Δοκιμές δημοκρατίας

Του Πάσχου Μανδραβέλη

Οι 700.000 νεοδημοκράτες, οι οποίοι σε κάποιες περιπτώσεις στήθηκαν με τις ώρες στις ουρές για να ψηφίσουν, είναι η καλύτερη απάντηση σε όσους χλεύαζαν τη συμμετοχική δημοκρατία. Οχι πως την αποκτήσαμε -απομένουν ακόμη πολλά να γίνουν- αλλά συνολικπά 1,5 εκατ. πολίτες (πριν από δύο χρόνια στο ΠΑΣΟΚ και προχθές στην Νέα Δημοκρατία) εμπράκτως εξέφρασαν τη βούληση να αλλάξει ο τρόπος που παράγεται και ασκείται η πολιτική. Εντάξει! Δεν άλλαξε εκ βάθρων η κοινωνία, ούτε φτάσαμε στην άμεση δημοκρατία. Υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν για να διευρυνθεί η τομή του συνόλου των πολιτών με το υποσύνολο των πολιτικών.

Κάποια από αυτά τα άφησε στη μέση ο κ. Γιώργος Παπανδρέου, όταν μετά το 2004 επιχείρησε χλευαζόμενος να αλλάξει το ΠΑΣΟΚ. Χρειάζονται και τα κομματικά γραφεία που θα λειτουργούν και ως μια μορφή Internet-cafe για να προσελκύσουν τους νέους στην πολιτική, πρέπει τα κόμματα να αφουγκρασθούν την πολυσχιδή συζήτηση που γίνεται σε αυτό που κάποτε ονομάζαμε κυβερνοχώρο, πρέπει να συμπορευτούν χωρίς να καπελώνουν τις οργανώσεις ανθρώπων που εκφράζουν καινούργια κοινωνικά ρεύματα και νέες κοινωνικές ανάγκες.

Η δημοκρατία δεν είναι μια εύκολη διαδικασία, ούτε εξαντλείται στα διαδικαστικά της πολιτικής. Χρειάζεται διαρκείς παρεμβάσεις, συνεχή διαβούλευση, διαρκή προσπάθεια. Ετσι κι αλλιώς, η δημοκρατία -η καλύτερη μέθοδος που βρήκαμε μέχρι σήμερα να λύνουμε προβλήματα- είναι μαραθώνιος που κρατά 500 χρόνια στη Δύση, 2.500 χρόνια από την Αρχαία Αθήνα. Δεν ήταν κάτι που ήρθε εξ ουρανού: δοκιμάσαμε πολλά κάποια τα κρατήσαμε γιατί ήταν καλά, κάποια απέτυχαν και εγκαταλείφθηκαν.

Η δημοκρατία είναι μια διαρκής εξελικτική διαδικασία. Στην πορεία της γίνονται διαρκώς μεταλλάξεις, κάποιες από τις οποίες μάς επιτρέπουν να ζούμε σε μια ελεύθερη κοινωνία, παρά τις πολλές ατέλειες που έχει. Απλώς δεν πρέπει να αποθαρρυνόμαστε από τις δυσκολίες των πρώτων δοκιμών και να μην προσφεύγουμε στον εύκολο συντηρητισμό, του στυλ «αυτό ξέρουμε, αυτό αναπαράγουμε». Υπό την έννοια αυτή είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι η μαζική προσέλευση των νεοδημοκρατών και η επιμονή τους να ψηφίσουν αποσιώπησαν τη χλεύη για το ηλεκτρονικό σύστημα που δεν λειτούργησε όπως έπρεπε. Να συμφωνήσουμε ότι θα μπορούσε η διαδικασία να είναι άρτια, αλλά το σημαντικό είναι ότι έγινε. (Παρένθεση για να σημειωθεί η ειρωνεία: η δυσλειτουργία του συστήματος οφείλεται στο γεγονός ότι σχεδιάστηκε για πολύ μικρότερο αριθμό ψηφοφόρων. Είναι λογικό: η διαδικασία έγινε για πρώτη φορά και επόμενο είναι να μην μπορεί κάποιος να εκτιμήσει με ασφάλεια τον αριθμό των συμμετεχόντων. Είναι σίγουρο ότι όσοι σχεδίασαν τη διαδικασία θα σκεφθούν δύο φορές πριν χλευάσουν την καθυστέρηση στην επιλογή των βιογραφικών, η οποία οφείλεται ακριβώς στον ίδιο λόγο: κατέθεσαν υποψηφιότητα πολύ περισσότεροι απ’ όσο υπολογιζόταν).

Κάθε τομή χρειάζεται ένα πρώτο βήμα. Το ενθαρρυντικό είναι ότι το πολιτικό σύστημα -και μάλιστα εκείνο το κομμάτι που πολλοί περιφρονούν ως «δικομματισμό» - νιώθοντας πιθανώς τα αδιέξοδα, πειραματίζεται με νέες διαδικασίες. Αυτές, ας μην γελιόμαστε, δεν θα είναι πάντα επιτυχείς, αλλά είναι προτιμότερες από το τέλμα στο οποίο είχαμε βουλιάξει.