ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ . . . ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ 1976

ΠΑΝΑΓΟΥΛΗΣ, Αλέξανδρος (2 Ιουλίου 1939 - 1 Μαΐου 1976)



Τριαντατρία χρόνια συμπληρώνονται την Παρακευη 1η Μάη από το θάνατο του συμβόλου της αντιδικτατορικής αντίστασης, Αλέκου Παναγούλη, στο αμφιλεγόμενο τροχαίο στη λεωφόρο Βουλιαγμένης, λίγες μέρες πριν την αποκάλυψη των φακέλων για τα όργανα ασφαλείας της χούντας (Φάκελος ΕΣΑ).
Με πλήθος λουλουδιών και την επευφημία «αθάνατος» χαιρέτισαν δεκάδες φίλοι, συγγενείς και συναγωνιστές τον αείμνηστο αγωνιστή της Δημοκρατίας, κατά την επιμνημόσυνη δέηση που τελέστηκε το μεσημέρι στο Α' Nεκροταφείο.
Η συγκίνηση ήταν εμφανής σε όλους και, ζωντανές οι μνήμες του αντιδικτατορικού αγώνα, του Μπογιατίου, της ΕΣΑ, της Μακρονήσου, όλες περιστρέφονταν γύρω από τον αγωνιστή, ο θάνατος του οποίου τα ξημερώματα της Πρωτομαγιάς του 1976 χτύπησε σαν κεραυνός τις ψυχές των ανθρώπων και η υπόθεση έκλεισε στα «αρχεία» της «έννομης τάξης».
Ο Αλέκος Παναγούλης δραστηριοποιήθηκε από νεαρή ηλικία στις δημοκρατικές πολιτικές δυνάμεις της Ένωσης Κέντρου (όπου επικεφαλής ήταν ο «Γέρος της Δημοκρατίας», Γιώργος Παπανδρέου) μέσα από την Οργάνωση Νέων της Ένωσης Κέντρου, η οποία αργότερα ονομάστηκε Έλληνική Δημοκρατική Νεολαία (ΕΔΗΝ).
Ο Παναγούλης ανέλαβε πρόεδρος της ΕΔΕΝ μετά την κατάρρευση της χούντας.

Αντίσταση

Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας (1967-1974) ο Παναγούλης λιποτάκτησε από το στρατό και ίδρυσε την οργάνωση «Εθνική Αντίσταση». Στην Κύπρο, όπου αυτοεξορίστηκε, κατέστρωσε σχέδιο δράσης, σύντομα επιστρέφει στην Ελλάδα και οργανώνει την -αποτυχημένη- απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Γ.Παπαδόπουλου στις 13 Αυγούστου 1968, στη Βάρκιζα.
Δικάζεται από το Στρατοδικείο στις 3 Νοεμβρίου 1968 και καταδικάζεται εις θάνατον, μαζί με άλλα μέλη της «Εθνικής Αντίστασης», στις 17 Νοεμβρίου 1968. Μεταφέρεται στην Αίγινα για την εκτέλεση η οποία όμως ματαιώθηκε χάρη στις πιέσεις της διεθνούς κοινότητας. Στις 25 Νοεμβρίου του ίδιου έτους μεταφέρθηκε από την Αίγινα στις Στρατιωτικές Φυλακές στο Μπογιάτι (Σ.Φ.Μ.).
Ο Αλέκος Παναγούλης αρνείται να συνεργαστεί με την χούντα και υποβάλλεται σε φρικτά σωματικά και ψυχικά βασανιστήρια. Δραπετεύει από τις Στρατιωτικές Φυλακές στις 5 Ιουνίου 1969, ωστόσο συλλαμβάνεται εκ νέου και οδηγείται προσωρινά στο στρατόπεδο του Γουδίου για να μεταφερθεί μετά από ένα μήνα και πάλι στις φυλακές του Μπογιατίου. Εκεί τον περιμένει η απομόνωση στο κελί «Τάφος». Επιχειρεί να δραπετεύσει αρκετές φορές ανεπιτυχώς.
Τον Αύγουστο του 1973 -μετά από τεσσεράμισι σχεδόν χρόνια φυλάκισης– απελευθερώθηκε βάση της γενικής αμνηστίας που απένειμε το καθεστώς των συνταγματαρχών στους πολιτικούς κρατούμενους, στο πλαίσιο της λεγόμενης φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος.
Αυτοεξορίζεται εκ νέου, αυτή τη φορά στη Φλωρεντία της Ιταλίας, για να επαναδραστηριοποιηθεί στην αντιδικτατορική αντίσταση.

Μεταπολίτευση

Στη Μεταπολίτευση, ο Αλέκος Παναγούλης εκλέγεται βουλευτής της Β΄Αθηνών από την Ένωση Κέντρου - Νέες Δυνάμεις, στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974. Επιδιώκει την απομόνωση των πολιτικών με τη χούντα και εξαπολύει σωρεία καταγγελιών. Λίγο μετά την εκλογή του έρχεται σε ρήξη με την ηγεσία του κόμματος του και παραιτείται.
Παρέμεινε όμως στη Βουλή ως ανεξάρτητος βουλευτής. Επιμένει στις καταγγελίες του και έρχεται σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τον υπουργό Εθνικής Αμυνας, Ευάγγελο Αβέρωφ και άλλους.

Σκοτώνεται την Πρωτομαγιά του 1976 σε ηλικία 38 ετών, σε τροχαίου δηστυχήμα στη λεωφόρο Βουλιαγμένης, λίγες μέρες πριν την αποκάλυψη των φακέλων σχετικά με τα όργανα ασφαλείας της χούντας (Φάκελος ΕΣΑ).
Η αποκάλυψη των φακέλων, που δεν εγινε ποτέ, λέγεται ότι περιείχε αδιαμφισβήτητες αποδείξεις εις βάρος ορισμένων πολιτικών που συνεργάστηκαν με τη χούντα. Κατά πολλούς, το τροχαίο δυστύχημα είχε στηθεί για να θέσει τον Αλέξανδρο Παναγούλη εκτός μάχης και να εξαφανίσει τις αποδείξεις που είχε υπό την κατοχή του.

Ο Ποιητής

Ο Αλέκος Παναγούλης βασανίζεται καθημερινά, με τα πιο σκληρά και αποκρουστικής σύλληψης βασανιστήρια καθ΄ όλη τη διάρκεια της κράτησής του. Η αυτοκυριαρχία του, η αυτοπειθαρχία του, το πείσμα να υπερασπιστεί αυτό που πιστεύει και ο σαρκασμός απέναντι στους βασανιστές του, λειτουργούν σαν ασπίδες. Στις φυλακές Μπογιατίου γράφει τα δυνατότερα ποιήματά του, στον τοίχο του κελιού του ή σε μικροσκοπικά παλιόχαρτα χρησιμοποιώντας για μελάνι το ίδιο του το αίμα.
ΥΠΟΣΧΕΣΗ
Τα δάκρυα που στα μάτια μας
θα δείτε ν' αναβρύζουν
ποτέ μην τα πιστέψετε
απελπισιάς σημάδια.
Υπόσχεση είναι μοναχά
γι' Αγώνα υπόσχεση
(Μπογιάτι, Φεβρουάριος 1972)
Πολλά από τα ποιήματά του δε διασώθηκαν, αρκετά όμως από αυτά είτε κατάφερε να τα βγάλει από τη φυλακή με διάφορους τρόπους είτε να τα ξαναγράψει αργότερα. Στο Μιλάνο θα εκδώσει μετά την αποφυλάκιση του ορισμένα από αυτά στο τετράδιο με τον τίτλο Vi scrivo da un carcere in Grecia (Σου γράφω από μια φυλακή στην Ελλάδα) με εισαγωγικό σημείωμα του γνωστού Ιταλού καλλιτέχνη Πιέρ Πάολο Παζολίνι.

Το Σύμβολο


Η ζωή και το έργο του Αλέκου Παναγούλη αποτελούν πηγή έμπνευσης στους καλλιτεχνικούς κύκλους. Μεταξύ άλλων ο Μίκης Θοδωράκης μελοποίησε ποιήματά του. Ακόμη, η ποίηση και η ζωή του Α. Παναγούλη έγιναν αντικείμενο μελέτης για πολλούς ερευνητές. Όμως, αυτή που συνέβαλε και τίμησε με τον καλύτερο τρόπο τον άνθρωπο και πολιτικό Αλέκο Παναγούλη, ήταν η Ιταλίδα δημοσιογράφος και σύντροφός του Οριάνα Φαλάτσι με το έργο της Un Uomo (Ένας Άντρας).


Η Ελληνική πολιτεία, κατόπιν προτάσεων της Ε.ΔΗ.Ν., για την αναγνώριση της προσφοράς του Αλέξανδρου Παναγούλη εξέδωσε σαν ελάχιστο φόρο τιμής γραμματόσημο (Πρόσωπα - 20 Δρχ. του 1996), τηλεκάρτα (100 μονάδων του 1996) και έδωσε το όνομα του σε δημόσιους χώρους ή σταθμούς όπως ο Σταθμός Μετρό «Αλέξανδρος ΠΑΝΑΓΟΥΛΗΣ» στον Άγιο Δημήτριο στην Αθήνα (2004).


Συλλεκτικό παζάρι

πηγή:ΕΔΗΝ,wikipedia,συλλεκτικό αρχείο μου.