Ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό

Του Σταυρου Λυγερου

Η διεθνής κρίση ανέδειξε το «υποκείμενο νόσημα» της ελληνικής οικονομίας. Η απειλή της «χρεοκοπίας» αντανακλά την κατάρρευση ενός μοντέλου ανάπτυξης, το οποίο ευνοεί τον παρασιτισμό και την κλεπτοκρατία και παρεμποδίζει τις παραγωγικές δραστηριότητες. Γι’ αυτό και η διαπλοκή, η διαφθορά, η λεηλασία και η σπατάλη του δημοσίου χρήματος είναι συστημικά φαινόμενα και όχι εξαιρέσεις. Το γεγονός ότι αυτή η νοσηρή κουλτούρα έχει διαποτίσει όλα σχεδόν τα στρώματα, την κατέστησε ανθεκτική, αλλά όχι λιγότερο αντικοινωνική. Η κρίση ξεχείλισε το ποτήρι και έδειξε ότι το πάρτι δεν μπορεί να συνεχιστεί. Με τον λογαριασμό τώρα στο τραπέζι, έχει αρχίσει η μάχη για το ποιος θα τον πληρώσει. Αυτή είναι η ουσία και όχι τα προπαγανδιστικού τύπου διλήμματα: «Αυστηρά μέτρα ή προεκλογική ρητορική;», «Εκσυγχρονιστικό ή βαθύ ΠΑΣΟΚ;», «Παπακωνσταντίνου ή Κατσέλη;», «Υπευθυνότητα ή λαϊκισμός;». Ενα φάσμα παραγόντων (πολιτικοί, επιχειρηματικοί κύκλοι, ακαδημαϊκοί και, βεβαίως, ΜΜΕ) πιέζουν για λήψη μέτρων άμεσης απόδοσης, επισείοντας τον πραγματικό πέλεκυ των Αγορών. Χωρίς να το λένε, υποδεικνύουν τον εύκολο δρόμο, που αναπαράγει το ίδιο κλεπτοκρατικό μοντέλο: μείωση μισθών, αύξηση ΦΠΑ για είδη πρώτης ανάγκης, μείωση κοινωνικών δαπανών κ.λπ. Εάν κληθούν να πληρώσουν όσοι ήδη πληρώνουν και εάν επιβαρυνθούν κυρίως τα χαμηλά εισοδήματα, θα παροξυνθεί η ήδη εξοργιστική ανισοκατανομή του πλούτου και θα δημιουργηθούν συνθήκες κοινωνικής αναταραχής.

Η δύσκολη, αλλά ζωτικά αναγκαία επιλογή είναι η εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών να γίνει με κοινωνικά δίκαιους όρους. Πρώτον, με την επιβολή, επιτέλους, φορολογικής δικαιοσύνης. Δεύτερον, με την αναθεώρηση, από μηδενική βάση, των δαπανών. Με την εφαρμογή μιας αποτελεσματικής πολιτικής «νοικοκυρέματος» θα εξοικονομηθούν τεράστιοι πόροι, λόγω της γιγαντιαίας έκτασης του ανορθολογισμού, της σπατάλης και της λεηλασίας του δημοσίου χρήματος. Η κριτική ότι αυτά είναι μη ρεαλιστικά υποκρύπτει ιδιοτέλεια ή ανοησία. Αποτελεσματικές λύσεις έχουν υποδειχθεί. Το έλλειμμα ήταν πάντα στην πολιτική βούληση. Το «νοικοκύρεμα» χρειάζεται χρόνο για να αποδώσει. Κυρίως, όμως, δεν πείθει, επειδή έμεινε πάντα σύνθημα. Σ’ αυτά πατάνε όσοι θέλουν να το υπονομεύσουν. Οι Αγορές αδιαφορούν για κοινωνική δικαιοσύνη και συνοχή. Πιέζουν, επειδή προτιμούν να χυθεί εδώ και τώρα «ζεστό αίμα» (μειώσεις μισθών κ.λπ.). Θα ήταν αλλιώς το κλίμα, όμως, εάν αντί για καθυστερημένες εξαγγελίες, ο πρωθυπουργός είχε ήδη αρχίσει να καταθέτει εφαρμόσιμα νομοσχέδια. Θα είχε κερδίσει αξιοπιστία και χρόνο και θα είχε μεγαλύτερα περιθώρια κινήσεων.

Το συμμάζεμα των δημοσίων οικονομικών είναι υποχρεωτικό. Το ζήτημα είναι εάν θα γίνει με όρους πραγματικής εξυγίανσης και κοινωνικής δικαιοσύνης ή με την γνωστή συνταγή, που εν προκειμένω διαιωνίζει το χρεοκοπημένο αντικοινωνικό μοντέλο.