Τέλος εποχής

Του Χρύσανθου Λαζαρίδη

Το 1981, όταν πρωτο-ήλθε το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία δεν περιορίστηκε στην απλή διαχείριση. Προσπάθησε να θέσει τις βάσεις μιας μακροχρόνιας καθεστωτικής επιβολής. Ώστε όταν κυβερνά να είναι ανεμπόδιστο, κι όταν βρίσκεται στην αντιπολίτευση να μην αφήνει το αντίπαλο κόμμα να κυβερνήσει…

Έτσι ώστε η Νέα Δημοκρατία – το αντίπαλο κόμμα – να περιορίζεται απλώς στο ρόλο μιας «βραχυχρόνιας κυβερνητικής παρένθεσης».

Ίσα – ίσα για να μπορεί το ΠΑΣΟΚ να αυτό-εκκαθαριστεί και να επιστρέψει σύντομα δριμύτερο στην εξουσία...

Η στρατηγική αυτή στηρίχθηκε σε πέντε πυλώνες:

* Πρώτον στους αγρότες, οι οποίοι τότε πλησίαζαν το 30% του ενεργού πληθυσμού. Το ΠΑΣΟΚ μετέτρεψε τους υποτυπώδεις παραγωγικούς συνεταιρισμούς που προϋπήρχαν σε πρότυπα καταναλωτικών συνεταιρισμών που διένειμαν επιδοτήσεις.

Βαθμιαία οι αγρότες «εθίστηκαν» στις επιδοτήσεις που έπαιρναν από τη Ευρωπαϊκά ταμεία. Σε συνδυασμό και με τα ΜΟΠ (Μεσογειακά Ενοποιημένα Προγράμματα) που τότε «απέσπασε» ο Ανδρέας Παπανδρέου, στην ελληνική περιφέρεια έρευσε χρήμα ως τότε πρωτόγνωρο…

Οι τοπικές κοινωνίες έμαθαν κι αυτές στο εύκολο χρήμα, αναβαθμίστηκε ο τρόπος ζωής τους, αλλά όχι η παραγωγική βάση τους. Το καταναλωτικό τους επίπεδο εκτινάχθηκε, ενώ η ανταγωνιστικότητά τους κινήθηκε ακριβώς αντίθετα: σταθερά αποδυναμώθηκε.

Αρχιτέκτονας αυτού του «εκσυγχρονισμού», ο τότε υπουργός Γεωργίας και μετέπειτα Πρωθυπουργός, Κώστας Σημίτης.

* Δεύτερον, το ΠΑΣΟΚ στηρίχθηκε στους λεγόμενους «μικρομεσαίους», δηλαδή τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, ο αριθμός των οποίων πολλαπλασιάστηκε. Αλλά δεν βελτιώθηκαν οι συνθήκες ανταγωνισμού. Έτσι δημιουργήθηκε το φαινόμενο του «πολύ-εμπορισμού»: άνοιγαν πολλά «μαγαζάκια», αλλά ακόμα και τα πιο επιτυχή εξ αυτών ήταν κατά κανόνα βραχύβια…

Επίσης, δε δημιουργήθηκαν συνθήκες ανάδειξης νέας επιχειρηματικής τάξης μέσα από την αγορά. Αναδείχθηκαν πολλές νέες επιχειρήσεις δια της συμμετοχής σε κρατικές προμήθειες.

Οι μικρομεσαίοι έγιναν έμμεσα κρατικοδίαιτοι και οι πιο επιτυχείς εξ αυτών έπαψαν να είναι «μικρομεσαίοι», γιγαντώθηκαν κι έγιναν άμεσα κρατικοδίαιτοι.

Τελικώς η ίδια η «επιχειρηματικότητα» στην Ελλάδα έγινε....

κρατικοδίαιτη.

* Τρίτον, το ΠΑΣΟΚ στηρίχθηκε στην δημοσιοϋπαλληλία, την οποία διόγκωσε: Με αθρόες προσλήψεις, με γιγαντισμό των ΔΕΚΟ, με μετατροπή πολλών ιδιωτικών επιχειρήσεων σε «προβληματικές» που κρατικοποιήθηκαν, και αργότερα με τη διάχυση των «δημοτικών επιχειρήσεων». Αυτές μετέφεραν τη δημοσιοϋπαλληλία στην περιφέρεια, κι άρχισαν να «απορροφούν» πρώην αγροτικούς πληθυσμούς που εγκατέλειπαν την γη ή έβρισκαν «παράλληλη απασχόληση» έξω από το χωράφι.

Έτσι οι δημόσιοι υπάλληλοι σχεδόν τριπλασιάστηκαν από το 1981. Από το 4-5% περίπου του συνολικού ενεργού πληθυσμού το 1981, έφτασαν το 13% του συνολικού ενεργού πληθυσμού σήμερα! Όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη δεν ξεπερνούν κατά μέσον όρο το 2-2,5%. Ήταν ήδη πριν το ΠΑΣΟΚ διογκωμένος ο δημόσιος τομέας – 30% μεγαλύτερος – κι έγινε πενταπλάσιος!

* Τέταρτον, το ΠΑΣΟΚ εξ αρχής έλεγξε την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Πολλαπλασίασε τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, πολλαπλασίασε τους φοιτητές και τις οργανικές θέσεις των καθηγητών, χωρίς να αναβαθμίσει την ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης. Η Ελληνική έρευνα έμεινε πίσω, το «αντίκρισμα» των ελληνικών πτυχίων υποχώρησε, αλλά δημιουργήθηκε μια ολόκληρη στρατιά «καθηγητών», που επιλέχθηκαν και προάγονται κατά κανόνα με πολιτικά και ιδεολογικά κριτήρια.

Η ψευτο-«προοδευτικότητα» ηγεμονεύει παντού. Ασφαλώς υπάρχουν και πολλοί μη αριστεροί πανεπιστημιακοί, οι οποίοι, όμως, είναι ίσως οι πιο «φοβισμένοι» Έλληνες πολίτες. Συνήθως κρύβουν τις απόψεις τους. Συνηθέστερα παριστάνουν τους «προοδευτικούς» για να επιβιώσουν. Ενίοτε προπηλακίζονται από «ομάδες κρούσης» έξω-πανεπιστημιακών αριστεριστών και αναρχικών. Πολύ συχνά υποχρεώνονται σε συναλλαγή μαζί τους.

Τα Ελληνικά Πανεπιστήμια ζουν μέσα σε συνθήκες ιδεολογικής τρομοκρατίας και συναλλαγής κυκλωμάτων. Που εκτός της συντεχνιακής τους στήριξης φροντίζουν και για την υπεράσπιση της δικής τους «πολιτικής ορθότητας».

Με την απόλυτη κυριαρχία των άκαπνων νέο-αριστερών στα Πανεπιστήμια δημιουργήθηκε μια στρατιά διανοούμενων «γνωμηγετών» (opinion leaders), πρόθυμων να αποδομήσουν κάθε πολιτική πρόταση που αμφισβητεί τα στερεότυπα της Αριστεράς και να στηρίξουν κάθε αντίστοιχη πρόταση που τα υπερασπίζεται και τα αναπαράγει.

Ο δημόσιος λόγος της Ελλάδας είναι ο πιο «κολλημένος» σε ψευτο-προοδευτικές εμμονές απ’ όλη την Ευρώπη!

Η Αριστερά στα Πανεπιστήμια έχει εξελιχθεί πλέον από εξω-θεσμική «ατμομηχανή Προόδου», όπως φιλοδοξούσε να είναι στη δεκαετία του ’70, σε τροχοπέδη συντήρησης, σε παράγοντα διανοητικής κι ερευνητικής αποτελμάτωσης, σε συμμαχία «διάσωσης» προσωπικών φέουδων και προνομίων.

* Τέλος, το ΠΑΣΟΚ κατάφερε να ελέγξει τα ΜΜΕ. Όταν ήλθε στην εξουσία το ΠΑΣΟΚ, ο Κεντροαριστερός τύπος είχε υπεροχή κυκλοφορίας της τάξης του 60-40%. Σήμερα η υπεροχή αυτή είναι της τάξης του 85-15%! Παράλληλα, όμως, δημιουργήθηκαν κανάλια και ραδιοφωνικοί σταθμοί, όπου η κεντροαριστερά ηγεμονεύει σχεδόν απόλυτα. Ακόμα και στα κρατικά κανάλια. Ακόμα και επί Νέας Δημοκρατίας!

Είναι χαρακτηριστικό ότι αν τολμούσε να πει κανείς στην Ελλάδα αυτά που δήλωσαν κατά καιρούς η Σοσιαλίστρια Σεγκολέν Ρουαγιάλ ή ο Κεντροδεξιός Νικολά Σαρκοζύ στη Γαλλία, ο Σοσιαλιστής Θαπατέρο στην Ισπανία ή ο Εργατικός Γκόρντον Μπράουν στη Βρετανία, ή ο Σοσιαλδημοκράτης Γκέρχαρτ Σρέντερ στη Γερμανία, θα τον κατήγγελλαν εδώ ως «ακροδεξιό», ή «νεοφιλελεύθερο» (ενίοτε ως και τα δύο).

Οι απόψεις μεγάλου φάσματος της Ελληνικής κοινωνίας και της Ευρωπαϊκής Πολιτικής, υπό-εκπροσωπούνται στο δημόσιο λόγο και στα ΜΜΕ. Αντίθετα, οι απόψεις της Αριστεράς (και της άκρας Αριστεράς) υπέρ-εκπροσωπούνται.

Αυτό είναι αποτέλεσμα επιβολής της Αριστεράς στα ΜΜΕ, που όμως δεν λειτουργεί υπέρ των κομμάτων της Αριστεράς. Λειτουργεί υπέρ του ΠΑΣΟΚ. Ως δύναμη στήριξής του όταν είναι στην Κυβέρνηση, κι ως «δύναμη κρούσης» κατά της κυβέρνησης (της ΝΔ) όταν το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται στην Αντιπολίτευση.

Καταρρέουν και οι πέντε πυλώνες!

Αυτοί οι πέντε «πυλώνες» καθεστωτικής ισχύος του ΠΑΣΟΚ φαίνονται σήμερα να υποχωρούν:

* Η αγροτική τάξη έχει ήδη συρρικνωθεί περίπου στο μισό του 1981. Το 2013 λήγουν οι αγροτικές επιδοτήσεις των Βρυξελλών. Κι είναι δύσκολο να σταθεί μη επιδοτούμενη αγροτική παραγωγή, σε μια αγορά, όπου υπάρχουν τόσες στρεβλώσεις, ώστε η τεράστια ψαλίδα τιμών ανάμεσα στο ράφι και στο χωράφι αποθαρρύνει πια τους πάντες.

Κυριολεκτικά οι αγρότες μας είναι στον αέρα μετά το 2013.

Πέρσι η ψυχορραγούσα κυβέρνηση της ΝΔ τους έδωσε κάποια «ψίχουλα». Φέτος δεν πήραν τίποτε. Αλλά και το ΠΑΣΟΚ έχασε τα τελευταία υπολείμματα της στήριξής του ανάμεσα στους αγρότες. Από τους οποίους πολλοί το ψήφισαν τον Οκτώβριο. Αλλά τώρα νιώθουν «κοψοχέρηδες»…

* Οι μικρομεσαίοι υπέστησαν ένα πλήγμα από το Σημιτικό ΠΑΣΟΚ το 1999-2000 με την κατάρρευση του Χρηματιστηρίου. Αλλά τότε έχασαν σημαντικό μέρος των αποταμιευμάτων τους, δεν έχασαν τα μέσα να βγάζουν χρήματα. Διατήρησαν τα μαγαζιά τους.

Τώρα, με τα μέτρα που εξήγγειλε το ΠΑΣΟΚ ουσιαστικά πολλοί απ’ αυτούς θα βάλουν λουκέτο.

Κι είναι ο τρόμος και ο «τρόπος» που τους απομακρύνει από το ΠΑΣΟΚ, περισσότερο ίσως απ’ αυτά καθαυτά τα μέτρα:

Ο τρόμος αυτού που βλέπουν να έρχεται, και ο τρόπος με τον οποίο τους ξεγέλασαν. Τους έταξαν παροχές που θα τόνωναν την αγορά και τώρα τους πνίγουν κάθε ανάσα. Κυριολεκτικά τους καταδικάζουν σε ασφυξία.

Πριν από πέντε μήνες καταψήφισαν τον Κώστα Καραμανλή, ο οποίος τους είχε υποσχεθεί δύο δύσκολα χρόνια. Και ψήφισαν το Γιώργο Παπανδρέου, ο οποίος τους υποσχέθηκε ένα νέο «πάρτι παροχών» και («πράσινης») ανάπτυξης. Για να τους φέρει τελικά ένα εφιάλτη πρωτοφανούς συρρίκνωσης της αγοραστικής δύναμης χωρίς τέλος. Μπροστά στην οποία τα μέτρα που είχε εξαγγείλει ο Κώστας Καραμανλής τον περασμένο Σεπτέμβριο μοιάζουν σήμερα με απλό «χάδι»…

* Η δημοσιουπαλληλία, ο πιο σκληρός πυρήνας του ΠΑΣΟΚικού καθεστώτος, δέχεται σήμερα το πιο καίριο πλήγμα από τα μέτρα της Κυβέρνησης. Εδώ η συνολική μείωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος είναι της τάξης του 10% άμεσα. Και μάλιστα από ένα κόμμα που τους έταζε «λαγούς με πετραχήλια» και τους βεβαίωνε ότι «λεφτά υπάρχουν» μόλις πριν έξη μήνες!

Οι δημόσιοι υπάλληλοι πλήττονται άμεσα και σκληρά από τα πρωτογενή αποτελέσματα της προσαρμογής που επιβάλλουν οι Βρυξέλλες.

Οι μικρομεσαίοι πλήττονται από τα δευτερογενή αποτελέσματα, δηλαδή από την ύφεση που θα προκληθεί. Που θα είναι βαθιά και αυτοτροφοδοτούμενη.

Η δημοσιονομική προσαρμογή των ετών 1985-87 ήταν ίσως σκληρότερη σε πραγματικούς όρους (μηδενικές ονομαστικές αυξήσεις επί δύο χρόνια σε συνθήκες μέσου πληθωρισμού 17%), όμως τότε τα βασικά «κεκτημένα» είχαν διατηρηθεί, η υποτίμηση του νομίσματος αύξησε την εγχώρια ζήτηση και υπήρχε ρευστότητα σε ένα περιβάλλον όπου ο ιδιωτικός τομέας είχε πολύ χαμηλή δανειακή επιβάρυνση.

Τώρα ο συνδυασμός πρωτογενών και δευτερογενών αποτελεσμάτων σε συνθήκες χαμηλής ανταγωνιστικότητας, έλλειψης ρευστότητας και σε περιβάλλον υψηλής δανειακής εξάρτησης του ιδιωτικού τομέα, δημιουργεί αληθινό εφιάλτη.

Η διετία 1985-87 εξανάγκασε τους πάντες σε περιστολή της δαπάνης.

Η τωρινή «προσαρμογή» οδηγεί σε χρεοκοπία.

* Τα Πανεπιστήμια έχουν ήδη φτάσει στα όριά τους από τη δράση των εξω-πανεπιστημιακών. Η κοινωνική ένταση που θα προκύψει δεν προμηνύει τίποτε καλό για τα ίδια τα Πανεπιστήμια, που θα βρεθούν στο επίκεντρο των συγκρούσεων. Πολύ περισσότερο που τα κονδύλιά τους κόβονται και οι συμμαχίες που διατηρούσαν τον έλεγχο της «προοδευτικότητας» θρυμματίζονται.

* Τέλος, η ύφεση θίγει και τη διαφημιστική αγορά, περιορίζοντας τα έσοδα και των ΜΜΕ. Πολλά των οποίων αντιμετωπίζουν, επί πλέον, πρόβλημα αξιοπιστίας. Και δεν είναι τυχαία η σταθερή και ιλιγγιώδης μείωση των πωλήσεών και της κυκλοφορίας τους. Που έχει πέσει κατά 80% σε σχέση με το 1990 και κατά 60% σε σχέση με το 2000!

Τέτοια πτώση κυκλοφορίας είναι ουσιαστικά συρρίκνωση επιρροής. Τα ΜΜΕ ελέγχονται πάντα από την Κεντροαριστερά, αλλά η επιρροή τους στην κοινωνία είναι όλο και μικρότερη.

Έκρηξη ή ενδόρρηξη

Σήμερα συντελείται αληθινό «τέλος εποχής». Συνθλίβονται όλοι οι πυλώνες του καθεστώτος που εγκαταστάθηκε μετά το 1981 και αναπαραγόταν έκτοτε. Με όλο και μεγαλύτερες δυσκολίες. Με όλο και σοβαρότερες αντιφάσεις. Αλλά αναπαραγόταν, πάντως…

Το ερώτημα είναι αν θα διαλυθεί με κοινωνική «έκρηξη», δηλαδή εκτόνωση προς τα έξω, ή πολιτική «ενδόρρηξη», δηλαδή απορρόφηση εντάσεων και εκτόνωση προς τα μέσα.

Το ΠΑΣΟΚ προσπαθεί απεγνωσμένα να συμβεί το δεύτερο. Να στραφεί η μήνις της κοινωνίας κατά της Νέας Δημοκρατίας, που κυβερνούσε ως πρόσφατα, έχει κι αυτή τις ευθύνες της αναμφίβολα, αλλά οι ευθύνες της αφορούν ότι δεν άλλαξε το σύστημα που το ΠΑΣΟΚ θεμελίωσε και που το ίδιο το ΠΑΣΟΚ υπερασπίστηκε φανατικά. Μέχρι που διαλύθηκε στα χέρια του…

Η Νέα Δημοκρατία από την πλευρά της, προσπαθεί κι εκείνη να συμβεί το δεύτερο: Να αλλάξει το πολιτικό σύστημα με μια νέα Μεταπολίτευση. Που προϋποθέτει, βέβαια, μια διαφορετική – πολύ διαφορετική – Νέα Δημοκρατία.

Το τι ακριβώς θα προκύψει, εξαρτάται από το αν θα προλάβει η Νέα Δημοκρατία να αλλάξει δραστικά – και να πείσει για την αλλαγή της αυτή – πριν τα πάντα διαλυθούν στα χέρια ενός ΠΑΣΟΚ, που δεν μπορεί ούτε να διασώσει το σύστημα που το ίδιο θεμελίωσε, ούτε να διαχειριστεί την ομαλή μετάβαση σε κάποιο άλλο.

Τραγική ειρωνεία: Το ΠΑΣΟΚ σήμερα ενταφιάζει αυτό που το ίδιο εξέθρεψε, επέβαλε, υπερασπίστηκε και διαχρονικά στηρίχθηκε πάνω του…

Αληθινό «τέλος εποχής»!