Ίμια 15 χρόνια μετά...

...Αφιέρωμα της εφημερίδας «Δημοκρατία», 29/1/2011

15 χρόνια από την Εθνική ταπείνωση στα Ίμια

Τα τραγικά λάθη και η εγκληματική αμέλεια της κυβέρνησης Σημίτη

παγίωσαν τις «γκρίζες ζώνες» στο Αιγαίο

Ρεπορτάζ ΛΕΩΝΙΔΑΣ Σ. ΜΠΛΑΒΕΡΗΣ

Σενάρια συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου, διαρκής υποχώρηση από την άσκηση δικαιωμάτων μας, αύξηση της τουρκικής επιθετικότητας, ατολμία στην υπογραφή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με την Κύπρο για να μη δυσαρεστηθεί η Άγκυρα και de facto αποδοχή των γκρίζων ζωνών! Αυτός είναι ο θλιβερός απολογισμός της φετινής επετείου από τη νύχτα της εθνικής ταπείνωσης στα Ίμια...

Τη Δευτέρα 31 Ιανουαρίου συμπληρώνονται 15 έτη από το όνειδος της σύγχρονης ιστορίας μας, που οδήγησε στον θάνατο των τριών νεοηρώων του έθνους, μελών του πληρώματος του ελικοπτέρου του Πολεμικού Ναυτικού που απολέστηκε κατά την κρίση.

Και λέμε «όνειδος» γιατί τότε, εκτός των ανθρώπινων απωλειών, που είναι έτσι κι αλλιώς δυσβάστακτες, για πρώτη φορά τέθηκαν εν αμφιβάλω από την Τουρκία χερσαία τμήματα της ελληνικής επικράτειας δημιουργώντας το νεόκοπο καθεστώς των «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο....

Εδραιωμένη κατάσταση

Ένα καθεστώς που αφενός με την τουρκική επιθετική συμπεριφορά και αφετέρου με την ελληνική ψοφοδεή αντιμετώπιση του τείνει -δυστυχώς- να θεωρείται εδραιωμένο και από την Ελλάδα, που αρκείται σε ανούσιο βερμπαλισμό, αλλά ουσιαστικά από όλες τις υπόλοιπες χώρες και τους διεθνείς οργανισμούς όπως το ΝΑΤΟ.

Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι από τους τότε πρωταγωνιστές των Ιμίων οι πρωθυπουργοί των δύο χωρών Κ. Σημίτης και Τανσού Τσιλέρ έχουν αποσυρθεί από την πολιτική και ιδιωτεύουν, ο τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας Γ. Αρσένης έχει αποσυρθεί από την ενεργό πολιτική (η σύζυγος του Λούκα είναι υπουργός στην κυβέρνηση Παπανδρέου), ο Α/ ΓΕΕΘΑ ναύαρχος Λυμπέρης είναι πλέον απόστρατος και συγγραφέας βιβλίων, ενώ ο μόνος που παραμένει ενεργός στην πολιτική είναι ο τότε υπουργός Εξωτερικών και νυν αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Θ. Πάγκαλος, ο οποίος είχε πρωταγωνιστήσει στις κινήσεις για την υποστολή της ελληνικής σημαίας και την υποχώρηση των βατραχανθρώπων από το ελληνικό έδαφος...

***

Το χρονικό της ντροπής

ΑΝΗΜΕΡΑ των Χριστουγέννων, στις 25 Δεκεμβρίου 1995, ένα μικρό τουρκικό μότορσιπ, το «Φιγκέν Ακάτ», προσαράζει στην ανατολική νησίδα Ίμια. Πρόκειται για δύο μικρές νησίδες (ανατολική και δυτική Ίμια) εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων. Στέλνει σήμα για την προσάραξη του ζητώντας βοήθεια. Σπεύδει για τη βοήθεια του ένα ελληνικό ρυμουλκό, του οποίου όμως τη βοήθεια αρνείται ο πλοίαρχος του τουρκικού πλοίου υποστηρίζοντας ότι τα νησάκια αυτά αποτελούν «τουρκικό έδαφος». Την επόμενη μέρα, 26 Δεκεμβρίου, ο τότε Έλληνας πρεσβευτής στην Άγκυρα απευθύνεται στο τουρκικό ΥΠΕΞ για διευκρινίσεις, τις οποίες όμως δεν λαμβάνει.

•Στις 27/12/1995 το τουρκικό ΥΠΕΞ αποδέχεται τη χρησιμοποίηση τουρκικών ρυμουλκών, μετατρέποντας μια καθαρά ιδιωτική υπόθεση (προσάραξη εμπορικού πλοίου ή ναυαγιαίρεση) σε διμερές, ελληνοτουρκικό ζήτημα. Αμέσως το τουρκικό ΥΠΕΞ έσπευσε να εκμεταλλευτεί την περίοδο των διακοπών και την υπολειτουργία των ελληνικών κρατικών αρχών, και εξέδωσε ρηματική διακοίνωση, όπου επισημαίνεται ότι τα Καρντάκ, όπως ονομάζει τα Ίμια, είναι «τουρκικό έδαφος», τμήμα της επαρχίας Μποντρούμ (Αλικαρνασσού). Στις 19 Ιανουαρίου 1996 εκλέγεται νέος πρωθυπουργός ο Κώστας Σπμίτης, ο οποίος στις 22 του μήνα ορκίζεται με υπουργούς Εθνικής Άμυνας τον Γεράσιμο Αρσένη και Εξωτερικών τον Θόδωρο Πάγκαλο. Την ίδια μέρα ο δήμαρχος Καλύμνου υψώνει την ελληνική σημαία στην ανατολική Ίμια δίνοντας μεγάλη δημοσιότητα στο γεγονός.

•Στις 27/1/1996 Τούρκοι «δημοσιογράφοι» τηλεοπτικού σταθμού αποβιβάζονται με ελικόπτερο στην ανατολική Ίμια, κατεβάζουν την ελληνική σημαία και υψώνουν την αντίστοιχη τουρκική. Η κατάσταση επιδεινώνεται επικίνδυνα.

Στην Αθήνα συνεδριάζουν το Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΕΕ) και το Συμβούλιο Άμυνας (ΣΑΜ). Η εντολή της κυβέρνησης είναι η αποκλιμάκωση της κρίσης. Αποφασίζεται η επιτήρηση των βραχονησίδων την ημέρα από τη θάλασσα, ενώ το βράδυ θα αποβιβάζονται σε αυτές στρατιωτικά αγήματα. Με απόφαση του τότε αρχηγού ΓΕΕΘΑ ναυάρχου Χρήστου Λυμπέρη αποφασίζεται τη φύλαξη τους να αναλάβουν οι βατραχάνθρωποι της τότε Μονάδας Υποβρύχιων Καταστροφών (ΜΥΚ), εκεί μόνο που υπάρχει η σημαία, ενώ η δυτική Ίμια θα επιτηρείται από τα πλοία του Π.Ν., που περιπολούν στην περιοχή.

•Στις 09.00 της 30/1/1996 ο ναύαρχος Λυμπέρης αναλαμβάνει την επιχειρησιακή διοίκηση των ελληνικών Ε.Δ. Στις 10.00 μιλούν τηλεφωνικά ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης και ο Αμερικανός πρόεδρος Μπιλ Κλίντον, καθώς και οι δυο υπουργοί Άμυνας Γ. Αρσένης και Ουίλιαμ Πέρι. Αρχίζουν διαπραγματεύσεις. Προς το μεσημέρι πραγματοποιείται σύσκεψη στο γραφείο του πρωθυπουργού στη Βουλή, με συμμετοχή υπουργών και του Α/ΓΕΕΘΑ για αξιολόγηση της κατάστασης και λήψη αποφάσεων. Δεν είναι κανονική συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ. Οι εντολές που δίδονται, σύμφωνα με το βιβλίο του ναυάρχου Λυμπέρη, είναι: «Όχι χρήση βίας, όχι παρενόχληση, αλλά ενημέρωση τους και αίτηση απομάκρυνσης τους». Από το μεσημέρι το τουρκικό ΥΠΕΞ ζητά από τον Έλληνα πρεσβευτή στην Άγκυρα την επαναφορά στο προηγούμενο καθεστώς (status quo ante). Το αίτημα αυτό επαναλαμβάνει αργά το απόγευμα στις Βρυξέλλες και ο Αμερικανός μόνιμος αντιπρόσωπος στο ΝΑΤΟ στον Έλληνα ομόλογο του. Στις 23.00 τα ελληνικά πολεμικά που βρίσκονται στην περιοχή έχουν στοχοποιήσει τα τουρκικά. Καθήκοντα τακτικού διοικητή εκτελεί ο αρχαιότερος κυβερνήτης, αυτός της φρεγάτας «Ναβαρίνον» (Ρ-461), ο τότε αντιπλοίαρχος Ι. Λιούλης. Στις 23.30 η αμερικανική πλευρά(Περί και στρατηγός Σαλικασβίλι) ανακοινώνει στον κ. Αρσένη ότι οι Τούρκοι αρνούνται την ελληνική πρόταση αποκλιμάκωσης, καθώς δεν δέχονται την απομάκρυνση των πλοίων και του αγήματος στην ανατολική Ίμια, ζητώντας και την υποστολή της ελληνικής σημαίας από το νησί.

•Στις 00.30 της 3171-1996 πραγματοποιείται σύσκεψη (όχι ΚΥΣΕΑ) στο πρωθυπουργικό γραφείο. Όσα τραγελαφικά διαδραματίστηκαν τότε είναι λίγο πολύ γνωστά. Τα ξημερώματα ενημερώνονται οι αρμόδιοι ότι στη δυτική Ίμια αποβιβάστηκε, με επιτυχή αντιπερισπασμό, ομάδα Τούρκων βατραχανθρώπων, την ίδια ώρα που η ελληνική πλευρά είχε ξεκινήσει τη διαδικασία αποβίβασης και σε αυτή τη νησίδα της δεύτερης ομάδας των βατραχανθρώπων της ΜΥΚ. Ζητείται επιβεβαίωση της πληροφορίας από το ΓΕΝ, που στις 04.30 διατάζει την απογείωση του ελικοπτέρου ΑΒ-212 (ΠΝ-21) από το «Ναβαρίνον», κάτω από εξαιρετικά αντίξοες καιρικές συνθήκες. Το ελικόπτερο πραγματοποιεί τρεις διελεύσεις πάνω από τη δυτική Ίμια και μόνο μετά την τρίτη, στις 04.50, διαπιστώνει την ύπαρξη στο νησί δέκα Τούρκων βατραχανθρώπων. Τότε διατάσσεται να επιστρέφει στο «Ναβαρίνον». Στη διάρκεια αυτού του σκέλους της πτήσης το ελικόπτερο συντρίβεται στη θάλασσα. Το πλήρωμα του, οι υποπλοίαρχοι Χριστόδουλος Καραθανάσης (κυβερνήτης), Παναγιώτης Βλαχάκος (συγκυβερνήτης) και αρχικελευστής Έκτωρ Γιαλοψός (χειριστής σόναρ) σκοτώθηκαν ακαριαία στην εκτέλεση του καθήκοντος.

•Στις 06.15 της 31/1/1996 άρχισε η σταδιακή αποχώρηση. Πρώτοι αναχωρούν από τη δυτική Ίμια οι Τούρκοι βατραχάνθρωποι, για να ακολουθήσουν οι Έλληνες από την ανατολική, μαζί με την ελληνική σημαία, υλοποιώντας το αμερικανικό ρηθέν «no man, mo ships, no flags»...

***

Το μυστικό της Σαντορίνης: Γιατί δεν απογειώθηκαν ποτέ τα δύο Απάτσι

ΤΟΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟ του 1995 πραγματοποιήθηκαν η επίσημη τελετή ένταξης των νέων -τότε- επιθετικών ελικοπτέρων ΑΗ-64Α Plus Apatche και η ένταξη τους στο νεοσυγκροτηθέν ειδικά για τον σκοπό αυτό 1ο Τάγμα Επιθετικών Ελικοπτέρων (1ο ΤΕΕΠ), που εδρεύει στο Στεφανοβίκι Μαγνησίας. Πρώτος διοικητής της μονάδας ήταν ο τότε αντισυνταγματάρχης Γ.Χ. Το διάστημα από τα τέλη Αυγούστου 1995 ως και τον Ιανουάριο του 1996, που ξέσπασε η κρίση των Ιμίων, η μονάδα συνέχισε με τους προβλεπόμενους από τον προγραμματισμό ρυθμούς την παραλαβή όλων, και των συνολικά είκοσι, των ελικοπτέρων της, την εκπαίδευση του ιπτάμενου και τεχνικού προσωπικού της, αλλά και την αποπεράτωση των νέων εγκαταστάσεων της.

Τα επιθετικά ελικόπτερα Απάτσι, με διμελές πλήρωμα, τη στιγμή της κρίσης των Ιμίων δεν είχαν περάσει από την επιχειρησιακή αξιολόγηση, και επομένως η μονάδα δεν ήταν επιχειρησιακή και ετοιμοπόλεμη. Μπροστά όμως σε μια εν εξελίξει σοβαρότατη κρίση με εθνικές συνέπειες όλα αυτά ασφαλώς αποτελούν... λεπτομέρειες. Όταν έχεις στο οπλοστάσιο σου τέτοιο όπλο, σε μια τέτοια κρίση, δεν μπορείς να μην το αξιοποιήσεις.

Πραγματοποιούσαν βολές

Στις 16.00 της 19ης Ιανουαρίου 1996 με διαταγή του ΓΕΣ απογειώνονται από το Στεφανοβίκι δύο επιθετικά ελικόπτερα Απάτσι φορτωμένα με αντιαρματικά βλήματα αέρος-εδάφους Χελφάιρ, προκειμένου να πραγματοποιήσουν για πρώτη φορά δοκιμαστικές βολές αποδοχής του βλήματος στο πεδίο βολής αρμάτων Λιτόχωρου, κάτω από εξαιρετικά αντίξοες καιρικές συνθήκες, με βροχή, κρύο και χαμηλή νέφωση. Στο ένα ελικόπτερο, όπως συνηθίζεται σε αυτές τις περιπτώσεις, επέβαινε ο ίδιος ο διοικητής. Στο δεύτερο ελικόπτερο, ένας από τους ικανότερους πιλότους της μονάδας. Οι βολές αποδοχής των Χελφάιρ πραγματοποιήθηκαν με απόλυτη επιτυχία, αλλά όχι και χωρίς κίνδυνο, στο πεδίο βολής Λιτόχωρου. Λόγω των εξαιρετικά δυσμενών καιρικών συνθηκών ένα από τα δύο ελικόπτερα παραλίγο να συντριβεί στον ορεινό όγκο του γειτονικού Ολύμπου, στη διάρκεια εκτέλεσης ελιγμών για την άφεση ενός βλήματος. Ευτυχώς όμως όλα πήγαν τότε καλά.

Μόλις προσγειώθηκε στο Στεφανοβίκι, τα ανεφοδίασαν με καύσιμα και τα εξόπλισαν με πλήρη πολεμικό φόρτο, δηλαδή 16 συνολικά Χελφάιρ, και μία πλήρη αναχορηγία πυρομαχικών για το πυροβόλο Μ230 των 30mm, που βρίσκεται στο ρύγχος του ελικοπτέρου. Επειδή μάλιστα δεν είχαν παραληφθεί ακόμα τα κανονικά πυρομαχικά του πυροβόλου, και για να είναι πλήρως επιχειρησιακά τα δύο ελικόπτερα, έγινε η εξής ελληνική πακντα: τηλεφωνικά ο διοικητής του Στεφανοβικίου επικοινώνησε με τον τότε διοικητή της 114 Πτέρυγας Μάχης στην Τανάγρα, όπου επιχειρούσαν (και επιχειρούν) τα μαχητικά Μιράζ-2000, που φέρουν πυροβόλα DEFA-554, επίσης των 30 χιλιοστών.

Σε πλήρη ετοιμότητα

Μεταβιβάστηκε λοιπόν στον διοικητή της Τανάγρας η παράκληση να «δανείσει» στα επιθετικά ελικόπτερα του Στρατού αριθμό βλημάτων των 30 χιλιοστών για τα πυροβόλα των Απάτσι. Όπερ και εγένετο σε χρόνο ρεκόρ. Αμέσως μετά οι τέσσερις άνδρες κατέβησαν στην πίστα, ανέβηκαν στα ελικόπτερα τους, τα οποία πετώντας πάνω από τα κύματα του φουρτουνιασμένου Αιγαίου, για να μη γίνουν αντιληπτά από τα τουρκικά ραντάρ, έφτασαν και προσγειώθηκαν έπειτα από περίπου μιάμισης ώρας πτήση μέσα στο σκοτάδι, στην αεροπορική βάση της Σαντορίνης, όσο πιο κοντά μπορούσαν δηλαδή στην περιοχή της κρίσης, με άμεση ετοιμότητα να επέμβουν, όποτε τους ζητούνταν.

Αλλά δεν τους ζητήθηκε να επέμβουν ποτέ, παρόλο που διέθεταν τον ειδικό εξοπλισμό για πτήση και παρατήρηση στη διάρκεια της νύχτας, και μάλιστα κάτω από αντίξοες καιρικές συνθήκες. Στην αεροπορική βάση της Σαντορίνης έφτασαν αργά το βράδυ της 29ης Ιανουαρίου.

Επομένως πολύ κοντά στην περιοχή της κρίσης τα ξημερώματα της 31ης Ιανουαρίου υπήρχαν δύο απόλυτα εξειδικευμένα και εξοπλισμένα ελικόπτερα. Δυστυχώς δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ.

ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ καθεστώς των νήσων και των νησίδων του Αιγαίου είναι κρυστάλλινης διαύγειας και αποδεικνύεται από πλήθος διεθνών συμφωνιών. Τρεις είναι οι Διεθνείς Συνθήκες, που το διέπουν: της Λοζάνης (1923), οι Ιταλοτουρκικές (1932) και των Παρισίων (1947). Όμως, όπως πολύ εύστοχα επισημαίνεται και από το ελληνικό ΥΠΕΞ, τη νομική επιχειρηματολογία (συνθήκες, πρωτόκολλα κ.λπ.) συμπληρώνει η έμπρακτη, ειρηνική και συνεχής άσκηση κυριαρχίας επί των Ιμίων από την Ελλάδα, αδιαλείπτως από το 1947, χωρίς η Τουρκία να την αμφισβητήσει ποτέ ως την κρίση του 1995-96.

Με τη Συνθήκη της Λοζάνης (άρθρο 15) τα Ίμια μαζί με όλο το δωδεκανησιακό σύμπλεγμα περιήλθαν στην Ιταλία. Επιπλέον προκύπτει (άρθρα 12 και 16) ότι η Τουρκία παραιτήθηκε κάθε κυριαρχικού δικαιώματος επί όλων των νησιών που βρίσκονται πέραν των 3 μιλίων από την ασιατική ακτή, εκτός των Ίμβρου, Τενέδου και Λαγουσών).

Συνεπώς παραιτήθηκε κάθε κυριαρχικού της δικαιώματος και επί των Ιμίων, που βρίσκονται σε απόσταση 3,7 μίλια από τις τουρκικές ακτές. Η Συνθήκη της Λοζάνης είναι σαφής: τα νησιά και οι νησίδες εντός τριών μιλίων από τις τουρκικές ακτές παραμένουν τουρκικά πλην αντιθέτου ρητής εξαιρέσεως της ίδιας της Συνθήκης και, αντιστρόφως, η Τουρκία παραιτείται από κάθε κυριαρχικό ή άλλο δικαίωμα επί των νησιών και των νησίδων που ευρίσκονται εκτός της ζώνης αυτής (και πάλι πλην ρητών εξαιρέσων, περιπτώσεις Ίμβρου, Τενέδου, Λαγουσών).

2 Με την Ιταλοτουρκική Συμφωνία του Ιανουαρίου του 1932 και του συμπληρωματικού αυτής Πρωτοκόλλου της 28/12/1932, βάσει των οποίων οριοθετήθηκε η χωρική θάλασσα των δύο χωρών μεταξύ μικρασιατικής ακτής και δωδεκανησιακού συμπλέγματος.

Τονίζεται ότι τα Ίμια περιήλθαν στην Ιταλία με τη Συνθήκη της Λοζάνης, κάτι που απλώς επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι στο σημείο 30 του συμπληρωματικού Πρωτοκόλλου που υπεγράφη στις 28/12/1932 αναφέρονται ως ένα από τα σημεία ιταλικής κυριαρχίας από τα οποία θα υπολογίζεται η μέση γραμμή για τον διαχωρισμό των χωρικών υδάτων μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας.

Βάσει της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων του 1947 (άρθρο 14) η κυριαρχία επί των Δωδεκανήσων, συμπεριλαμβανομένων των Ιμίων, περιήλθε από την Ιταλία στην Ελλάδα. Δηλαδή η Ελλάδα διαδέχτηκε την Ιταλία ασκούσα αυτή την κυριαρχία.

***

Η ΘΕΣΗ ΜΑΣ

Τα σύγχρονα Ίμια

ΥΠΟΠΛΟΙΑΡΧΟΣ Χριστόδουλος Καραθανάσης υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος, αρχικελευστής Έκτωρ Γιαλοψός. Τρεις χρυσές εγγραφές στο πάνθεον των Ελλήνων ηρώων. Το πέρασμα από τα δημοτολόγια στη χορεία των εκλεκτών του έθνους κοστίζει μόνο μία ζωή. Την έδωσαν, αυτοπροαιρέτως, για την πατρίδα. Ημερομηνία καταχώρησης 31 Ιανουαρίου 1996. Οι νεκροί στρατιώτες της Ελλάδας ήταν οι μόνοι που γλίτωσαν από το όνειδος και το άγος των Ιμίων που μας καταδιώκει και μας τιμωρεί συλλογικά τα τελευταία 15 χρόνια.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ της Ιστορίας οι τρεις θυσιασθέντες υπέρ βωμών και εστιών ήταν τυχεροί. Έλαβαν θάνατο μαζί με αγέραστο έπαινο και κλέος. Όσοι απέμειναν ζωντανοί στις 31 Ιανουαρίου του '96 θα λάβουν κάποτε το μερίδιο του θανάτου που αναλογεί σε όλους τους ανθρώπους, αλλά το όνειδος των Ιμίων, η ταπείνωση και οι ολέθριες επιπτώσεις του σε όλους τους τομείς του συλλογικού βίου θα παραμένουν.

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ύφεση, ο αμοραλισμός, το όργιο της παρανομίας, η υποτίμηση των δυνατοτήτων και του ηθικού της χώρας στο εσωτερικό και το εξωτερικό είναι εν πολλοίς απότοκα της νύχτας των Ιμίων. Ο αρχιτέκτονας της ντροπής, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, ξεστομίζοντας το κατάπτυστο «ευχαριστώ» στις ΗΠΑ από το βήμα της Βουλής, εξασφάλισε την αμέριστη στήριξη των προαγωγών της ξενοκρατίας και οκτώ ανέφελα έτη πολιτικής μονοκρατορίας.

ΤΩΡΑ οι γκρίζες ζώνες που επέβαλαν οι Τούρκοι στο Αιγαίο έχουν επεκταθεί στο σώμα της Ελλάδας. Απλώνονται από την πλατεία Αμερικής μέχρι τις εσχατιές των συνόρων. Πλημμυρίζοντας την επικράτεια με λαθρομετανάστες, οι εχθροί του Ελληνισμού και οι συνεργάτες τους έχουν καταφέρει ένα αποφασιστικό πλήγμα στην ομοιογένεια του πληθυσμού, στην οικονομική ζωή, στα πολιτιστικά αποθέματα, στη φυσιογνωμία του ελληνικού χώρου.

ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΙΜΙΑ είναι η Νομική, ο Άγιος Παντελεήμονας, η Κυψέλη, η παραλία της Πάτρας, τα Χανιά, η Μανωλάδα, η Θεσσαλονίκη, η Νέα Μηχανιώνα, τα Ιωάννινα. Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ αλλάζουν, όμως οι στόχοι, οι μέθοδοι και οι συνέπειες παραμένουν αναλλοίωτα.