«Στον αέρα» προϋπολογισμός, Μνημόνιο και δόσεις

Όλα όσα υποστήριζαν έως πρόσφατα ο πρωθυπουργός και το οικονομικό του επιτελείο κατέρρευσαν μέσα σε λίγες μόνο ημέρες. Οι υποσχέσεις πως δεν θα υπάρξουν νέα μέτρα κονιορτοποιήθηκαν από το κείμενο του προϋπολογισμού. Οι εξαγγελίες για επαναδιαπραγμάτευση των πιο επώδυνων όρων του Μνημονίου κατέληξαν στο ακριβώς αντίθετο. Οι διαβεβαιώσεις που είναι εξασφαλισμένη η τρίτη δόση του δανείου μετατράπηκαν σε «τεχνική» αναβολή, με προφανή προειδοποίηση για την αμέσως επόμενη. Οι εξελίξεις που μεσολάβησαν κατέστησαν προφανές πως για κάθε επόμενη δόση θα καραδοκεί και μια νέα «επικαιροποίηση» του Μνημονίου, που θα φέρνει ακόμη σκληρότερα μέτρα. Τελικά από όλα όσα λέγονταν στις αρχές Νοεμβρίου, εκείνα που απέμειναν είναι πρωτίστως η...
πρωθυπουργική ομολογία ότι το Μνημόνιο ήταν λάθος και χρειάζεται επαναδιαπραγμάτευση. Είναι ακόμη η συζήτηση περί «αναδιάρθρωσης του χρέους» - περί επικείμενης πτώχευσης δηλαδή- που άνοιξε με τις δηλώσεις του ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, που απομάκρυναν κάθε αχτίδα αισιοδοξίας και ξαναζωντάνεψαν το φόβο του κόσμου πως τα χειρότερα είναι ακόμη μπροστά μας. Είναι, τελικά, η σύζευξη πραγματικών γεγονότων, φημών και σεναρίων, που επανέφεραν την αβεβαιότητα, την ανησυχία και την ανασφάλεια για την επόμενη ημέρα.



Προϋπολογισμός του αέρα



Στο μεταξύ, ο προϋπολογισμός που κατατέθηκε, παρόλο που είναι πολύ πιο σκληρός από το προσχέδιο που είδαμε πριν από ένα μήνα, βρίσκεται κυριολεκτικά στον αέρα. Κι αυτό για δύο κυρίως λόγους:

Ο πρώτος αφορά στο σημείο της εκκίνησή τους, το οποίο παραμένει ουσιαστικά άγνωστο, καθώς τα στοιχεία για το έλλειμμα του 2010 αποτελούν αισιόδοξες εκτιμήσεις και όχι πραγματικά δεδομένα. Η υστέρηση σε ό,τι αφορά τους στόχους της χρονιάς που διατρέχουμε είναι κραυγαλέα και, παρά τα πρόσθετα μέτρα, το έλλειμμα μπορεί να αποδειχτεί σημαντικά υψηλότερο σε σχέση με αυτό που ήδη ομολογεί η κυβέρνηση. Είναι, άλλωστε, κοινά παραδεκτό πως, αφενός προεξοφλήθηκαν έσοδα που είναι δύσκολο να αντληθούν στον ένα μην που απομένει και, αφετέρου, εξακολουθούν να εκκρεμούν υποχρεώσεις για συγκεκριμένες δαπάνες που δεν έχουν συνυπολογιστεί ακόμη. Άριστοι γνώστες των οικονομικών πραγμάτων της χώρας, ανάμεσα στους οποίους και στελέχη του ΔΝΤ, εκφράζουν το φόβο ότι το έλλειμμα του 2010 μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και το 10% του ΑΕΠ. Ο δεύτερος λόγος, που καθιστά εξωπραγματικό τον προϋπολογισμό του 2011- λόγο παγίως εντοπιζόμενος στους ελληνικούς προϋπολογισμούς-, αφορά στους στόχους που αναγράφονται. Όπως, για παράδειγμα, τα προσδοκώμενα έσοδα από τη φοροδιαφυγή και τις έκτακτες εισφορές, αλλά και η εξοικονόμηση πόρων από τις περικοπές στις λειτουργικές δαπάνες των ΔΕΚΟ και των νοσοκομείων. Επισημαίνεται σχετικά ότι, εξαιτίας της ύφεσης, όλοι οι ποσοτικοί δείκτες του 2010 έπεσαν έξω και σημειώνεται ότι η ίδια αιτία – το συνεχιζόμενο, δηλαδή, βάθεμα της ύφεσης- καθιστά και τους νέους στόχους το ίδιο εξωπραγματικούς. Υπογραμμίζεται ειδικότερα ότι οι στόχοι του προϋπολογισμού σε ό,τι αφορά τον περιορισμό των δαπανών της ΔΕΚΟ και τους δημόσιους οργανισμούς δεν μπορεί να επιτευχθούν μέσα από τις δράσεις που έχουν εξαγγελθεί και ότι για την επιβεβαίωσή τους θα απαιτηθούν πολύ πιο σκληρές αποφάσεις, οι οποίες απλά αναβάλλονται. Το γεγονός ότι άρχισε ήδη να γίνεται λόγος για απολύσεις συμβασιούχων είναι απολύτως ενδεικτικό των γεγονότων που έπονται.



Λίπασμα στην ύφεση



Πέρα από αυτά, κοινή είναι η εκτίμηση ότι, όπως και ο περσινός, έτσι και ο νέος προϋπολογισμός θα λειτουργήσει σαν λίπασμα στην ύφεση. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η μείωση του ΦΠΑ στις ξενοδοχειακές υπηρεσίες, που μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση της τουριστικής βιομηχανίας μας. Εκφράζονται, ωστόσο, σοβαροί προβληματισμοί για την αποτελεσματικότητα του μέτρου εάν δεν συνοδευτεί με πρόσθετες αναπτυξιακές παρεμβάσεις. Το γεγονός, πάντως, ότι κατά την περσινή χρονιά γειτονικές χώρες είχαν σημαντική αύξηση του τουριστικού ρεύματος δείχνει πως υπάρχουν περιθώρια και για μας. Και τα περιθώρια αυτά είναι ανάγκη να αξιοποιηθούν στο ακέραιο, χωρίς καμία καθυστέρηση. Θετικά αναμένεται να λειτουργήσει και η αναστολή του «πόθεν έσχες» για την αγορά πρώτης κατοικίας, που αποβλέπει στην κινητοποίηση τμήματος των εσόδων της παραοικονομίας και ειδικότερα στην αναθέρμανση της κατασκευαστικής δραστηριότητας. Υποστηρίζεται, ωστόσο, πως ούτε και αυτό μπορεί να αποδειχτεί επαρκές έαν δεν ενισχυθεί με πρόσθετες δράσεις, όπως, για παράδειγμα, η προτεινόμενη από την αξιωματική αντιπολίτευση επιδότηση του επιτοκίου για στεγαστικά δάνεια πρώτης κατοικίας. Επισημαίνεται, ταυτόχρονα, ότι ορισμένες από τις αποφάσεις του τρέχοντος χρόνου, που στόχο είχαν την πάταξη της φοροδιαφυγής, κατέληξαν στην απόκρυψη και την απενεργοποίηση σημαντικών κεφαλαίων, με τελικό αποτέλεσμα την περαιτέρω βύθιση της οικονομικής δραστηριότητας. Έτσι, χωρίς να παταχθεί η παραοικονομία, ακυρώθηκε η συνεισφορά της στην πραγματική οικονομία.



«Στον αέρα» η τέταρτη δόση



Με αυτά τα δεδομένα, πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες εκτιμούν πως – ακόμη και αν ο νέος προϋπολογισμός υπερψηφιστεί χωρίς νέες ενδοκυβερνητικές ρωγμές- τα δύσκολα για την κυβέρνηση θα είναι ακόμη πιο έντονα στο διάστημα που ακολουθεί. Τονίζεται, μάλιστα, ότι το πιο καθοριστικό τεστ για την ελληνική οικονομία θα γίνει το ερχόμενο Φεβρουάριο, όταν η τρόικα θα επανέλθει για να εγκρίνει ή όχι την τέταρτη δόση του δανείου που μας χορηγεί. Υπογραμμίζεται σχετικά ότι μέχρι τότε θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μια σειρά από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που καρκινοβατούν το τελευταίο διάστημα, αλλά και να δρομολογηθούν οι αμέσως επόμενες. Επισημαίνεται ακόμη ότι στο ίδιο διάστημα θα έχει καταγραφεί το πραγματικό έλλειμμα του 2010, θα έχουν αναδειχτεί οι αβεβαιότητες του νέου προϋπολογισμού και θα απαιτηθούν νέα μέτρα για την επίτευξη των στόχων του. Η τρόικα θέτει αυστηρά χρονοδιαγράμματα και προειδοποιεί πως η τήρησή τους αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την εξασφάλιση της τέταρτης δόσης του δανείου. Σημειώνεται, πάντως, ότι η ολιγωρία ορισμένων υπουργείων και οι εντεινόμενες ενδοκυβερνητικές τριβές καθιστούν ακόμη πιο δύσκολη την ανταπόκριση της κυβέρνησης στις δεσμεύσεις που ανέλαβε. Φαίνεται, μάλιστα, ότι τα προβλήματα αυτά εντάθηκαν μετά τον ανασχηματισμό, γεγονός που επαναφέρει νέα σενάρια κυβερνητικών αλλαγών. Σίγουρα, ωστόσο, απέκτησαν ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις κατά τον προηγούμενο μήνα εξαιτίας της αβελτηρίας που προκάλεσαν τόσο οι επιμέρους προεκλογικές σκοπιμότητες, όσο και ο πολιτικός εκβιασμός που επιχείρησε ο ίδιος ο πρωθυπουργός με την μπλόφα των εκλογών.



Αναγκαίες αναπτυξιακές δράσεις



Αποδεικνύεται ότι ήδη τα δεδομένα που διαμορφώνονται εγκλωβίζουν την κυβέρνηση σε διογκούμενα αδιέξοδα, ενώ ταυτόχρονα καθιστούν ολοένα και πιο ξεκάθαρο το συμπέρασμα ότι το Μνημόνιο δεν μπορεί να βγάλει τη χώρα από την κρίση. Αναδεικνύουν, προπάντων, την ανάγκη για ένα νέο μείγμα οικονομικής πολιτικής που θα δίνει έμφαση όχι μόνο στη δημοσιονομική εξυγίανση, αλλά και στην ανάταξη της οικονομίας. Κορυφαίοι τραπεζικοί παράγοντες και εκπρόσωποι παραγωγικών φορέων – εναρμονιζόμενοι με τις θέσεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης – επιμένουν ότι είναι επιτακτική ανάγκη να εμπλουτιστεί άμεσα η ασκούμενη πολιτική με τολμηρές αναπτυξιακές πρωτοβουλίες. Ιδίως μάλιστα:

Να προχωρήσουν μια σειρά αποκρατικοποιήσεων και μετοχοποιήσεις, αφενός για να εισρεύσει ζεστό χρήμα για τη μείωση του δημόσιου χρέους και, αφετέρου, για να απαλλαγεί το κράτος από οργανισμούς που παράγουν ελλείμματα. Να αξιοποιηθεί ο θεσμός των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα. Να δρομολογηθούν νέα έργα με συμβάσεις παραχώρησης και να ξεμπλοκαριστούν εκείνα που προετοιμάστηκαν από την προηγούμενη κυβέρνηση. Να αναπτυχθούν διεθνείς στρατηγικές συμμαχίες σε κρίσιμους τομείς, όπως οι μεταφορείς και η ενέργεια. Να επιταχυνθεί η αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων. Και, πρώτα απ’ όλα, να προχωρήσει η εκμετάλλευση της δημόσιας περιουσίας, για την οποία έως τώρα μόνο λόγια ακούγονται.



Δημόσια περιουσία και ορυκτός πλούτος



Εκπρόσωποι των παραγωγικών φορέων και παράγοντες του τραπεζικού συστήματος υπογραμμίζουν ότι σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι ανάγκη να προχωρήσει με τόλμη και ριζοσπαστικές αποφάσεις η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και του ορυκτού πλούτου της χώρας. Ανάμεσα στα άλλα σημειώνουν ότι επιβάλλεται για το σκοπό αυτό:

Να εντοπιστούν στο σύνολό τους τα ακίνητα που ανήκουν σε διάφορα υπουργεία, να καταγραφούν και να ενταχθούν σε ενιαίο σχέδιο αξιοποίησης. Να εγκαθιδρυθεί το ταχύτερο δυνατό ένας νέος μηχανισμός ελέγχου και αξιοποίησης των Τουριστικών, των Ολυμπιακών και των άλλων Ακινήτων του Δημοσίου. Να αναληφθούν αποτελεσματικές πρωτοβουλίες, προκειμένου να αξιοποιηθούν υπέρ του Δημοσίου τα Εθνική Κληροδοτήματα. Αλλά και να προχωρήσει η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου – κοιτασμάτων πετρελαίου, φυσικού αερίου και μεταλλευμάτων-, που υπάρχει, σύμφωνα με έγκυρες επιστημονικές έρευνες, σε πολλές θαλάσσιες αλλά και ηπειρωτικές περιοχές της χώρας. Επιστήμονες και στελέχη αρμόδιων φορέων υπογραμμίζουν σχετικά ότι είναι επιτακτική ανάγκη:

Να εκδηλωθεί άμεσα ισχυρή πολιτική βούληση στη κατεύθυνση αυτή. Να καταρτιστεί και να τεθεί σε εφαρμογή συγκροτημένο και αποφασιστικό εθνικό σχέδιο. Να δημιουργηθεί ενιαίος δημόσιος φορέας με αποκλειστική αρμοδιότητα την εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου της χώρας. Να αξιοποιηθεί το σύνολο των επιστημονικών δυνάμεων και των τεχνοκρατών της χώρας. Να προωθηθούν άμεσα διεθνείς στρατηγικές συμμαχίες. Αλλά και να αποκλειστεί- ρητά και ξεκάθαρα προς κάθε κατεύθυνση- κάθε ιδέα και κάθε πρόταση, που στόχο έχει να παραμερίσει την οριοθέτηση της αιγαιακής υφαλοκρηπίδας και να οδηγήσει στη συνεκμετάλλευση του αιγαιακού βυθού.

sofokleous 10