Οι πολίτες δεν υπακούουν

Μια σημαντικότατη πολιτική και κοινωνική πτυχή είχε η χθεσινή καθολική απεργία στα μέσα μαζικής μεταφοράς της πρωτεύουσας - λεωφορεία, μετρό, ηλεκτρικός, τρόλεϊ, τραμ. Δεν αναφερόμαστε στην κατά 100% επιτυχία της, αλλά σε κάτι άλλο: στο ότι πραγματοποιήθηκε παρά το γεγονός ότι τα δικαστήρια την έκριναν παράνομη. Χιλιάδες εργαζόμενοι αψήφισαν αδίστακτα αυτήν τη φορά μια δικαστική απόφαση που αφορούσε τον αγώνα που κάνουν για να αποκρούσουν ή να περιορίσουν την προσπάθεια της κυβέρνησης Παπανδρέου να λεηλατήσει τα εισοδήματά τους.
Δεδομένου μάλιστα ότι οι διοικήσεις των συνδικάτων αυτού του κλάδου πρόσκεινται στο...
ΠΑΣΟΚ -άρα αποκλείεται εξ ορισμού αυτή η αγνόηση της δικαστικής απόφασης να οφείλεται σε πολιτική αντίθεση προς την κυβέρνηση Παπανδρέου- η στάση των εργαζομένων στα μέσα μαζικής μεταφοράς προσλαμβάνει βαθύτερα κοινωνικά χαρακτηριστικά.

Οδηγεί αντικειμενικά σε νέα επίπεδα ένα ραγδαία αναπτυσσόμενο κοινωνικό φαινόμενο που παρατηρείται εσχάτως με επίκεντρο τη μη καταβολή διοδίων από αξιόλογο ποσοστό οδηγών και το οποίο φαίνεται ότι τείνει να επεκταθεί και σε άλλους τομείς: ένα αυθόρμητο κίνημα απειθαρχίας, ανυπακοής των πολιτών προς την εξουσία, τα όργανα και τους θεσμούς της.

Με την άρνησή τους αυτή, οι πολίτες δεν δείχνουν απλώς τη δυσαρέσκειά τους για την άλφα ή τη βήτα κυβερνητική, δικαστική ή επιχειρηματική υπόθεση. Σε κάθε περίπτωση έχουν φυσικά κάποιον συγκεκριμένο λόγο που τους εκνευρίζει ή τους εξοργίζει - τα διόδια σήμερα ή το κατά 40% ακριβότερο εισιτήριο αύριο για πολύ χειρότερες συγκοινωνιακές υπηρεσίες.

Το βαθύτερο κοινωνιολογικό περιεχόμενο αυτής της στάσης των πολιτών, όμως, συνίσταται στο ότι αποδεικνύει και διευρύνει το χάσμα στις σχέσεις τους με το κράτος, σχέσεις που γίνονται όλο και πιο εχθρικές.

Η κυβέρνηση Παπανδρέου με την πολιτική της σκίζει το κοινωνικό συμβόλαιο στη βάση του οποίου, στο πλαίσιο του συστήματος, διασφαλίστηκε επί μισό και πλέον αιώνα η ομαλή λειτουργία της ελληνικής πολιτείας, με εξαίρεση την παρένθεση της χούντας των συνταγματαρχών που ουσιαστικά αποτελούσε τον τελευταίο σπασμό του προηγούμενου, εμφυλιοπολεμικού καθεστώτος.

Η ακύρωση αυτού του συμβολαίου εκ μέρους της κυβέρνησης είναι μια πάρα πολύ σοβαρή πράξη, της οποίας αμφιβάλλουμε αν οι υπουργοί και ο πρωθυπουργός έχουν αντιληφθεί το πλήρες εύρος των επιπτώσεων που έχει μακροπρόθεσμα για την ελληνική κοινωνία. Δεν πρόκειται βεβαίως για απλή πράξη διαχείρισης της τρέχουσας διακυβέρνησης της χώρας.

Οταν η κυβέρνηση λεηλατεί τους μισθούς των εργαζομένων, μειώνει τις συντάξεις, υποβαθμίζει τη δημόσια παιδεία και υγεία, πιέζει προς τα κάτω το βιοτικό επίπεδο κ.λπ., είναι προφανές ότι επιβάλλει μια διαφορετική, χειρότερη κοινωνία για την τεράστια πλειονότητα του λαού.

Σε αυτό, λοιπόν, της απαντούν διογκούμενες μάζες πολιτών με τον πολλαπλασιασμό των εκδηλώσεων απειθαρχίας και ανυπακοής. Της στέλνουν απερίφραστα μήνυμα ότι δελεάζονται με την ιδέα να σκίσουν και οι πολίτες το «παλαιό» κοινωνικό συμβόλαιο! Να πάψουν, δηλαδή, να τηρούν τις δικές τους υποχρεώσεις απέναντι στην εξουσία, κυβερνητική και άλλη.

Μια τέτοια πολύπλευρη ρήξη του κοινωνικού ιστού συνιστά ισχυρό πλήγμα κατά του συστήματος. Υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια της αντιπάθειας προς την πολιτική μιας συγκεκριμένης κυβέρνησης και ενέχει μονιμότερα χαρακτηριστικά ρήξης.

Αν μάλιστα υπάρξουν και πολιτικές δυνάμεις που θα κατορθώσουν να εκφράσουν σε πολιτικό επίπεδο αυτές τις συγκρουσιακές διαθέσεις τμήματος του κόσμου, τότε η αντιπαράθεση κράτους - πολιτών θα προκαλέσει πολύ πιο οξυμένες κοινωνικές εντάσεις και ίσως εκρήξεις.

Στις σημερινές συνθήκες, πάντως, μάλλον θα εκπλαγεί δυσάρεστα η κυβέρνηση αν νομίζει ότι «μόδα είναι, θα περάσει» χωρίς συνέπειες αυτή η γενίκευση των διαθέσεων ανυπακοής πολλών πολιτών.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ
Η καταστολή δεν είναι λύση

Η έξαρση της δραστηριότητας των κρατικών μηχανισμών καταστολής δεν πρόκειται να λύσει τα προβλήματα της κυβέρνησης. Είναι προφανές ότι π.χ. η επιστράτευση των εργαζομένων στα μέσα μαζικής μεταφοράς βεβαίως και θα θέσει σε λειτουργία τα λεωφορεία, τον ηλεκτρικό ή το μετρό. Πλανάται πλάνην οικτράν η κυβέρνηση όμως αν νομίζει ότι μια κοινωνία μπορεί να κυβερνηθεί επί πολύ με αυταρχικό τρόπο, στηριζόμενη στους μηχανισμούς εξαναγκασμού σε υπακοή της πλειοψηφίας των πολιτών που αρνούνται να συμφωνήσουν με την πολιτική της. Δεν είναι μόνο η εκλογική ήττα που συχνά σφραγίζει μια τέτοια πολιτική. Είναι και η βιαιότητα ενδεχόμενων κοινωνικών εκρήξεων μέχρι τότε.

Γ.Δελάστικ