Το σχέδιο του ΔΝΤ

 Το άγνωστο παρασκήνιο στην τρίωρη επίσκεψη του Γιώργου Παπακωνσταντίνου στο IMF την περασμένη εβδομάδα στην Ουάσιγκτον και οι συζητήσεις με τους επικεφαλής του Ταμείου. Ετοιμο να δράσει σε μια μέρα αν του ζητηθεί δηλώνει το ΔΝΤ.

H ύστατη λύση για την Ελλάδα, που είναι η προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, είναι ορατή στα κεντρικά γραφεία του ΔΝΤ, όπου οι αρμόδιοι παράγοντες έχουν ετοιμαστεί για να απαντήσουν αμέσως στην έκκληση της χώρας μας για οικονομική βοήθεια. Σύμφωνα με πληροφορίες του «ΕτΚ», με τα σημερινά δεδομένα μερικοί αξιωματούχοι του ΔΝΤ αναμένουν ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 25ης Μαρτίου δεν θα καταλήξει σε συμφωνία υποστήριξης της Ελλάδας.

 Οι ίδιοι επιθυμούν «ευρωπαϊκή λύση», κάτι που κατέστησε με σαφήνεια γνωστό ο επικεφαλής του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος-Καν και η διευθύντρια Εξωτερικών Σχέσεων Καρολίν Ατκινσον. Ομως δεν θα κλείσουν τα αυτιά σε τυχόν προσφυγή της Ελλάδας, αντίθετα θα σπεύσουν να ανταποκριθούν το ταχύτερο δυνατόν.

Το σχέδιο του ΔΝΤ

Αξιωματούχος του ΔΝΤ δήλωσε...
...στο «ΕτΚ» ότι η συζήτηση γίνεται για ένα ποσό μεταξύ 13 και 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων με κυμαινόμενο επιτόκιο, που θα ξεκινήσει από το 2,15% και θα φτάσει στη χειρότερη περίπτωση στο 2,5 με 3%. Το επιτόκιο δεν είναι υψηλό, αλλά οι απαιτήσεις θα αγγίξουν τα όρια του «μη παραδεκτού» και θα προκαλέσουν απολύσεις, ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις, εκτεταμένες αποκρατικοποιήσεις και επιβολή επιπρόσθετων δυσβάστακτων φόρων.

Το χρονοδιάγραμμα

Δεν θα τεθούν άλλοι όροι, τόνισε ο αξιωματούχος και πρόσθεσε ότι στο Ταμείο «είμαστε στην εξής θέση: περιμένουμε (την ελληνική προσφυγή εάν κατατεθεί) και αντιδρούμε αμέσως, σε ένα λεπτό». Συμπλήρωσε ότι έχει γίνει όλη η προεργασία για την οποία ενημερώθηκε τη Δευτέρα 8 Μαρτίου ο υπουργός Οικονομίας Γιώργος Παπακωνσταντίνου, ο οποίος δεν παρουσίασε καμία αντίρρηση. Ο τελευταίος ξεκαθάρισε στη διάρκεια της συνάντησης ότι «δεν θα απευθυνθούμε στο ΔΝΤ, εκτός εάν μας αναγκάσουν».

Πάντως η διευθύντρια Εξωτερικών Σχέσεων του Ταμείου εξήγησε ότι μόλις ληφθεί το ελληνικό αίτημα «θα πάμε και θα αποτιμήσουμε την κατάσταση. Η κ. Ατκινσον σημείωσε ότι «συχνά γίνονται όλα πολύ σύντομα, σε άλλες περιπτώσεις η διαδικασία είναι περισσότερο χρονοβόρα.

Δεν εξαρτάται από το πόσο γρήγορα θα κινηθούμε εμείς, αλλά από την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα». Πρέπει να σημειωθεί ότι η ελληνική κυβέρνηση συνεργάζεται στενά με το ΔΝΤ και όσοι συνομιλούν με τα στελέχη του Ταμείου έχουν εντολή «να λένε την αλήθεια και μόνο την αλήθεια». Αυτή η συνεργασία θα επισπεύσει τις διαδικασίες χωρίς να χαθεί άλλος σημαντικός χρόνος. Πρέπει να σημειωθεί ότι η ελληνική κυβέρνηση συνεργάζεται στενά με το ΔΝΤ και όσοι συνομιλούν με τα στελέχη του Ταμείου έχουν εντολή «να λένε την αλήθεια και μόνο την αλήθεια». Αυτή η συνεργασία θα επισπεύσει τις διαδικασίες, χωρίς να χαθεί άλλος σημαντικός χρόνος.

Ο αξιωματούχος δεν επιχείρησε καμία πρόβλεψη πριν πραγματοποιηθεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και είπε ότι τα σενάρια είναι τρία, με την ελπίδα ότι θα επικρατήσει το πρώτο. Πάντως ήταν βέβαιος πως το τρίτο σενάριο, που υποστηρίζεται από τη Γερμανία, είναι και το πλέον ρεαλιστικό στην πραγματοποίησή του. Συγκεκριμένα αναμένουν ότι μπορεί να συμβούν τα εξής:

Πρώτον: Το Συμβούλιο να αντιμετωπίσει θετικά την Ελλάδα και κάποιες χώρες της Ευρωζώνης να βοηθήσουν σε διμερή βάση μέσω κρατικών κονδυλίων ή χαμηλότοκων δανείων μεγάλων τραπεζών, που θα μπορούσαν να αγοράσουν ελληνικά ομόλογα. Είναι η λεγόμενη «ευρωπαϊκή λύση». Εάν η βοήθεια προσφερθεί από χώρες, ίσως σημειωθεί μεγάλη καθυστέρηση, καθώς η έγκριση για το τεχνικό μέρος πρέπει να δοθεί από τα Κοινοβούλια των χωρών που θα συνεισφέρουν.

Δεύτερον: Να μην υπάρξει συμφωνία στο Συμβούλιο και να ζητήσουν από την Ελλάδα να απευθυνθεί στο ΔΝΤ - που θεωρείται ένα «κακό σενάριο».

Το τρίτο σενάριο αφορά και την ΕΕ και το ΔΝΤ, που θα συμπράξουν για να δώσουν χέρι βοήθειας στην Ελλάδα. Στην περίπτωση αυτή ίσως τα πράγματα είναι καλύτερα για την Ελλάδα, αφού λαμβάνει εγγύηση από δύο οικονομικούς κολοσσούς. Ομως οι θυσίες που θα απαιτηθούν «θα είναι άνευ προηγουμένου», είπε ο αξιωματούχος.

Πάντως ο αξιωματούχος πιστεύει ότι η ευρωπαϊκή λύση είναι η καλύτερη για την Ελλάδα, ενώ διέψευσε ότι η προσφυγή της χώρας μας στο ΔΝΤ θα θέσει σε κίνδυνο τη συμμετοχή της στην Ευρωζώνη. «Δεν υπάρχει κανένα τέτοιο θέμα», τόνισε, «αλλά ίσως αποδειχθεί καταστροφική για την Ευρωζώνη». Εξήγησε ότι τυχόν προσφυγή της Ελλάδας θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου και για τις άλλες χώρες που κινδυνεύουν άμεσα (Ισπανία και Πορτογαλία). Αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος, είπε ο αξιωματούχος, για να αναγκαστεί να αλλάξει στάση η Γερμανία την τελευταία στιγμή και να επιτρέψει βοήθεια στην Ελλάδα. Συμπλήρωσε ότι η Ευρωζώνη είναι μία κεντρική τράπεζα με 16 κυβερνήσεις, ένα γεγονός που οδηγεί σε αδιέξοδο, άρα απαιτείται να αλλάξει αμέσως.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «ΕτΚ», τα στελέχη του ΔΝΤ άρχισαν εδώ και ένα μήνα να ασχολούνται με το πολύπλοκο σύστημα συλλογής φόρων και κλιμάκιά του επισκέπτονται συνεχώς την Αθήνα... συμβουλεύοντας την ελληνική κυβέρνηση.

Tα ισχυρά αφεντικά του ταμείου

ΚΑΡΟΛΑΪΝ ΑΤΚΙΝΣΟΝ

Διευθύντρια Εξωτερικών Σχέσεων του ΔΝΤ. Στο παρελθόν κατείχε υψηλό­βαθμες θέσεις σε δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς όπως η Τράπεζα της Αγγλίας, το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών και το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων. Είναι κάτοχος bachelor Φιλοσοφίας και Οικονομικών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

ΝΤΟΜΙΝΙΚ ΣΤΡΟΣ ΚΑΝ

Είναι επικεφαλής του ΔΝΤ από την 1/11/ 2007. Το 2008 ενεπλάκη σε ροζ σκάνδαλο που έριξε σκιά στο προφίλ του ως σεβαστού οικονομολόγου. Δηλώνει οπαδός μιας «οργανωμένης οικονομίας της αγοράς» και είναι υπέρ των μεταρρυθμίσεων για ένα αποτελεσματικότερο ΔΝΤ. Ο 61χρονος Στρος Καν είναι μέλος του γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος και πολιτικός αντίπαλος του Σαρκοζί. Εχει διατελέσει υπουργός Οικονομίας της Γαλλίας από το 1997-1999. Είναι κάτοχος διδακτορικού στην οικονομία και υπήρξε καθηγητής οικονομικών. Το περιοδικό Forbes τον ανέδειξε πέρυσι ως τον 47ο ισχυρότερο άνθρωπο στον πλανήτη.

ΤΑ ΣΕΝΑΡΙΑ

Σε σοβαρά θεσμικά ζητήματα προσκρούει η μη ευρωπαϊκή λύση

Σε νομικά τείχη, θεσμικές αδυναμίες και πολιτικούς εκβιασμούς προσκρούουν ένα προς ένα τα σενάρια που επεξεργάζεται η ελληνική κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει το επιτακτικό πρόβλημα του δανεισμού της από τις διεθνείς αγορές.

Λίγα εικοσιτετράωρα πριν από την κρίσιμη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης το μόνο που μπορεί να ειπωθεί με ασφάλεια είναι ότι όλα τα ενδεχόμενα βρίσκονται στο τραπέζι, όπως επίσης και ότι αυτό που φαντάζει ως το πιο πιθανό σενάριο ίσως να είναι και το πιο ανέφικτο στην εφαρμογή του.

Σύμφωνα με όλες τις επίσημες πηγές βασικός στόχος του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου και της ελληνικής αποστολής είναι να επιτευχθεί συμφωνία στο συμβούλιο αρχηγών των κρατών-μελών της Ε.Ε. και να οριστεί μια διαδικασία άμεσης οικονομικής στήριξης της Ελλάδας.

Το αίτημα

Η ελληνική πλευρά θα ζητήσει να ενεργοποιηθεί άρθρο της συνθήκης της Ε.Ε. που προβλέπει την οικονομική στήριξη ενός κράτους-μέλους εφόσον προκύψει κάποιο έκτατο οικονομικό γεγονός. Ως τέτοιο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η κερδοσκοπική επίθεση των επενδυτικών κεφαλαίων εναντίον της Ελλάδας, εξαιτίας της οποίας το spread δανεισμού της χώρας διατηρείται σε δυσανάλογο ύψος με τα πραγματικά δεδομένα και τις προοπτικές της οικονομίας.

Μέχρι και τις τελευταίες ώρες φαινόταν απίθανο να υπάρξει συμφωνία για την παροχή άμεσης οικονομικής βοήθειας προς την Ελλάδα εξαιτίας της άκαμπτης στάσης της Γερμανίας.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η Γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ αντιτίθεται σε αυτό το σενάριο επικαλούμενη το σύνταγμα της χώρας της, το οποίο προβλέπει ότι για να στηρίξει η γερμανική κυβέρνηση οικονομικά άλλη χώρα θα πρέπει να λάβει πρώτα την έγκριση του Κοινοβουλίου.

Σε αυτή την περίπτωση, όμως, είναι πιθανό να απειληθεί η σταθερότητα του γερμανικού κυβερνητικού συνασπισμού στον οποίο μετέχει το κόμμα των φιλελευθέρων, το οποίο έχει δηλώσει απερίφραστα την αντίθεσή του στην πιθανότητα να λάβει η Ελλάδα οικονομική βοήθεια από τη Γερμανία.

Υπό αυτό το πρίσμα ήδη από το μέσον της περασμένης εβδομάδας -με αφορμή και το ταξίδι του Γιώργου Παπανδρέου στην Ουγγαρία- άρχισε να κερδίζει έδαφος το σχέδιο Β της ελληνικής κυβέρνησης που προβλέπει την προσφυγή της χώρας για δανεισμό στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η Ουγγαρία που είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης αλλά όχι και της Ευρωζώνης, ζήτησε πρόσφατα οικονομική βοήθεια από το ΔΝΤ και ο πρωθυπουργός της Ελλάδας ενημερώθηκε σχετικά από τον Ούγγρο ομόλογό του.

Μάλιστα μέχρι αυτήν τη στιγμή το συγκεκριμένο σενάριο θεωρείται και το επικρατέστερο απ’ όλα. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η υλοποίηση του σχεδίου αυτού θεωρείται σχεδόν ανέφικτη αφού προσκρούει σε σοβαρά νομικά και θεσμικά ζητήματα.

Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, απαιτείται να προβλεφθεί σχετική διαδικασία που να ορίζει με ποιον τρόπο και με ποιους όρους ένα μέλος της Ευρωζώνης μπορεί να αναζητήσει οικονομική στήριξη από το ΔΝΤ. Το πιθανότερο είναι ότι αν βρεθεί τέτοια φόρμουλα μάλλον θα προβλέπει ταυτόχρονα και την έξοδο της χώρας από το ευρώ. Ακόμα όμως και γι’ αυτό απαιτείται αναθεώρηση της συνθήκης, διαδικασία εξαιρετικά χρονοβόρα και δύσκολη.

Ο τρίτος δρόμος

«Προτεκτοράτο» μετά την κήρυξη στάσης πληρωμών

Ελλείψει του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου, που να προβλέπει την έξοδο μιας χώρας από την Ευρωζώνη κατά βούλησή της και τη δυνατότητα προσφυγής της για δανεισμό σε τρίτο οικονομικό οργανισμό, έχει αρχίσει ήδη να προωθείται σε ευρωπαϊκούς κύκλους η ιδέα μιας τρίτης επιλογής, η οποία όμως είναι και η πιο επώδυνη απ’ όλες αφού καθιστά μακροπρόθεσμα τη χώρα οικονομικό προτεκτοράτο των πιθανών πιστωτών της.

Το κλίμα που μεταφέρουν πηγές από το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών, είναι ότι η μόνη πιθανότητα να ενδώσουν οι ισχυρότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και κυρίως η Γερμανία στο να στηρίξουν απευθείας οικονομικά την Ελλάδα είναι να αποκτήσουν οι ίδιες τον απόλυτο οικονομικό έλεγχο της κατάστασης στη χώρα. Φαίνεται μάλιστα να μην αρκούνται σε ενδιάμεσα μοντέλα στενής επιτήρησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ο τρόπος για να συμβεί αυτό είναι να βρεθούν οι χώρες αυτές στη θέση του πιστωτή της Ελλάδας ύστερα από μια χρεοκοπία της ελληνικής οικονομίας ή, σε ηπιότερη εκδοχή, ύστερα από την κήρυξη στάσης πληρωμών είτε μόνο στο εξωτερικό είτε και στο εσωτερικό. Τότε, αναλαμβάνοντας την αναχρηματοδότηση του δημόσιου χρέους, θα μπορούν να θέσουν ευθέως τους όρους τους και να ελέγχουν άμεσα και επί μακρόν την ελληνική οικονομία.

Το προφίλ

Ο σκοτεινός ρόλος του IMF

Γέννημα - θρέμμα της Μεγάλης Yφεσης του 1930 και του Παγκοσμίου Πολέμου που τη διαδέχθηκε, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο συστάθηκε το καλοκαίρι του 1944, με τη συμμετοχή 45 κυβερνήσεων. Τα χρήματα που δανείζει ο εν λόγω οργανισμός (τα κονδύλιά του ανέρχονται σε 325 δισ. δολ., ποσό που οι ηγέτες της G20 δεσμεύτηκαν να ανεβάσουν στα 750 δισ. δολ.) προέρχονται από τις εισφορές των μελών του. Εν έτει 2010, το ΔΝΤ έχει 186 χώρες-μέλη καθεμία από τις οποίες καταβάλλει σε αυτό μια συνδρομή, ανάλογη με το μέγεθος της εθνικής οικονομίας της.

Ανάλογη προς την εν λόγω οικονομική συνεισφορά είναι και η βαρύτητα της ψήφου κάθε χώρας καθώς και ο βαθμός πρόσβασης που έχει αυτή στα κονδύλια του ΔΝΤ. Επί του παρόντος, τα κράτη με τον ισχυρότερο λόγο στις αποφάσεις είναι κατά σειρά τα ακόλουθα: ΗΠΑ, Ιαπωνία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία και Κίνα. Οι σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονται με πλειοψηφία 85% των ψήφων, ενώ η μόνη χώρα που έχει δικαίωμα βέτο είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες (σε όλα μαζί τα 150 φτωχότερα μέλη αντιστοιχεί ποσοστό μόλις 25% επί της συνολικής ψήφου).

Ανώτατο όργανο του Ταμείου είναι το «Συμβούλιο των Διοικητών» στο οποίο κάθε κράτος-μέλος διατηρεί δύο άτομα (έναν διοικητή και έναν αναπληρωματικό διοικητή). Επιπλέον, μέσα σε όλα τα άλλα, το ΔΝΤ είναι και ο τρίτος μεγαλύτερος κάτοχος χρυσού στον κόσμο (στο θησαυροφυλάκιό του, κάθονται 103,4 εκατ. ουγγιές, συνολικής αξίας 83 δισ. δολ.). Υπενθυμίζεται πως στο παρελθόν, το Ταμείο έχει κατηγορηθεί για στήριξη πλήθους δικτατορικών καθεστώτων καθώς και για επιδείνωση των προβλημάτων σε χώρες τις οποίες θεωρητικά βοηθούσε (Αργεντινή, Αϊτή, Κένυα).