Ερωτας και σφαγές στην Πόλη

ΑΓΚΥΡΑ

Του ΑΡΗ ΑΜΠΑΤΖΗ

Αρχίζει αύριο στην Τουρκία η προβολή της ταινίας «Φθινοπωρινή οδύνη», σε σκηνοθεσία της Τομρίς Γκιριτλίογλου, που είναι βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Τούρκου συγγραφέα Γιλμάζ Καράκογιουνλου και αναφέρεται στα επεισόδια που είχαν ξεσπάσει στις 6 Σεπτεμβρίου του 1955 εναντίον των Ελλήνων της Πόλης.

Σκηνή από την ταινία της Τομρίς Γκιριτλίογλου, με την Ελένη εν μέσω Τούρκων εθνικιστών που ξεσπάνε στους Ελληνες της Πόλης

Η ταινία (και το μυθιστόρημα) αφηγούνται την ιστορία ενός νέου Τούρκου, του Μπεχτσέτ, που ερωτεύεται μια Ελληνίδα της Πόλης, την Ελένη. Ο Μπεχτσέτ, ο οποίος διακατέχεται από μια ρομαντική εθνικιστική τάση, έχει πολιτικές φιλοδοξίες. Η ερωτική τους ιστορία εκτυλίσσεται μέσα σε σκοτεινές για τον Ελληνισμό της Πόλης συνθήκες. Ο Μπεχτσέτ συνδέεται με άτομα του τουρκικού παρακράτους, γεγονός που εξυπηρετεί μεν τις πολιτικές του φιλοδοξίες, αλλά γίνεται πλήγμα για τη σχέση του με την Ελένη. Δηλαδή, μέσα από μια ιστορία αγάπης, απεικονίζεται η πολιτική και κοινωνική δομή της Τουρκίας την εποχή εκείνη.

Η Τομρίς Γκιριτλίογλου είχε σκηνοθετήσει και την ταινία «Το περιδέραιο της Σαλκίμ Χανίμ» (1998), βασισμένη επίσης σε ομώνυμο μυθιστόρημα του Καράκογιουνλου. Αναφερόταν στην ιστορία του φόρου περιουσίας που είχε επιβάλει το 1942 το τουρκικό κράτους, κυρίως στις μη μουσουλμανικές μειονότητες.

Η «Φθινοπωρινή οδύνη» (στα ελληνικά κυκλοφορεί ως «Φθινοπωρινός πόνος» από τις εκδόσεις «Τσουκάτου» σε μετάφραση Λιάνας Μυστακίδου), είχε πάρει το 1992 το βραβείο μυθιστορήματος της Εταιρείας Συγγραφέων Τουρκίας. Οι σκηνές των καταστροφών και των λεηλασιών στα ελληνικά καταστήματα του Πέρα είναι στο βιβλίο ολοζώντανες, όπως ακριβώς τις είχε καταγράψει η μνήμη του συγγραφέα.

Εχει πει ο Γιλμάζ Καράκογιουνλου στην εβδομαδιαία ελληνική εφημερίδα «Πυρσός» της Κωνσταντινούπολης (τεύχος 16 - 1 Φεβρουαρίου 1999): «Εγραψα ό,τι είδα. Το μόνο που έκανα ήταν μια αισθητική παρέμβαση. Τον Σεπτέμβριο του 1955 είδα τον όχλο που λεηλατούσε με τα ίδια μου τα μάτια. Δεν ήταν δυνατόν να το ανεχτώ, αλλά δεν είχα τη δύναμη να το εμποδίσω. Θα ήταν όμως λάθος να μιλάμε για ένα μυθιστόρημα που αφορά τη μειονοτική ζωή».

Αφίσα της ταινίας, που βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Τούρκου πολιτικού Γιλμάζ Καράκογιουνλου

Την άποψή του για τους διωγμούς την έχει εκφράσει ξεκάθαρα και στο παρελθόν. Τα Σεπτεμβριανά του '55 τα έχει χαρακτηρίσει «μια επιχείρηση-επίθεση που σκηνοθετήθηκε κατά περιόδους με στόχο τη μεταφορά του κεφαλαίου από τις μειονότητες, που είχαν στα χέρια τους την οικονομική ζωή από την εποχή των Οθωμανών, στην τουρκική πλευρά».

Γεννημένος στην Πόλη το 1936, ο Καράκογιουνλου, παράλληλα με τη συγγραφική του δραστηριότητα, έχει και πολιτική καριέρα. Εξελέγη βουλευτής του Κόμματος της Μητέρας Πατρίδας στις εκλογές του 1995 και 1999. Ανέλαβε υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου και κυβερνητικός εκπρόσωπος στην κυβέρνηση Ετζεβίτ, που σχηματίστηκε μετά τις εκλογές του 1999 με τον συνασπισμό της Δημοκρατικής Αριστεράς του Μπουλέντ Ετζεβίτ, της Μητέρας Πατρίδας του Μεσούτ Γιλμάζ και του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικής Κίνησης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει μυθιστορήματα, ποίηση και θεατρικά έργα. *

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ