Αγία ή πόρνη;

Με αφορμή την γέννηση της σαν σήμερα (7/5/1919)

Εβίτα Περόν...

του Δ. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ

Η φωτογραφία της βρίσκεται ακόμη κρεμασμένη στα σαλόνια πολλών σπιτιών στην Αργεντινή. Γεννημένη σε ένα χωριό σε απόσταση 200 περίπου χιλιομέτρων από το Μπουένος Αϊρες, η Εύα Μαρία Ιμπαργκούρεν, νόθα κόρη του εύπορου Χουάν Ντουάρτε και της καλλονής Χουάνα Ιμπαργκούρεν, έμελλε να προκαλέσει στη σύντομη ζωή της έντονα και αντιφατικά πάθη. Οταν πέθανε, από καρκίνο, το 1952, σε ηλικία 33 ετών, ήταν παγκοσμίως γνωστή ως Εύα Περόν ή απλώς Εβίτα.

Ο θάνατος δεν επισκίασε τη φήμη της Εύας Περόν ­ το αντίθετο. Το φάντασμα της Εβίτας συνέχισε να πλανάται επί δεκαετίες πάνω από τον δημόσιο βίο της Αργεντινής, ενώ το ταριχευμένο πτώμα της έμπαινε και έβγαινε, ανάλογα με τις διακυμάνσεις της πολιτικής, στη χώρα! Στα τέλη της δεκαετίας του '70 το εξαιρετικά επιτυχημένο μουσικό υπερθέαμα των Αντριου Λόιντ Γουέμπερ και Τιμ Ράις έδωσε νέα ώθηση στο φαινόμενο Εβίτα, δίνοντας μυθικές διαστάσεις στην ξανθομάλλα σύζυγο του Χουάν Περόν. Η ταινία του Αλαν Πάρκερ με πρωταγωνίστρια τη Μαντόνα επιτείνει ακόμη περισσότερο τη σύγχυση. Ποια ήταν η πραγματική Εβίτα; Πού τελειώνει η μυθοπλασία και πού αρχίζει η πραγματικότητα;

* Η Senorita Radio

Οι περονιστές στην Αργεντινή δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα ευχαριστημένοι με τον τρόπο που αποδίδουν οι Γουέμπερ και Ράις την προσωπικότητα της Εβίτα, ιδιαίτερα δε με τη μονοδιάστατη εικόνα της ως λαϊκής ηθοποιού που εκμεταλλευόταν τα κάλλη της για να αποκτήσει την εύνοια των ανδρών και να ανέλθει κοινωνικά. Εν τούτοις, είναι αλήθεια ότι η μετέπειτα Εύα Περόν ξεκίνησε από τα κατώτερα στρώματα, δοκίμασε την τύχη της στο θέατρο και στον κινηματογράφο, γνώρισε όμως την επιτυχία στο ραδιόφωνο. Η «Senorita Radio», όπως ήταν γνωστή, γνωρίστηκε με τον συνταγματάρχη Χουάν Περόν το 1944, όταν αυτός ήταν υπουργός Εργασίας και Πρόνοιας στην κυβέρνηση που είχε σχηματισθεί μετά το πραξικόπημα του 1943. Ο Περόν είχε τότε ζητήσει τη βοήθειά της για να συγκεντρώσει χρήματα για τους σεισμοπαθείς. Ενα χρόνο αργότερα παντρεύτηκαν.

Η Εβίτα δεν ήταν μια απλή ηθοποιός του ραδιοφώνου, άξια μόνο για λαϊκά μελοδράματα. Οταν ο Περόν συγκρούστηκε με άλλα μέλη της κυβέρνησης και συνελήφθη, η αντίδρασή του ήταν να πέσει στα γόνατα και να ικετεύσει τον οίκτο των συναδέλφων του στρατιωτικών. Αντιθέτως, η Εβίτα οργάνωσε τις διαδηλώσεις των εργατών χάρη στις οποίες επετεύχθη η απελευθέρωσή του. Τον Φεβρουάριο του 1945 ο Περόν σάρωσε στις εκλογές. Η Εβίτα, που αναφέρεται ως «μαχητική φεμινίστρια», ήταν η εμπνεύστρια σειράς μέτρων πρόνοιας υπέρ των κατώτερων στρωμάτων που της εξασφάλισαν τη λατρεία των λαϊκών μαζών και την αντιπάθεια των ανώτερων τάξεων. Η προσωπική συμβολή της στο μείγμα μιλιταρισμού και λαϊκισμού που αποτέλεσε την ιδεολογία, τον «justicialismo», του περονιστικού καθεστώτος ήταν ανεκτίμητη και η δημοτικότητά της ανυπολόγιστη. Στο απόγειο της σταδιοδρομίας της η Εύα Περόν ήταν «η ισχυρότερη γυναίκα στη Νότια Αμερική». Ηταν άλλωστε η ψήφος των γυναικών που εξασφάλισε την επανεκλογή του Περόν το 1952.

* Το ταριχευμένο πτώμα

Οταν η Εβίτα πέθανε, ο Περόν ταρίχευσε το πτώμα της και το εξέθεσε σε δημόσιο προσκύνημα, υπολογίζοντας ότι η απήχησή της στον λαό θα εξασφάλιζε την παραμονή του στην εξουσία. Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά τον θάνατό της το Βατικανό έλαβε 40.000 γράμματα που ζητούσαν να ανακηρυχθεί αγία. Πάντως, το ταριχευμένο πτώμα της Εβίτας δεν μπόρεσε να κρατήσει στην εξουσία τον Περόν, ο οποίος ανετράπη από στρατιωτικό πραξικόπημα το 1955. Το νέο καθεστώς θεώρησε το πτώμα της Εβίτας επικίνδυνο πολιτικό σύμβολο, εξ ου και αυτό εστάλη στην Ευρώπη. Η «σκαιώδης οδύσσεια» του πτώματος της Εβίτας τελείωσε το 1971, όταν αυτό επεστράφη στον Περόν, ο οποίος βρισκόταν στη Μαδρίτη· ο Περόν το πήρε μαζί του στην Αργεντινή, όταν επέστρεψε το 1974! Την ιστορία αφηγείται o Tomas Eloy Martinez στο πρόσφατο βιβλίο του «Santa Evita» (Knopf), που έχει γίνει μπεστ σέλερ σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική.

Αξιοσημείωτη ιστορική παρατυπία συνιστά η παρουσία στο μιούζικαλ των Γουέμπερ και Ράις του επαναστάτη Τσε, συντρόφου του Φιντέλ Κάστρο. Ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα ουδέποτε συνάντησε τους Περόν. Οι ανακρίβειες και η μελοδραματική εικόνα της Εβίτας, ως ελαφρών ηθών αρτίστας με κύριο ενδιαφέρον τις ερωτικές περιπέτειες, ήταν ο ένας λόγος όπου τα γυρίσματα της ταινίας του Αλαν Πάρκερ συνάντησαν τέτοια αντίδραση στην Αργεντινή· ο άλλος ήταν η επιλογή της Μαντόνα για τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Τελικά η αμερικανίδα σταρ πέτυχε η σκηνή όπου η Εβίτα τραγουδά το τραγούδι «Don't cry for me, Argentina» να κινηματογραφηθεί στο μπαλκόνι της Casa Rosaria, από όπου η πραγματική Εβίτα μιλούσε στα πλήθη. Πώς το κατάφερε αυτό το «material girl»; Ενα δείπνο με τον πρόεδρο Κάρλος Μένεμ έπαιξε αποφασιστικό ρόλο. Φαίνεται ότι οι ισχυροί άνδρες της Αργεντινής εξακολουθούν να έχουν αδυναμία σε ωραίες καλλιτέχνιδες με οξυζεναρισμένο ξανθό μαλλί.