Σε «παγίδα ρευστότητας» εγκλωβίζεται η οικονομία, καθώς η μείωση των επιτοκίων του ευρώ δεν φθάνει στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, ενώ τα αδημοσίευτα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για το δίμηνο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου αποτυπώνουν «καθίζηση» των νέων χορηγήσεων. Την ίδια ώρα, η Κομισιόν προειδοποιεί τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για βαθιά επερχόμενη ύφεση, η οποία φαίνεται ότι «αγγίζει» την ελληνική οικονομία περισσότερο από όσο ανέμεναν και οι πλέον απαισιόδοξοι.
Ο νέος «τσάρος» της οικονομίας Γ. Παπαθανασίου, σε στενή συνεργασία με το νέο «οικονομικό διευθυντήριο» που θα συνεδριάζει υπό την προεδρία του Πρωθυπουργού και με τη συμμετοχή των υπουργών Ανάπτυξης και ΠΕΧΩΔΕ, αλλά και του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κατά περίπτωση, παρεμβαίνουν άμεσα για να αντιμετωπισθεί η «πιστωτική ασφυξία» που καθηλώνει την οικονομική δραστηριότητα, απειλώντας με απότομη επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης και πλήρη ανατροπή των δημοσιονομικών προβλέψεων.
Οι χθεσινές διαδοχικές συσκέψεις, πρώτα μεταξύ του κ. Γ. Προβόπουλου και των κορυφαίων τραπεζιτών και αμέσως μετά μεταξύ των νέων μελών του «οικονομικού διευθυντηρίου» επικεντρώθηκαν, σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, στην κρίση ρευστότητας της οικονομίας, ενώ ασκήθηκαν ισχυρές πιέσεις στους τραπεζίτες για χαλάρωση της πολιτικής τους, με άμεση αποκλιμάκωση των επιτοκίων καταθέσεων και χορηγήσεων και άνοιγμα της στρόφιγγας των πιστώσεων για επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Μεσότιτλος: Ερωτηματικά για τα 28 δις. ευρώ
Ο κ. Παπαθανασίου τονίζει ότι το σχέδιο ενίσχυσης των τραπεζών με κεφάλαια και ρευστότητα ύψους 28 δις. ευρώ θα εφαρμοσθεί κανονικά, ωστόσο στις χθεσινές συσκέψεις εκφράσθηκε έντονος προβληματισμός για την αποτελεσματικότητά του και για την ανάγκη ενδεχόμενης αναθεώρησής του, καθώς:
- Οι τραπεζίτες θεωρούν ότι, με τις σημερινές συνθήκες, είναι αναποτελεσματική η κατανομή των ενισχύσεων ρευστότητα (ομόλογα και εγγυήσεις δανεισμού, ύψους 8 και 15 δις. ευρώ αντίστοιχα).
- Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, οι ελληνικές τράπεζες είναι αδύνατο να δανεισθούν με καλούς όρους, αξιοποιώντας τις εγγυήσεις του Δημοσίου, καθώς τα επιτόκια δανεισμού του ίδιου του Δημοσίου παραμένουν πολύ υψηλά, ενώ είναι αβέβαιο πότε ακριβώς θα προχωρήσει σε εκδόσεις ομολόγων μεγάλης διάρκειας, ώστε να διαμορφωθεί η νέα «βάση» για τα μακροπρόθεσμα επιτόκια στο σύνολο της οικονομίας και για το δανεισμό των τραπεζών.
- Ταυτόχρονα, οι διεθνείς οίκοι πιστοληπτικών αξιολογήσεων αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα τις ελληνικές τράπεζες και ήδη έχουν διατυπωθεί προειδοποιήσεις για επικείμενη υποβάθμιση βαθμολογιών. Αυτό δυσκολεύει ακόμη περισσότερο το δανεισμό τους με κρατικές εγγυήσεις, ακόμη και αν εξομαλυνθεί η κατάσταση με τα μακροχρόνια επιτόκια του Δημοσίου.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι τραπεζίτες προτείνουν να αλλάξει η σύνθεση των κρατικών ενισχύσεων, ώστε να εκδοθούν περισσότερα ομόλογα ειδικού τύπου από το Δημόσιο και να περιορισθούν –ή και να εκμηδενισθούν- οι εγγυήσεις. Ήδη, ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους έχει προχωρήσει στις πρώτες εκδόσεις τίτλων για το πρόγραμμα των 8 δις. ευρώ, αλλά οι τραπεζίτες πιέζουν για την άμεση επιτάχυνση και διεύρυνση του προγράμματος, ώστε να καλυφθούν οι πιεστικές ανάγκες ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση προσανατολίζεται να εγκρίνει αυτή την πρόταση, υπό την πίεση των ακραίων συνθηκών που διαμορφώνονται στην τραπεζική αγορά, με βαρύτατες συνέπειες στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας.
Μεσότιτλος: Οικονομία χωρίς… καύσιμα
Οι τράπεζες πρόσφεραν τα τελευταία χρόνια πολύτιμο «καύσιμο» για την ανάπτυξη της οικονομίας, αλλά τα στοιχεία που φθάνουν τους τελευταίους μήνες στην ΤτΕ και την κυβέρνηση χαρακτηρίζονται από αρμόδια στελέχη απολύτως απογοητευτικά:
1. Οι πόρτες των τραπεζών για νοικοκυριά και επιχειρήσεις ουσιαστικά έχουν κλείσει, όχι μόνο λόγω των προβλημάτων ρευστότητας του πιστωτικού συστήματος, αλλά και εξαιτίας των «γκρίζων» προβλέψεων για την εξέλιξη των πιστωτικών κινδύνων, καθώς αυξάνεται με ρυθμούς γεωμετρικής προόδου ο αριθμός των επιχειρήσεων και νοικοκυριών που δυσκολεύονται να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους.
2. Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η εξέλιξη στον τομέα των καταναλωτικών δανείων, από τα οποία είχε τροφοδοτηθεί τα τελευταία χρόνια η κατανάλωση, που με τη σειρά της αποτέλεσε «ατμομηχανή» της οικονομικής ανάπτυξης. Είναι χαρακτηριστικό, ότι τον Οκτώβριο «πάγωσαν» οι νέες χορηγήσεις μέσω καρτών, με νέες χορηγήσεις μόλις 80 εκατ. ευρώ, ενώ τα νέα καταναλωτικά δάνεια που χορηγήθηκαν ήταν μόλις 165 εκατ. ευρώ. Η ΤτΕ έχει στη διάθεσή της ακόμη πιο ανησυχητικά στοιχεία, που αφορούν το κρίσιμο δίμηνο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου, στο οποίο περιλαμβάνεται και η κρίσιμη για την αγορά περίοδος των εορτών.
3. Τα επιτόκια δανεισμού νοικοκυριών και επιχειρήσεων παραμένουν εξαιρετικά υψηλά, μετά την απότομη αύξηση του φθινοπώρου. Η μόνη ουσιαστική μείωση των τελευταίων εβδομάδων έγινε από την Εμπορική Τράπεζα, με «ψαλίδισμα» άνω των δύο μονάδων σε όλες τις κατηγορίες δανείων, αλλά οι τραπεζίτες εμφανίζονται ιδιαίτερα διστακτικοί για αντίστοιχες κινήσεις, τουλάχιστον μέχρι να είναι σε θέση να προχωρήσουν σε σημαντική «εκλογίκευση» των επιτοκίων στις καταθέσεις προθεσμίας.
4. Τα προσφερόμενα επιτόκια για νέες καταθέσεις προθεσμίας παραμένουν κατά μέσο όρο στο 6%, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις προσφέρονται πολύ υψηλότερες αποδόσεις σε μεγαλοκαταθέτες. Όπως τονίζουν αναλυτές, αυτή η στάση των τραπεζών κακώς αποδίδεται από ορισμένους σε κάποια παράλογη έξαρση του ανταγωνισμού μεταξύ τους, αφού είναι σαφές ότι αντανακλά τη δεινή θέση στην οποία βρίσκονται και τις πιεστικές ανάγκες ρευστότητας που αντιμετωπίζουν. Πάντως, τα υψηλά επιτόκια καταθέσεων αποτελούν πλέον σοβαρή απειλή για την οικονομική δραστηριότητα, καθώς δεσμεύονται τεράστια ποσά στα τραπεζικά σεντούκια, αφήνοντας ελάχιστη διαθέσιμη ρευστότητα για κατανάλωση και επενδύσεις.
Μεσότιτλος: Το σχέδιο δράσης
Τις επόμενες εβδομάδες αναμένεται να τεθούν σε κίνηση οι μηχανισμοί αντιμετώπισης της κρίσης ρευστότητας και τα αρμόδια κυβερνητικά και τραπεζικά στελέχη εκφράζουν συγκρατημένη αισιοδοξία, ότι μέσα στον Ιανουάριο θα αρχίσει η αποκλιμάκωση των επιτοκίων καταθέσεων και χορηγήσεων.
Οι τράπεζες άρχισαν να συγκαλούν γενικές συνελεύσεις για να εγκριθούν οι αυξήσεις κεφαλαίου με την έκδοση προνομιούχων μετοχών, που θα διατεθούν στο Δημόσιο. Παράλληλα, όμως, αναμένεται να τεθεί από το υπουργείο Οικονομικών σε κίνηση και ο μηχανισμός έκδοσης ειδικών ομολόγων, ώστε σε πρώτη φάση να έχουν καταλήξει μέχρι το τέλους του μήνα στις τράπεζες τίτλοι ύψους 8 δις. ευρώ. Πιθανότατα, μέσα στον Φεβρουάριο θα γίνουν και νέες εκδόσεις ειδικών ομολόγων, που θα υποκαταστήσουν τις ανενεργές κρατικές εγγυήσεις.
Τις παρεμβάσεις της κυβέρνησης αναμένεται ότι θα διευκολύνει και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που αναμένεται ότι θα προχωρήσει σε μείωση του βασικού της επιτοκίου την επόμενη εβδομάδα τουλάχιστον κατά μισή μονάδα. Μάλιστα, υπό το φως των νεότερων στοιχείων, που δείχνουν ότι πλέον ο αποπληθωρισμός είναι πιο επικίνδυνος για την Ευρωζώνη από τον πληθωρισμό, πολλοί αναλυτές δεν αποκλείουν την έκπληξη, με μια μείωση κατά 75 μονάδες βάσης, που θα οδηγήσει το επιτόκιο του ευρώ στο 1,75%. Προς αυτή την κατεύθυνση συνηγορεί και η τελευταία μείωση επιτοκίων από την Τράπεζα της Αγγλίας, που έχει διαμορφώσει πλέον το βασικό της επιτόκιο στο χαμηλότερο ποσοστό από την ίδρυσή της, τον 17 αιώνα!
Μεσότιτλος: Η ύφεση δείχνει… δόντια στην Ευρωζώνη
Το νέο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης ανησυχεί ιδιαίτερα για τα έντονα σημάδια ύφεσης που κάνουν την εμφάνισή τους στην Ευρωζώνη και αναμένεται να παρασύρουν και την ελληνική οικονομία, η οποία φαίνεται ότι δεν έχει επαρκή… οχύρωση:
- Στην Κομισιόν και την ΕΚΤ σήμανε συναγερμός, μετά τη δημοσιοποίηση των τελευταίων στοιχείων για την εξέλιξη της επιχειρηματικής και καταναλωτικής εμπιστοσύνης, που ξεπέρασαν κάθε απαισιόδοξη πρόβλεψη. Ο γενικός δείκτης οικονομικού αισθήματος που παρακολουθεί η Κομισιόν έπεσε από το 74,9 τον Νοέμβριο στο 67,1, που είναι και το χαμηλότερο επίπεδο από το 1990, όταν άρχισε η παρακολούθηση του δείκτη. «Η οικονομική κατάσταση επιδεινώνεται πολύ γρήγορα», τόνισε ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Χ. Αλμούνια, καλώντας τις εθνικές κυβερνήσεις να λάβουν άμεσα μέτρα για την τόνωση των οικονομιών τους.
- Αξιολογώντας τα νέα στοιχεία, ο κορυφαίος οικονομικός αναλυτής της Commerzbank Κριστόφ Βέιλ προέβλεψε ότι η φετινή ύφεση στην Ευρωζώνη θα είναι πολύ βαθύτερη από το αναμενόμενο, με μείωση του ΑΕΠ κατά 2-3%, ενώ η ΕΚΤ θα υποχρεωθεί τους επόμενους μήνες να μειώσει το επιτόκιό της στο 1%. «Προσγείωση» της ΕΚΤ πολύ κοντά σε πολιτική μηδενικών επιτοκίων προβλέπουν τώρα οι περισσότεροι αναλυτές των ευρωπαϊκών τραπεζών και επενδυτικών οίκων.
- Τα στοιχεία για την οικονομική εμπιστοσύνη ανέδειξαν και τις αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας, καθώς ο ελληνικός δείκτης οικονομικού αισθήματος υποχώρησε απότομα, σε ποσοστό πολύ υψηλότερο από το μέσο όρο της Ευρωζώνης. Τον Δεκέμβριο, διαμορφώθηκε στο 54,3, με πτώση 12,4 μονάδων. Μετά την Σλοβενία, όπου ο δείκτης έπεσε στο 42,7, η χώρα μας εμφανίζει τη χειρότερη επίδοση στην Ευρωζώνη, στοιχείο ιδιαίτερα ανησυχητικό και στενά συνδεδεμένο με την πιστωτική «ασφυξία», που έχει επηρεάσει δραματικά τις προσδοκίες επιχειρήσεων και νοικοκυριών.
- Την ίδια ώρα, όλα τα στοιχεία που φθάνουν στο οικονομικό επιτελείο, δημοσιευμένα και ανεπίσημα, δείχνουν απότομη επιδείνωση των δεδομένων της πραγματικής οικονομίας το τελευταίο δίμηνο του έτους. Η αύξηση των απολύσεων στον ιδιωτικό τομέα, η καθήλωση της κατανάλωσης και της βιομηχανικής παραγωγής, η αύξηση πτωχεύσεων και ακάλυπτων επιταγών συνθέτουν ένα ζοφερό τοπίο και προαναγγέλλουν έντονη επιβράδυνση το 2009. Ακόμη και η συνήθως αισιόδοξη Εθνική Τράπεζα, στις τελευταίες μακροοικονομικές προβλέψεις κατέβασε στο 1% την πρόβλεψή της για την ανάπτυξη το 2009, προειδοποιώντας ότι η επιβράδυνση της οικονομίας θέτει σε κίνδυνο και την εκπλήρωση των, ήδη φιλόδοξων, δημοσιονομικών στόχων της κυβέρνησης.
Ο κ. Παπαθανασίου θα έχει να αντιμετωπίσει, μέσα στον πρώτο μήνα της θητείας του, δύο κρίσιμες προκλήσεις διεθνούς χαρακτήρα:
- Σε λίγες ημέρες αποστέλλει στην Κομισιόν, με τη δική του υπογραφή, το νέο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης, ενώ αμέσως μετά, στις 19 Ιανουαρίου, οι Βρυξέλλες θα ανακοινώσουν τις δικές τους προβλέψεις για την οικονομία και αναμένεται να αρχίσει η διαδικασία «ήπιας επιτήρησης» της οικονομικής πολιτικής. Η νέα διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, που θα εφαρμόζεται όσο θα διαρκεί η κρίση, δίνει στις κυβερνήσεις με υψηλά ελλείμματα περιθώρια για τη μείωση τους εντός διετίας και όχι μέσα στον επόμενο χρόνο. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο κ. Παπαθανασίου θα πρέπει να αρχίσει μια σκληρή διαπραγμάτευση με τον Χοακίμ Αλμούνια, για να πείσει την Επιτροπή ότι τα μέτρα που θα εφαρμόσει εγγυώνται τη διόρθωση του ελλείμματος μέσα στις προβλεπόμενες προθεσμίες. Οι πρώτες ανακοινώσεις του Πρωθυπουργού και του νέου υπουργού Οικονομίας «δείχνουν» προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης ενός προγράμματος δημοσιονομικής εξυγίανσης που θα δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην περιστολή των δαπανών, χωρίς νέους φορολογικούς αιφνιδιασμούς.
- Την ερχόμενη Τρίτη, και ενώ η γερμανική κυβέρνηση απέτυχε αυτή την εβδομάδα να διαθέσει το σύνολο των ομολόγων που είχε προγραμματίσει, καθώς έμεινε αδιάθετο το ένα τρίτο των τίτλων που δημοπρατήθηκαν, ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους αρχίζει την επίπονη διαδικασία υλοποίησης του νέου προγράμματος δανεισμού, ύψους 42 δις. ευρώ για το 2009. Το πρώτο τεστ θα είναι μάλλον εύκολο, αφού ο ΟΔΔΗΧ επέλεξε να διαθέσει έντοκα γραμμάτια 13, 26 και 52 μηνών, ύψους 2 δις. ευρώ, ακριβώς για να αποφύγει το «συνωστισμό» στην αγορά ομολόγων. Τα έντοκα αναμένεται να απορροφηθούν με ευκολία και με τη στήριξη των εγχώριων τραπεζών, όμως οι παράγοντες της αγοράς τονίζουν ότι το μεγάλο στοίχημα του νέου υπουργού θα είναι να εμφανισθεί αρκετά πειστικός μέσα στους επόμενους μήνες προς τους επενδυτές, ώστε να καταφέρει να «ξεκλειδώσει» τη διεθνή αγορά ομολόγων. «Οι εκδόσεις εντόκων είναι ένα καλό προσωρινό “μπάλωμα”», τονίζει στέλεχος dealing room μεγάλης τράπεζας, «αλλά αργά ή γρήγορα είμαστε υποχρεωμένοι να ζητήσουμε την ψήφο εμπιστοσύνης και τα κεφάλαια της διεθνούς αγοράς ομολόγων, η οποία έχει ανεβάσει αρκετά ψηλά τον πήχη των αξιολογήσεων»…
Επόμενο >sofokleous 10
