αν οι ρόλοι ήταν αντεστραμμένοι, το αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο). Και το χειρότερο: όταν η Αθήνα καιγόταν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν μπόρεσε να αρθεί στο ύψος των συνταγματικών του καθηκόντων.
Η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως μεταρρυθμίσεις: εδραίωση μιας σύγχρονης δημόσιας διοίκησης που υπηρετεί και δεν ταλαιπωρεί τον πολίτη, μεταναστευτική πολιτική κι όχι ξενοφοβία, δίκαιο φορολογικό σύστημα, μακρόπνοη εξωτερική πολιτική, οικονομική πολιτική επενδύσεων και όχι ψηφοθηρίας, πολιτική για την ανώτατη εκπαίδευση και την έρευνα που δεν θα υπαγορεύεται από τον σουβλατζή και τον ιδιοκτήτη γκαρσονιέρας της επαρχιακής πόλης που γίνεται έδρα πανεπιστημίου-μαϊμού, ούτε από τον καημό του γονιού να δει το παιδί του φοιτητή, ακόμα κι αν δεν τα παίρνει τα γράμματα, αλλά από πραγματικές ανάγκες και προοπτικές, επαρκές σύστημα υγείας και κοινωνικών ασφαλίσεων, αστυνομία για την προστασία του πολίτη κι όχι σωματοφύλακες για τους επώνυμους, δικαιοσύνη χωρίς διακρίσεις και κυρίως παιδεία.
Μόνο τότε ο ασύδοτος δημοσιογράφος, ο εξ επαγγέλματος ινστρούκτορας, το κομματόσκυλο και ο λαοπλάνος θα μείνουν χωρίς πελατεία.
Δυστυχώς μεταρρυθμίσεις, αναγκαίες αλλά συχνά επώδυνες, δεν πρόκειται να προέλθουν από το σύστημα του δικομματισμού και πολύ φοβάμαι ότι δεν μπορούν να προέλθουν γενικά από τα σημερινά πολιτικά κόμματα. Η Ελλάδα χρειάζεται τουλάχιστον για μια τετραετία κυβέρνηση προσωπικοτήτων που θα προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις χωρίς να ανησυχεί για τον αν θα κερδίσει τις επόμενες εκλογές, μια κυβέρνηση που, στηριζόμενη σε ευρεία υπερκομματική πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, δεν θα είναι εναλλακτική λύση στον κοινοβουλευτικό πολίτευμα, αλλά θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την απρόσκοπτη λειτουργία της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Αλλιώς η Ελλάδα κινδυνεύει να γίνει λεία μιας σκοταδιστικής ακροδεξιάς ή κάποιου Ελληνα Μπερλουσκόνι.
* Ο κ. Αγγελος Χανιώτης είναι Ιστορικός, καθηγητής του πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
ΠΗΓΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
