Δημοσκοπήσεις και χειραγώγηση της κοινής γνώμης

Χρήστος Ιακώβου*


Εδώ και μία δεκαετία, από τότε δηλαδή που μπήκε δυναμικά η ελεύθερη τηλεόραση στη καθημερινή μας ζωή, οι προεκλογικές περίοδοι λειτουργούν ως επί το πλείστον για τη συγκομιδή εντυπώσεων. Οι τελευταίες προεκλογικές περίοδοι έχουν αναγάγει σε κατ’ εξοχήν πολιτικό τηλεοπτικό προϊόν τη δημοσκόπηση. Για πρώτη φορά, τα τηλεοπτικά κανάλια κατακλύστηκαν από πολύχρωμες μπάρες και πίττες.

Η υπερπαραγωγή δημοσκοπήσεων σε συνδυασμό με τα διαφορετικά αποτελέσματα που δίδονται έχει αρχίσει να παράγει κριτική δυσπιστία ανάμεσα σε ένα μέρος του εκλογικού σώματος, ως προς την ρόλο της δημοσκόπησης σε προλογικές περιόδους. Αυτή η δυσπιστία μεταφράζεται ως αμφισβήτηση του κατά πόσον οι δημοσκοπήσεις λειτουργούν για να ενημερώσουν σχετικά με τις τάσεις του προεκλογικού κλίματος ή αποσκοπούν στο να χειραγωγήσουν την κοινή γνώμη και κατ’ επέκταση να νοθεύσουν την συμπεριφορά μέρους του εκλογικού σώματος. Με άλλα λόγια να καθοριστεί το αποτέλεσμα των εκλογών πριν από τις εκλογές. Αυτή η κριτική δυσπιστία των πολιτών θέτει σοβαρά ερωτήματα για τα όρια των δημοσκοπήσεων γιατί αναδεικνύει δύο παράγοντες που μπορεί να είναι ριζικά αναιρετικοί για ορθολογικές επιλογές έναντι των υποψηφίων. Ο πρώτος παράγοντας είναι η ψυχολογική δυναμική που παράγει η δημοσκόπηση, ως «εντύπωση» πλέον, και ο δεύτερος παράγοντας, η θεσμοποίηση της «πληροφορίας», που παράγει η δημοσκόπηση, ως αυταξίας.

Οι δημοσκοπήσεις δεν είναι πλέον ένα εργαλείο για την διορατική κατανόηση της κοινής γνώμης άλλα παρατηρούμε ότι έχουν αποκτήσει ένα πολιτικό ρόλο. Παλαιότερα, αν ρωτούσες μερικούς οικοδόμους, δημοσίους υπαλλήλους και ταξιτζήδες θα έπαιρνες το πραγματικό προεκλογικό κλίμα, σε σημείο που μπορούσες να προβλέψεις το εκλογικό αποτέλεσμα. Αν σήμερα κάνεις την ίδια ερώτηση στους ίδιους ανθρώπους, θα σου απαντήσουν επικαλούμενοι τις δημοσκοπήσεις που βλέπουν από τα τηλεοπτικά κανάλια. Είναι ξεκάθαρο ότι η προβολή των δημοσκοπήσεων διαμορφώνει πλέον το κλίμα και αυτό δεν είναι άσχετο με όσους θέλουν να χειραγωγήσουν την κοινή γνώμη προεκλογικά.

Επιπλέον, η υπερπροβολή των δημοσκοπήσεων δημιουργεί ατμόσφαιρα τζόγου. Ζούμε σε μία χώρα όπου ένα μέρος του εκλογικού σώματος είναι εθισμένο στον τζόγο. Όπως ακριβώς οι εταιρείες στοιχημάτων καθορίζουν τα ποσά για τα στοιχήματα περισσότερο για μια ομάδα και λιγότερο για την άλλη, διαμορφώνοντας παράσταση νίκης, η οποία επηρεάζει το ποντάρισμα αυτού που στοιχηματίζει έτσι και η υπεροπροβολή των δημοσκοπήσεων δημιουργεί μία εικονική πραγματικότητα που επιδρά ...η συνέχεια εδώ στο Geopolitcs