Αποτελεί αυτή η αντίληψη πραγματικότητα; Αν κοιτάξει κανείς το γράμμα του νόμου, θα απαντήσει θετικά. Π.χ. στον νόμο 3852 για τη Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης − το γνωστό Πρόγραμμα Καλλικράτης, αναφέρεται πως μπορούν να εκλεγούν όλοι, για Δήμαρχοι....
Άρθρο 13
Προσόντα εκλογιμότητας
Δήμαρχος μπορεί να εκλεγεί ο δημότης που έχει την ικανότητα να εκλέγει και έχει συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας του κατά την ημέρα της διενέργειας των εκλογών. Δημοτικός σύμβουλος, σύμβουλος δη-μοτικής ή τοπικής κοινότητας ή εκπρόσωπος τοπικής κοινό-τητας μπορεί να εκλεγεί ο δημότης που έχει την ικανό-τητα να εκλέγει και έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της η-λικίας του κατά την ημέρα διενέργειας των εκλογών.
Το δικαίωμα του εκλέγεσθαι, φαίνεται λοιπόν καθολικό. Τι συμβαίνει όμως στην πράξη; Πόσοι έχουν αυτή τη δυνατότητα;
Ο πρώτος περιορισμός, τίθεται από τον ίδιο τον νόμο. Πέντε άρθρα μετά, ο 3852 ορίζει.
Άρθρο 18
Υποψηφιότητες
1. Η εκλογή του δημάρχου, των δημοτικών συμβού-λων, των συμβούλων των δημοτικών ή τοπικών κοινοτή-των και του εκπροσώπου της τοπικής κοινότητας γίνεται κατά συνδυασμούς. Υποψηφιότητες εκτός συνδυασμών αποκλείονται.
Η πρώτη προϋπόθεση για να θέσει κάποιος υποψηφιότητα, είναι να αποτελεί μέλος μιας ομάδας. Όχι μόνος του. Γιατί; Ίσως γιατί το σύστημα, φοβάται όσους έχουν το θάρρος και την τόλμη να σκέφτονται, να μιλούν και να πράττουν, μόνοι τους. Είναι προτιμότερο να είναι κανείς μέλος μιας αγέλης. Η αγελαία συμπεριφορά, είναι εκείνη που προωθείται από την έννομο τάξη.
Αν οι κατασκευαστές των εκλογικών συστημάτων πίστευαν πως ο λαός είναι κυρίαρχος, τότε θα έδιναν και σε μεμονωμένα άτομα τη δυνατότητα να θέτουν υποψηφιότητα. Έτσι και αλλιώς ο λαός θα είχε τον τελικό λόγο. Αλλά το θέμα είναι να φαίνεται πως ο λαός αποφασίζει, όχι πράγματι να αποφασίζει.
Συνδυασμοί λοιπόν. Πως όμως καταρτίζονται; Μήπως αποφασίζει ο λαός ή έστω η βάση των πολιτικών κομμάτων; Όχι . Στην πράξη, ένα πρόσωπο που παίρνει το «χρίσμα» από τα κόμματα, αποφασίζει ποιοι θα είναι οι υποψήφιοι. Ο έχων το χρίσμα, καταρτίζει τον κατάλογο των υποψηφίων. Αν κάποιο πρόσωπο, δεν είναι αρεστό τις κομματικές ηγεσίες, δεν μπαίνει καν στη λίστα. Από εκεί θα προέλθουν όμως οι τοπικοί άρχοντες. Από την αρχή επομένως το δικαίωμα του εκλέγεσθαι περιορίζεται στους ευνοούμενους των κυρίαρχων ομάδων των κομμάτων, όλων των αποχρώσεων.
Αν τα κόμματα λειτουργούσαν δημοκρατικά, το πρόβλημα θα ήταν μικρότερο. Αλλά τα ελληνικά κόμματα, θέλουν μεν τις οργανώσεις βάσεις, όχι για να σκέπτονται και να συσκέπτονται τα όποια μέλη, αλλά για να παπαγαλίζουν την όποια κομματική γραμμή και να …κολλάνε αφίσες.
Θα έλεγε ο καλοπροαίρετος παρατηρητής, πως ναι μεν ο νόμος απαγορεύει να θέσει μόνος του υποψηφιότητα κάποιος, αλλά μπορεί να το κάνει δια μέσου ομάδας. Επομένως, τίποτα δεν απαγορεύει σε ένα συνδυασμό που δεν υποστηρίζεται από τα κόμματα, να πάρει μέρος στις εκλογές.
Θεωρητικά αυτό ισχύει. Ο όποιος συνδυασμός όμως, θα πρέπει να έχει ήδη, πριν καταθέσει την αίτησή του, έτοιμο εκλογικό μηχανισμό για άντληση υποψηφίων σε κάθε διαμέρισμα της εκλογικής περιφέρειας. Αν δεν βρει τον κατώτερο αριθμό υποψηφίων, δεν θα ανακηρυχτεί από το πρωτοδικείο. Μια νέα ομάδα όμως, ιδίως αν οι απόψεις της είναι διαφορετικές από τον λεγόμενο «μέσο όρο», είναι δύσκολο από την αρχή να πείσει ανθρώπους σε κάθε γωνιά της εκλογικής περιφέρειας. Αλλά κυρίως, μπορεί πολίτες με πρωτοποριακές ιδέες να θέλουν να κινούνται εκτός μηχανισμών.
Οι συνδυασμοί λοιπόν, για να έχουν στο σημερινό σύστημα, την απλή δυνατότητα συμμετοχής στην εκλογική διαδικασία, ή θα απορρέουν από τα κόμματα ή θα πρέπει να τα μιμηθούν στήνοντας μηχανισμούς.
Αλλά και μέσα στους υπάρχοντες συνδυασμούς, ποιους επιλέγουν οι «έχοντες το χρίσμα» (πριν από μας για μας), για να μας εκπροσωπήσουν;
Μια ματιά στις λίστες όλων των συνδυασμών, μας αποδεικνύει ότι επιλέγονται άτομα που όχι μόνο έχουν συγκεκριμένη ιδεολογική κατεύθυνση, αλλά είναι κατά προτίμηση από συγκεκριμένους επαγγελματικούς χώρους.
Αν αναλύσαμε τους συνδυασμούς υποψηφίων, θα διαπιστώσουμε1 ότι προηγούνται (σε αριθμό) οι δημόσιοι υπάλληλοι -συνδικαλιστές, ακολουθούν οι απόφοιτοι του Πολυτεχνείου, οι δικηγόροι, οι γιατροί οι «του καλλιτεχνικού χώρου» και οι εκπρόσωποι του τύπου.
Πριν εκφράσουμε τις απορίες μας, θα σημειώσουμε πως θεωρούμε ότι ο καθένας έχει την τάση να προστατεύει τα συμφέροντα του δικού του επαγγελματικού – κοινωνικού χώρου. Όχι πάντα, θέλουμε να ελπίζουμε, αλλά συνήθως.
Οι δημόσιοι υπάλληλοι, είναι περίπου 768 000, σύμφωνα με την απογραφή. Αυτή η υπερ-εκπροσώπησή τους στα ψηφοδέλτια, βοηθάει την κοινωνία να αντιμετωπίσει αμερόληπτα το μεγάλο θέμα της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης;
Είναι τυχαίο που οι μηχανικοί και οι δικηγόροι, έχουν κατοχυρώσει τόσο πολύ, με νομοθετήματα το επάγγελμα και κυρίως τις αμοιβές τους;
Εκτός από τα συγκεκριμένα επαγγέλματα, δεν υπάρχουν άλλα;
Είναι τυχαία η χαμηλή εκπροσώπηση των ελεύθερων επαγγελματιών- επιχειρηματιών στους συνδυασμούς;
Ακόμα
Οι άνεργοι, ξεπέρασαν τις 600 000. Αυτός ο κόσμος, πως εκπροσωπείται στις εκλογές; Ούτε για το «φαίνεσθαι» οι περισσότεροι συνδυασμοί, δεν προτείνουν ανέργους για κάποιο αξίωμα.
Οι νοικοκυρές επίσης, θεωρούνται μια ομάδα υποδεέστερη. Γιατί παρά τις προοδευτικές διακηρύξεις τους, οι έχοντες το χρίσμα, σπάνια τις προτιμούν. Από ότι διαπιστώσαμε αυτό γίνεται σε μικρά χωριά, όταν δεν μπορούν να συμπληρώσουν την ποσόστωση για το φύλο. Όχι όμως τα κεντρικά ψηφοδέλτιά τους. Το ίδιο ισχύει και για τους γεωργούς σε συνδυασμούς αγροτικών περιοχών.
Μπορεί οι επικεφαλής των συνδυασμών να ισχυρίζονται ότι οι αγρότες προσφέρουν τα μέγιστα στην παραγωγή, αλλά ούτε η αριθμητική- εκλογική δύναμη, ούτε η προσφορά, τους κάνει «ικανούς» να διεκδικήσουν μια θέση στο κεντρικό ψηφοδέλτιο.
Υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος που είναι εκτός εργατικού δυναμικού. Πως εκφράζεται πολιτικά αυτός ο κόσμος; ( Το εργατικό δυναμικό, σήμερα είναι 4. 700.000 άτομα ενώ το σύνολο των εκλογέων 9.809.177)
Τα παραπάνω προκύπτουν όχι μόνο από τις δικές μας αναλύσεις, αλλά και από τα στοιχεία της πύλης «Διαφάνεια» του ΥΠΕΣ.
Ο τυπικός υποψήφιος στην τοπική αυτοδιοίκηση είναι άντρας 50 ετών, κομματικό στέλεχος και από συγκεκριμένα επαγγέλματα.
(Θα πίστευε κανείς πως νέες κινήσεις, νέα σχήματα, θα επέλεγαν με διαφορετικό τρόπο τους υποψηφίους τους. Ψάχνοντας αρκετά, βρήκαμε μια τέτοια δημιουργία ομάδας «εκ των κάτω» που μπόρεσε να ξεπεράσει τα όποια εμπόδια και κατεβαίνει στις εκλογές (Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας): Η εκπροσώπηση των γυναικών είναι λίγο πάνω από το μέσο όρο (φτάνει το 31%)2. Σε μια περιοχή όμως καθαρά αγροτική, μόνο το 13% των προτεινόμενων αντιπροσώπων δηλώνουν αγρότες.3)
Είναι φανερό από τα παραπάνω, πως το δικαίωμα του «εκλέγεσθαι» περιορίζεται από οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες, έτσι ώστε στο τέλος σε σύνολο 9.809.177 να είναι μερικές χιλιάδες ανθρώπων εκείνοι που πράγματι μπορούν να το εξασκήσουν. Το γεγονός ότι το λεγόμενο «δημοκρατικό» μας πολίτευμα, σε τόσους λίγους δίνει κατ’ ουσίαν το δικαίωμα του «άρχειν», κάνει τα πράγματα επικίνδυνα. Ιστορικά, ένας από τους παράγοντες που οδηγεί το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού σε ρήξη με το καθεστώς είναι η μη συμμετοχή του στα κοινά, ο εν τοις πράγμασι αποκλεισμός του από το σώμα των ενεργών πολιτών, η αδυναμία του να συμμετέχει στην λήψη αποφάσεων για θέματα που τον αφορούν. Η διεύρυνση αυτού του δικαιώματος, δεν αποτελεί μόνο αίτημα ενός δημοκρατικού τρόπου διακυβέρνησης, αλλά είναι αναγκαιότητα για την κοινωνική συνοχή στη χώρα μας. Και αυτό πρέπει να γίνει εδώ και τώρα, πριν να είναι πολύ αργά.
A.K.
Αναδημοσίευση από www.economist.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου