Η Ελλάδα της κατάθλιψης...

  «Η ανεργία μας σκοτώνει...»

Η κρίση χτύπησε στην... ψυχή της ελληνικής κοινωνίας, με την τηλεφωνική Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη να έχει πάρει «φωτιά» προκαλώντας ανησυχία για τις ακραίες αντιδράσεις.

«Ο ΦΟΒΟΣ μήπως χάσω τη δουλειά μου με βασανίζει διαρκώς... Από παντού ακούς περικοπές προσωπικού, κλείνουν εταιρείες, από τη μια στιγμή στην άλλη μπορεί
να βρεθείς χωρίς δουλειά. Αυτό το άγχος με έχει καταστρέψει ψυχολογικά, έχω χάσει την αυτοπεποίθησή μου... Νιώθω σύγχυση και πολύ θυμό, δεν ξέρω με ποιον τα έχω, ίσως με τον εαυτό μου, ίσως με την κατάσταση γενικά...».
Η εξομολόγηση ενός 38χρονου ιδιωτικού υπαλλήλου στην τηλεφωνική Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη, που έχει πάρει «φωτιά» τους τελευταίους μήνες, αποκαλύπτει την ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκονται...

εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι και τις δύσκολες ημέρες που περνούν τα ελληνικά νοικοκυριά καθώς πλήττονται από την οικονομική κρίση, αλλά περισσότερο και από αυτήν από την αβεβαιότητα...

Το φαινόμενο της ομαδικής μελαγχολίας, της κρίσης απαισιοδοξίας, έχει αποτυπωθεί σε όλες τις έρευνες κοινής γνώμης του τελευταίου έτους, αλλά παίρνει πλέον ανησυχητικές διαστάσεις. Στην έρευνα οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ που έγινε τον Δεκέμβριο καταγράφηκε μεγάλη πτώση στην καταναλωτική εμπιστοσύνη (ο σχετικός δείκτης έχει υποχωρήσει στα προ της ένταξης στην ευρωζώνη επίπεδα) και διάχυτη απαισιοδοξία για την πορεία της οικονομίας το 2011.

Οι έλληνες καταναλωτές παραμένουν για δέκατο διαδοχικό μήνα οι πιο απαισιόδοξοι Ευρωπαίοι, και μάλιστα με μεγάλη διαφορά από τους Ρουμάνους και τους Πορτογάλους που ακολουθούν. Οπως επισημαίνει ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ κ. Ι.

Στουρνάρας στα συμπεράσματα της έρευνας, «οι επιπτώσεις της κρίσης, η διαδικασία προσαρμογής στα νέα δεδομένα, αλλά κυρίως ο φόβος για την εξάπλωση της ανεργίας οδηγούν σε εξαιρετικά δυσμενείς προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών». Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι «ταυτόχρονα δεν έχει περιοριστεί η ανασφάλεια σχετικά με την ανάγκη για επιπρόσθετα μέτρα» , ούτε γίνεται πιστευτό το μήνυμα ότι τα μέτρα που έχουν ληφθεί μπορεί να οδηγήσουν σε σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας σύντομα.

Ασφαλώς το φαινόμενο απασχολεί έντονα το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, το οποίο αντιλαμβάνεται ότι η κακή ψυχολογία οδηγεί ακόμη και τα νοικοκυριά που έχουν οικονομική άνεση και υψηλά εισοδήματα σε αναβολή σημαντικών αγορών, όπως ακίνητα, αυτοκίνητα ή άλλα διαρκή αγαθά, και τους επιχειρηματίες σε στάση αναμονής.

Ο πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων κ. Γ. Ζαννιάς, με μακρά πείρα στο υπουργείο Οικονομίας αφού είχε θητεύσει σε αυτό την περίοδο εισόδου της χώρας στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση, θεωρεί ότι ο ψυχολογικός παράγοντας επιδεινώνει τη δύσκολη οικονομική κατάσταση.

Μάλιστα στο υπουργείο πολλοί πιστεύουν ότι ο παράγοντας «ψυχολογία» είναι ισοδύναμος με τους άλλους δύο παράγοντες που χαρακτηρίζουν τη σημερινή κρίση, δηλαδή το «δημοσιονομικό πρόβλημα» και την απώλεια στήριξης των ελληνικών τίτλωνμετοχών και ομολόγων- στις διεθνείς αγορές.

Η φτώχεια φέρνει κατάθλιψη και η κατάθλιψη οδηγεί σε φτώχεια

O φόβος της απόλυσης, η αβεβαιότητα, το άγχος για τη διατήρηση της δουλειάς, η οικονομική ανασφάλεια, οι ανατροπές στο επίπεδο ζωής και ο φόβος μιας χειρότερης ζωής είναι οι κρίκοι στην αλυσίδα «οικονομική κρίση και κατάθλιψη», φαινόμενο που παρακολουθεί στενά η επίκουρη καθηγήτρια Ψυχιατρικής κυρία Μαρίνα Οικονόμου (φωτογραφία αριστερά), η οποία μιλώντας προς «Το Βήμα» εξηγεί ότι «η οικονομική επισφάλεια φαίνεται να έχει σαφείς επιπτώσεις και στην ψυχική υγεία, στον βαθμό που αποτελεί έναν σημαντικό στρεσογόνο παράγοντα για πολλούς ανθρώπους. Ακόμη και όσοι δεν πλήττονται άμεσα από την ανεργία και τις συνθήκες που διαμορφώνει παγκοσμίως η οικονομική κρίση, αντιμετω- πίζουν το μέλλον με αυξημένη ανησυχία και άγχος».

Σύμφωνα με στοιχεία που προκύπτουν από τη Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη 210 6515.600

του Προγράμματος «Αντι-στίγμα» του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ), τους τελευταίους μήνες έχει παρατηρηθεί αυξημένος αριθμός κλήσεων με θεματολογία σχετική με οικονομικά προβλήματα και δυσκολίες στον τομέα της εργασίας. Στο 27% των κλήσεων τα αιτήματα για παροχή ψυχολογικής βοήθειας συνδέονται με την οικονομική κρίση και τη δυσχερή κατάσταση που επικρατεί στον εργασιακό τομέα. Η ανεργία και η οικονομική επισφάλεια αποτελούν από τους παράγοντες που αναφέρονται με μεγάλη συχνότητα από τους καλούντες ως επιβαρυντικοί για την ψυχολογική τους κατάσταση. Τα οικονομικά προβλήματα και η απώλεια της εργασίας αποτελούν σημαντικούς στρεσογόνους παράγοντες, ικανούς να πυροδοτήσουν την εκδήλωση διαταραχών άγχους, μελαγχολίας, κατάθλιψης ή και να επιδεινώσουν τα συμπτώματα μιας προϋπάρχουσας διαταραχής.

Ανδρες ο αδύναμος κρίκος

Τα στοιχεία της Γραμμής Βοήθειας εμφανίζουν τις ψυχολογικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης να πλήττουν περισσότερο τους άνδρες (65%) και την κατ΄ εξοχήν παραγωγική ηλικιακή ομάδα (30-45 ετών), άτομα δηλαδή που κατά κανόνα έχουν να αντιμετωπίσουν πολλαπλές υποχρεώσεις (οικογενειακές και άλλες). Αλλά και τα άτομα νεότερης ηλικίας (18-30 ετών) βλέπουν με έντονο άγχος την έλλειψη επαγγελματικών προοπτικών και τους όρους που προδιαγράφουν το εργασιακό μέλλον τους.

Αρκετές είναι οι περιπτώσεις στις οποίες η αδυναμία εύρεσης εργασίας επιδεινώνει και διαιωνίζει μια παθολογική κατάσταση όπως η κατάθλιψη, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο, καθώς τα καταθλιπτικά συμπτώματα εμποδίζουν με τη σειρά τους το άτομο να αναζητήσει με επιτυχία μια νέα θέση εργασίας.

Κρίση και αυτόχειρες

Πολλοί από τους καλούντες δηλώνουν ανήμποροι να αντιμετωπίσουν τη δυσχερή και αδιέξοδη, πολλές φορές, κατάσταση στην οποία βρέθηκαν, φθάνοντας σε σημείο να σκέφτονται ακόμη και την αυτοκτονία ως ύστατη λύση. Στη χώρα μας ο αριθμός των αυτοκτονιών αυξήθηκε φθάνοντας πέρυσι τους 24 θανάτους, ενώ έγιναν περισσότερες απόπειρες αυτοκτονίας. Η κυρία Οικονόμου αναφέρεται στην ανάγκη να ενισχυθούν οι γραμμές βοήθειας για την αντιμετώπιση των σοβαρών αυτών φαινομένων που παρόμοιά τους έχουν εκδηλωθεί στην Ιρλανδία, όπου ο αριθμός των αυτοκτονιών ξεπερνά τους θανάτους από αυτοκινητικά δυστυχήματα, αλλά και στο φαινόμενο που παρατηρήθηκε στις ΗΠΑ το 2008 μετά την κατάρρευση της Lehman Βrothers και τη μεγάλη κρίση που ακολούθησε και μεταδόθηκε στην Ευρώπη.

Από τότε το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής παρακολουθεί την εξέλιξη του φαινομένου που συγκλονίζει την κοινωνία μας και αν δεν αντιμετωπισθεί ως ιδιαίτερος παράγοντας της κρίσης μπορεί να πάρει διαστάσεις τρόμου.

Ερευνες του 2008 και του 2009 που δημοσιεύθηκαν σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά έδειξαν ότι στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια η απαισιοδοξία και ο φόβος για την οικονομική κατάσταση αυξήθηκαν και κατά συνέπεια αυξήθηκε και ο «αυτοκτονικός ιδεασμός», δηλαδή η τάση κάποιου να σκέφτεται ως λύση την αυτοκτονία.

Για όσους κατοικούν στην Αθήνα και ειδικά στο κέντρο, το πρόβλημα μεγεθύνεται.

Το 2008 το ποσοστό σοβαρής κατάθλιψης ήταν 2,4% και από αυτόν τον αριθμό το 35% βρέθηκε στα όρια της απόγνωσης.

Το 2009 το ποσοστό σοβαρής κατάθλιψης αυξήθηκε στο 5,2% και από αυτόν τον αριθμό το 45% ήταν στα όρια της απελπισίας.

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΠΟΥ ΣΥΓΚΛΟΝΙΖΟΥΝ

Στα όρια της απόγνωσης έχει φέρει εκατοντάδες συμπολίτες μας η οικονομική κρίση. Τα λίγα λόγια των ανθρώπων που κατέφυγαν στην τηλεφωνική Γραμμή Βοήθειας 210 6515.600 για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης του προγράμματος «Αντι-στίγμα» του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής συγκλονίζουν... Στις έξι πραγματικές ιστορίες ανθρώπων που βρέθηκαν σε δύσκολη θέση, χιλιάδες άλλοι βλέπουν τη δική τους ζωή...

Νιώθω άχρηστος, σκέφτομαι μόνο την κατάντια μου

ΑΝΔΡΑΣ, 46 ΕΤΩΝ

«Ντρέπομαι για τον εαυτό μου»

«Δουλεύω από μικρό παιδί...έχω κάνει τα πάντα,δεν τη φοβήθηκα ποτέ τη δουλειά.Και τώρα,ξαφνικά,είμαι άνεργος.Σ΄ αυτή την ηλικία κανένας δεν σε παίρνει στη δουλειά.Η κρίση, σου λένε...Και δεν είναι μόνο το οικονομικό,οι υποχρεώσεις,το πώς θα ταΐσεις την οικογένειά σου.Νιώθω άχρηστος,όλη μέρα κάθομαι και σκέφτομαι την κατάντια μου.Δεν μπορώ να κοιτάξω τη γυναίκα μου στα μάτια,δεν λέει τίποτε αλλά ξέρω τι θα σκέφτεται...Ντρέπομαι για τον εαυτό μου,δεν θέλω να βγω από το σπίτι,τίποτε δεν έχει νόημα πια για μένα».

ΓΥΝΑΙΚΑ, 48ΕΤΩΝ

«Φοβάμαι ότι θα μας τα κατασχέσουν όλα»

«Είχαμε μια πολύ κερδοφόρα επιχείρηση και πάντα ήμασταν άνετα οικονομικά,αρκετά ευκατάστατοι θα έλεγα.Δεν μας είχε λείψει κάτι.Με την οικονομική κρίση βουλιάξαμε,στην κυριολεξία.Αυτή τη στιγμή κινδυνεύουμε να τα χάσουμε όλα.Ο άνδρας μου είναι πιο ψύχραιμος από μένα,ή τουλάχιστον έτσι δείχνει.Αλλά εγώ δεν αντέχω,κλαίω συνέχεια και δεν βλέπω κανένα φως...Εχω άγχος,μελαγχολία,όλα τα βλέπω μαύρα.

Αλλά και πώς αλλιώς να τα βλέπω,με όλα αυτά που συμβαίνουν.Κάθε μέρα ξυπνάω με τον φόβο ότι οι τράπεζες θα μας τα κατασχέσουν όλα,ακόμη και το σπίτι όπου μένουμε.Στην κατάσταση που είμαι δεν μπορώ να κάνω τίποτε,ούτε τον άνδρα μου να βοηθήσω,που τα έχει επωμιστεί όλα,ούτε τα παιδιά μου.Προσπαθήσαμε να μην τα επιβαρύνουμε με ό,τι συμβαίνει,αλλά τώρα τα χάσαμε όλα,θα αλλάξει και η δική τους ζωή ολοκληρωτικά.Πρέπει να τους αλλάξω σχολείο,δεν μπορούμε πια να πληρώνουμε τα ιδιωτικά...Πιο πολύ γι΄ αυτά κλαίω, είναι κρίμα κι άδικο σε αυτή την ηλικία να γκρεμίζονται όλα όσα θεωρούσαν δεδομένα...».

ΑΝΔΡΑΣ, 41 ΕΤΩΝ, ΓΙΑΤΡΟΣ
«Η σύμβασή μου λήγει...»
«Τον Μάιο θα λήξει η σύμβασή μου και φοβάμαι πολύ ότι δεν θα μου την ανανεώσουν.Μου έχει συμβεί και στο παρελθόν να χάσω τη δουλειά μου και αυτό με επηρέασε πολύ άσχημα,κατέστρεψε την αυτοπεποίθησή μου.Γι΄ αυτό με κατατρύχει ο φόβος ότι θα ξανασυμβεί.Νιώθω μεγάλη απελπισία,νιώθω απογοητευμένος από τη ζωή μου».

του Ζώη Τζώλη ΒΗΜΑ