Ο σοσιαλισμός πρέπει να επανιδρυθεί

Οι προοδευτικοί πολιτικοί πρέπει να οδηγήσουν τους πολίτες από την απελπισία στην ελπίδα

του Γ.Α.ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ

Το αμερικανικό περιοδικό «Νation» έχει ξεκινήσει έναν ενδιαφέροντα διάλογο για το τι σημαίνει σοσιαλισμός σήμερα, με δεδομένη την οικονομική κρίση και την αναπόφευκτη επιλογή όλων των κυβερνήσεων για κρατική παρέμβαση και προστασία των αδυνάτων. Στο τεύχος της 23ης Μαρτίου το περιοδικό δημοσίευσε το άρθρο «Αιρόμενοι στο ύψος των περιστάσεων», των Μπάρμπαρα Ερενραϊχ και Μπιλ Φλέτσερ, ως εισηγητικό κείμενο ενός φόρουμ με θέμα (σε ελεύθερη μετάφραση) «Αναζητώντας το Νέο Πρόσωπο του Σοσιαλισμού» («Reimagining Socialism»). Στην ιστοσελίδα ΤheΝation. com φιλοξενούνται ήδη διάφορες απόψεις πάνω στο θέμα. Ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ και της Σοσιαλιστικής Διεθνούς κ. Γ. Α. Παπανδρέου συμμετείχε στον προβληματισμό με το άρθρο που αναδημοσιεύουμε.

Είμαι πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς. Στην Ευρώπη η δήλωση αυτή δεν θεωρείται επίμαχη. Μέχρι πρότινος όμως, όταν συστηνόμουν με αυτό τον τρόπο σε Αμερικανούς, η αντίδρασή τους έτεινε προς το «σοκ και δέος». Αν και ο οργανισμός μας αριθμεί 170 κόμματα-μέλη και από τις πέντε ηπείρους, συμπεριλαμβανομένων πολλών που βρίσκονται στην εξουσία, προφανώς ο σοσιαλισμός ήταν μια βρώμικη λέξη. Ευτυχώς, αυτό δεν συμβαίνει πλέον. Το γεγονός ότι ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα εξελέγη, παρ΄ ότι χαρακτηριζόταν σοσιαλιστής από τους Ρεπουμπλικανούς, δείχνει πόσο πολύ έχουν προχωρήσει οι Αμερικανοί στο να αποδεχτούν την ανάγκη για μια περισσότερο κοινωνικά δίκαιη εναλλακτική λύση στον άκαμπτο καπιταλισμό.

Ωστόσο, πολλά από τα μέτρα που ελήφθησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη για να βγουν από τη δύσκολη θέση οι καταρρέουσες τράπεζες και να στηριχθούν οι ασθενούσες βιομηχανίες μοιάζουν σχεδιασμένα για να διαιωνίσουν ένα παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα που είναι πολιτικά διεφθαρμένο αλλά και ηθικά χρεοκοπημένο.

Εστιάζοντας στο να σώσουν τις τράπεζες, οι κυβερνήσεις δίνουν ελάχιστη σημασία στους ανθρώπους που χάνουν τα σπίτια και τις δουλειές τους, τις οικονομίες και τις συντάξεις τους, ως αποτέλεσμα χρηματοπιστωτικών αποφάσεων τις οποίες δεν ελέγχουν. Η αποτυχία των κυβερνήσεων να επιβάλουν αποτελεσματικές ρυθμίσεις σε εταιρικούς κολοσσούς και τραπεζικές ελίτ έχει υπονομεύσει την ακεραιότητα των δημοκρατιών μας. Δεν είναι να απορεί κανείς που οι φορολογούμενοι νιώθουν εξοργισμένοι: κληρονόμησαν τρισεκατομμύρια δολάρια ελλειμμάτων, τη στιγμή που οι τραπεζίτες αποχωρούν με εκατομμύρια δολάρια προσωπικής περιουσίας.

Ο «σοσιαλισμός-σωτήρας» δεν θα έχει αποτελέσματα αν δεν πάει πέρα από τα βιαστικά μπαλώματα. Η πρόκληση για τους προοδευτικούς πολιτικούς είναι να οδηγήσουν τους πολίτες μας από την απελπισία στην ελπίδα. Θα αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη μόνο αν δημιουργήσουμε περισσότερους δημοκρατικούς θεσμούς οι οποίοι να αντικατοπτρίζουν και να ανταποκρίνονται καλύτερα στις πραγματικότητες του 21ου αιώνα. Η επίλυση της παρούσας χρηματοπιστωτικής κρίσης δεν είναι υπόθεση για τεχνοκράτες. Είναι ένα θεμελιωδώς πολιτικό ζήτημα. Χρειαζόμαστε καλύτερη διακυβέρνηση, όχι απλώς καλύτερα ρυθμιστικά μέτρα για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Το θέμα δεν είναι απλώς η αναδιανομή του πλούτου- είναι η ανάληψη ευθύνης. Ο σοσιαλισμός βρίσκεται στην τέλεια θέση για να καλύψει αυτό το κενό ηγεσίας, διότι εμείς μπορούμε να παράσχουμε ένα αποτελεσματικό αντίδοτο στις υπερβολές της παγκοσμιοποίησης.

Απαντώντας στο ερώτημα των Ερενραϊχ και Φλέτσερ αν«έχουμε σχέδιο», η απάντηση είναι: ναι, έχουμε. Στη Σοσιαλιστική Διεθνή βρισκόμαστε εν μέσω μιας διαδικασίας μελέτης και διαλόγου, στόχος της οποίας είναι να δώσει πνοή σε ένα νέο, πράσινο μοντέλο οικονομικής διακυβέρνησης το οποίο να στηρίζει την αειφόρο ανάπτυξη.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο ιδρύσαμε μια Επιτροπή για τα Παγκόσμια Χρηματοπιστωτικά Θέματα με προεδρεύοντα τον νομπελίσταΤζόζεφ Στίγκλιτς και μέλη αρχηγούς κομμάτων, υπουργούς και ειδικούς από όλο τον κόσμο. Στόχος μας είναι να εξασφαλίσουμε ότι οι αγορές υπηρετούν τους λαούς και όχι το αντίστροφο. Προς αυτή την κατεύθυνση κινούμενοι κάνουμε έκκληση για μεγαλύτερη χρηματοπιστωτική διαφάνεια, πιο στέρεες ρυθμίσεις, το κλείσιμο των φορολογικών παραδείσων και τη δημιουργία ενός Παγκόσμιου Χρηματοπιστωτικού Οργανισμού ο οποίος θα θωρακίσει τους διεθνείς θεσμούς.

Εχουμε αναλάβει εποικοδομητικές πρωτοβουλίες, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται ριζικές μεταρρυθμίσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου που θα εξασφαλίσουν ότι οι αναδυόμενες οικονομίες εκπροσωπούνται επαρκώς και ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν θα υποφέρουν, στερούμενες πιστώσεων και κεφαλαίων. Αν και το πλαίσιο κατευθύνσεων που χάραξε το G20 είναι ένα βήμα μπροστά στην αναζήτηση για συντονισμένες, παγκόσμιας κλίμακας απαντήσεις στην κρίση, ωστόσο δεν αντικατοπτρίζει την αλληλεξάρτηση όλων των εθνών.

Η πρόκληση για παγκόσμια διακυβέρνηση είναι μεγάλη. Οι κίνδυνοι όμως που παρουσιάζει η απουσία της όποιας ενέργειας για να δώσουμε ξανά νομιμότητα στους θεσμούς μας είναι κατά πολύ μεγαλύτεροι. Αν αποτύχουμε να επενδύσουμε σε πηγές παραγωγής ενέργειας με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και δεν νοικοκυρέψουμε τη βιομηχανία, η οικονομική ανάκαμψη δεν θα είναι βιώσιμη εξαιτίας της ταχύρυθμης κλιματικής αλλαγής. Αν αποτύχουμε να εκδημοκρατίσουμε την παγκοσμιοποίηση, τα φαινόμενα φονταμενταλισμού και λαϊκισμού θα διογκωθούν. Αν αποτύχουμε να ασχοληθούμε αποτελεσματικά με τα κοινωνικά προβλήματα και δεν αντιμετωπίσουμε την αίσθηση αδικίας και αδυναμίας που βιώνουν οι άνθρωποι, θα δούμε περισσότερες βίαιες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, όπως αυτές που ξέσπασαν στην Ελλάδα τον περασμένο Δεκέμβριο.

Αυτή η παρατεινόμενη κοινωνική αναταραχή είναι μια επείγουσα προειδοποίηση ότι η Δεξιά δεν μπορεί απλώς να συνεχίζει «σαν να μη συμβαίνει τίποτε».

Ενώ με εκπλήσσει ευχάριστα το γεγονός ότι ο σοσιαλισμός είναι και πάλι της μόδας, γνωρίζω καλά ότι πρέπει και να επανιδρυθεί. Δεν έχει νόημα να ανακυκλώνουμε παλιές πολιτικές και διαδικασίες ή να μεταρρυθμίζουμε θεσμούς οι οποίοι στο παρελθόν απέτυχαν επανειλημμένως. Εχει έρθει ο καιρός να επανεφεύρουμε τους κανόνες. Ο κόσμος μας έχει αλλάξει και οι πολιτικές μας πρέπει να αντανακλούν τον επείγοντα χαρακτήρα των προβλημάτων μας.

ΒΗΜΑ