Ολόχρυσο στεφάνι με αλεξάνδρειο «αίμα»

Σύμφωνα με την επικεφαλής της ανασκαφής στη Βεργίνα Χρυσούλα Παλιαδέλη, ανήκει σε γιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Σε έναν από τους γιους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τον Αλέξανδρο Δ΄ (γιο της Ρωξάννης) ή τον Ηρακλή (νόθο γιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Βαρσίνης), ανήκει, σύμφωνα με την επικεφαλής της ανασκαφής καθηγήτρια Αρχαιολογίας του ΑΠΘ κυρία Χρυσούλα Παλιαδέλη, η ολόχρυση ταφή που βρέθηκε το περασμένο καλοκαίρι στη Βεργίνα.

Προς επίρρωσιν του αρχικού συμπεράσματος η κυρία Παλιαδέλη επικαλέστηκε, πέραν των επιστημονικών ερευνητικών δεδομένων, σειρά ιστορικών πηγών που «μιλούν» για τη θανάτωση από τον Κάσσανδρο των απογόνων του μακεδόνα στρατηλάτη έτσι ώστε ο θρόνος της Μακεδονίας να μη γίνει αντικείμενο διεκδίκησης. Με δεδομένο μάλιστα ότι ο Αλέξανδρος Δ΄ θανατώθηκε μεταξύ 310 και 306 π.Χ. και ο Ηρακλής μεταξύ 309 και 308 π.Χ. και σε σύγκριση με τα πρώτα συμπεράσματα της ενδελεχούς έρευνας του ευρήματος, η κυρία Παλιαδέλη τείνει στην άποψη ότι πρόκειται για τον Ηρακλή- χωρίς όμως να αποκλείει, όπως είπε, για να... προλάβει τις αμφισβητήσεις που ακολούθησαν την παρουσίαση, «την ανατροπή,αφού είναιπιθανόν το ερχόμενο καλοκαίρι να υπάρξουν νέα δεδομένα». Το πιο σημαντικό εύρημα των τελευταίων 30 χρόνων
Στην κατάμεστη αίθουσα τελετών της παλιάς Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ (στον ίδιο χώρο όπου πριν από 31 χρόνια ο αείμνηστος καθηγητής Μανόλης Ανδρόνικος παρουσίασε τα ευρήματα της Βεργίνας που συγκλόνισαν τη διεθνή κοινότητα) η μαθήτριά του τότε κυρία Παλιαδέλη παρουσίασε με σχετική αμηχανία το σημαντικότερο εύρημα της τελευταίας τριακονταετίας στις Αιγές. Για τα αρχικά συμπεράσματά της η καθηγήτρια Αρχαιολογίας επικαλέστηκε τα στοιχεία στα οποία κατέληξε η ερευνητική ομάδα μετά την αναλυτική εξέταση των δεδομένων του «αναπάντεχου» ευρήματος. Υστερα από έρευνες που διήρκεσαν επτά μήνες (το ολόχρυσο στεφάνι εντοπίστηκε στις 27 του περασμένου Αυγούστου) οι ερευνητές κατέληξαν στα εξής συμπεράσματα:

? Η ολόχρυση υδρία-πυξίδα (αγγείο) στο εσωτερικό της οποίας βρέθηκε το χρυσό στεφάνι είχε ύψος 26 εκ. και διάμετρο 38,5 εκ.

? Η υδρία ήταν τοποθετημένη στο εσωτερικό χάλκινης κύστης ύψους 38,5 εκ. και διαμέτρου 44,5 εκ.

? Το εύρημα εντοπίστηκε τυχαία στο βορειοανατολικό τμήμα του πυθμένα ορύγματος στον ευρύτερο χώρο της αγοράς της Βεργίνας, δίπλα από το ιερό της Εύκλειας.

? Πρόκειται ουσιαστικό για ταφικό σύνολο σε μη ταφικό περιβάλλον (όπως αυτό της αρχαίας αγοράς). Στον ίδιο χώ ρο εντοπίστηκαν ίχνη περίστυλου κτίσματος.

? Το ολόχρυσο στεφάνι που βρέθηκε στο εσωτερικό της χρυσής πυξίδας αποτελούνταν από δύο στελέχη (κύκλους) διαμέτρου 16,5 εκ. και 18,5 εκ. αντίστοιχα. Γύρω του ήταν πλεγμένα 17 κλαδιά, διακοσμημένα με 180 φύλλα και 34 καρπούς δρυός (βελανιδιάς). ? Το στεφάνι χρονολογείται από το δεύτερο μισό του 4ου αι. π.Χ. και σίγουρα όχι αργότερα από το 300 π.Χ.

? Τα φύλλα βελανιδιάς που το κοσμούσαν παραπέμπουν σε νεκρό άνδρα- συμπέρασμα, ωστόσο, στο οποίο δεν έγινε δυνατόν να καταλήξει και η ενδελεχής εξέταση των οστών. Αντιθέτως, η οστεολογική εξέταση, που πραγματοποιήθηκε από ομάδα ειδικών με επικεφαλής τη συντηρήτρια κυρία Βανέσα Παπαγεωργίου, έπειτα από σειρά ακτινογραφιών και αξονικών τομογραφιών, προσδιόρισε με ασφάλεια την ηλικία του (ή της) νεκρού μεταξύ 15 και 18 ετών, κάτι που απέκλεισε τη... συγκλονιστική υπόθεση να πρόκειται για τη μεταφερθείσα από την Αίγυπτο σορό του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η εξέταση των οστών επιβεβαίωσε ότι είχαν υποστεί καύση αμέσως ή λίγες ώρες μετά τον θάνατο. Η καύση είχε μεγάλη διάρκεια και έγινε σε πυρά 800 C και πλέον (τα δεδομένα αποκλείουν η καύση να έγινε εν κρυπτώ).

Θερμή αντιμετώπιση αλλά και αμφισβήτηση
Τα συμπεράσματα της ερευνητικής ομάδας έτυχαν θερμής αντιμετώπισης από την ακαδημαϊκή κοινότητα αλλά και από λιγοστά μέλη της ευρύτερης επιστημονικής και πολιτικής ηγεσίας της περιοχής (μοναδική εκπρόσωπος της πολιτείας στην παρουσίαση του ευρήματος που έγινε στο πλαίσιο της ΚΒ΄ Συνάντησης για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη το 2008 ήταν η βουλευτής του ΠαΣοΚ και επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης στον Δήμο Θεσσαλονίκης κυρία Χρύσα Αράπογλου ).

Στη συζήτηση που ακολούθησε οι καθηγητές και αρχαιολόγοι κκ. Μιχάλης Τιβέριος και Κ. Σισμανίδης αμφισβήτησαν το συμπέρασμα της κυρίας Παλιαδέλη επικαλούμενοι τη δημόσια καύση του υψηλού νεκρού σε συνδυασμό με τη χρονολόγηση του ευρήματος (όχι αργότερα από το 300 π.Χ.) καθώς τότε στον θρόνο βρισκόταν ο Κάσσανδρος, ο οποίος και δεν θα επέτρεπε σε καμία περίπτωση τη δημόσια καύση και ταφή των «απεχθών» νεκρών τους οποίους ο ίδιος είχε δώσει εντολή να θανατώσουν. Ουδείς πάντως από τους παρισταμένους επιστήμονες αμφισβήτησε το γεγονός ότι πρόκειται περί «βασιλικής ταφής».

Αλλα οκτώ ελληνιστικά ευρήματα στο Σιντριβάνι
Οκτώ και όχι πέντε, όπως είχε αρχικά ανακοινωθεί, είναι τελικά τα χρυσά στεφάνια των ελληνιστικών χρόνων που εντόπισε η ανασκαφική έρευνα της ΙΣτ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στον χώρο της διασταύρωσης των τροχιογραμμών του σταθμού Σιντριβάνι στα νότια κεντρικής βιβλιοθήκης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Σύμφωνα με τη χθεσινή ανακοίνωση της προϊσταμένης της Εφορείας κυρίας Λίλιαν Αχειλαρά στο πλαίσιο του αρχαιολογικού συμποσίου που ολοκληρώνεται σήμερα στη Θεσσαλονίκη, κατά την ενδελεχή εξέταση του χρυσού στεφανιού της δεύτερης ταφής (λίθινη ταφική θήκη που περιείχε καμένα οστά ανθρώπου και μικρού θηλαστικού, κτερισμένη με χρυσό στεφάνι από φύλλα βελανιδιάς) εντοπίστηκαν τέσσερα χρυσά στεφάνια.

Τα υπόλοιπα τέσσερα εντοπίστηκαν σε λακκοειδή τάφο της ίδιας περιοχής που περιείχε ενταφιασμό σε ξύλινο φέρετρο, κτερισμένο με τέσσερα χρυσά στεφάνια από φύλλα ελιάς, κοσμήματα, χρυσή δανάκη, χρυσοκλωστές, χάλκινο νόμισμα, κάτοπτρο, ένα χάλκινο και επτά πήλινα αγγεία.

Η πλειονότητα των χρυσών, χάλκινων και πήλινων ευρημάτων και ορισμένων ιδιαιτέρως ογκωδών (ανάμεσά τους οι τέσσερις τάφοι που κρίθηκε ότι θα πρέπει να αποσπασθούν ολόκληροι, οι έξι μαρμάρινες μονολιθικές σαρκοφάγοι-οστεοθήκες της ρωμαϊκής εποχής κτλ.) βρίσκονται στοιβαγμένα σε κοντέινερ που παίζουν ρόλο αποθήκης στα γραφεία της ΙΣτ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στην Ανατολική Θεσσαλονίκη, απέναντι από το Ποσειδώνιο Κολυμβητήριο και εν μέσω πολυκατοικιών.

Λίγοι είναι οι κάτοικοι της Ανω και Κάτω Τούμπας Θεσσαλονίκης που γνωρίζουν ότι ο χωμάτινος όγκος που χωρίζει τις δύο περιοχές και «βαφτίζει» με την παρουσία του τη συνοικία τους κρύβει για 4.300 χρόνια στα «σπλάχνα» του τον πρόγονο ολόκληρης της πόλης.


ΠΗΓΗ - ΒΗΜΑ