Η Αποκατάσταση του κοινοβουλευτικού συστήματος

Γράφει ο Γιάννης Σοφούλης

Σαν σήμερα πριν από 84 χρόνια έλαβε χώρα το κίνημα του πολιτικού και στρατιωτικού άνδρα Γεωργίου Κονδύλη, το οποίο ανέτρεψε τη δικτατορία του στρατηγού Θεόδωρου Πάγκαλου. Ο τελευταίος είχε καταλάβει με πραξικόπημα την εξουσία στην Ελλάδα στις 25/6/1925 και έδινε υποσχέσεις ότι θα αποκαθιστούσε τη χρηστή λειτουργία του κρατικού μηχανισμού. Με αυτά τα λόγια κατάφερε να επικρατήσει το κινημά του σχετικά αναίμακτα. Παρ’ όλες τις υποσχέσεις που έδωσε όταν κατέλαβε την εξουσία, τελικά δεν κατάφερε να υλοποιήσει καμία. Προκάλεσε έντονες αντιδράσεις με την αυταρχική του συμπεριφορά στον τρόπο άσκησης της εξουσίας και με τις αποφάσεις που έπαιρνε για διάφορες κατηγορίες πολιτών και πλευρές της κοινωνικής ζωής.
Ουσιαστικά στην προσπάθεια του να οργανώσει τον κρατικό μηχανισμό στράφηκε εναντίον των δημοσίων υπαλλήλων (προκάλεσε ουσιαστική κατάργηση της μονιμότητας) και χαρακτηρίστηκε από κακή διαχείρηση των οικονομικών. Επίσης η κυβέρνηση του έβριθε από ποικίλα σκάνδαλα των....
μελών της, τα οποία την καθιστούσαν ολοένα λιγότερο δημοφιλή. Το στοιχείο εκείνο που ολοκλήρωσε την αρνητική εικόνα της δικτατορίας Πάγκαλου, ήταν η συνεργασία του στρατηγού με αντιβενιζελικούς πολιτικούς. Αυτό το γεγονός έστρεψε εναντίον του συνασπιζμένο σχεδόν όλο τον βενιζελικό κόσμο.

Από τις αρχές του 1926 έγιναν προσπάθειες να ανατραπεί η δικτατορία, οι οποίες όμως απέτυχαν στο συνολό τους και σε αυτή του Φεβρουαρίου συνελήφθει ο Γεώργιος Κονδύλης. Προδόθηκε και εκτοπίστηκε στη Σαντορίνη από την οποία επέστρεψε δύο μήνες μετά, όταν υποστήριξε τον Πάγκαλο για την προεδρία της Δημοκρατίας. Το υπόλοιπο διάστημα μέχρι το κίνημα του Αυγούστου έρχονταν σε συμφωνίες με διάφορα πρόσωπα, εντός και εκτός κυβέρνησης Πάγκαλου, με σκοπό την ανατροπή του καθεστώτος. Πολύτιμη βοήθεια για να πετύχει στην προσπάθεια που έκανε, του έδωσαν οι πραιτωριανοί του δικτάτορα – τα Δημοκρατικά Τάγματα. Ήταν και τα ίδια ιδιαίτερα δυσαρεστημένα από τη συμπεριφορά και τους χειρισμούς του Δικτάτορα.

Αποφασίστηκε η ημερομηνία της πραγματοποίησης του κινήματος και το γεγονός έγινε πράξη. Από τα μεσάνυχτα της 21ης έως το μεσημέρι της 22ης Αυγούστου, οι δυνάμεις των κινηματιών κατάφεραν να καταλάβουν τις νευραλγικές θέσεις στην πρωτεύουσα. Ο Κονδύλης εγκαταστάθηκε στο Υπουργείο Στρατιωτικών, από όπου συντόνιζε την εξέλιξη των επιχειρήσεων. Παράλληλα ο Δικτάτορας Πάγκαλος έμαθε για το κίνημα ευρισκόμενος στις Σπέτσες και προσπάθησε να αντιδράσει από τη θάλασσα. Είχε μαζί του μια ισχυρή μοίρα γυμνασίων του ελληνικού στόλου και θέλησε να ανακαταλάβει την εξουσία. Η προσπάθεια του να διασχίσει τον Ισθμό εμποδίστηκε από το θωρηκτό <<Κιλκίς>> και επιχειρώντας να περιπλεύσει την Πελοπόννησο, εκδηλώθηκε ανταρσία στη μοίρα υπό τον πλοίαρχο Κολιαλέξη και ο δικτάτορας συνελήφθει.

Μετά από την επιτυχία που είχε το κίνημα, έγινε σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών και αποφάσισαν να εκλέξουν πρόεδρο της δημοκρατίας τον Ναύαρχο Κουντουριώτη. Ο τελευταίος έδωσε εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης στον Κονδύλη, που όμως λόγω πολιτικών διαφωνιών δεν απόλυτα οικουμενική και η οποία ορκίστηκε στις 26 Αυγούστου του 1926.