Τα παιδιά στις πλατείες...

του Χρήστου Λαδά, δικηγόρου

Ο Σαλβαντόρ Αλιέντε βλέποντας τα άρματα μάχης του Πινοτσέτ να περικυκλώνουν το Προεδρικό μέγαρο και έχοντας μόνο ελάχιστους ελαφριά οπλισμένους στρατιώτες στο πλευρό του απήθυνε το τελευταίο ραδιοφωνικό διάγγελμα στο λαό του που διακόπηκε από τις κανονιές των τανκς και το θάνατο του.

 «Έχουν την ισχύ να μας υποτάξουν αλλά δεν μπορούν να σταματήσουν τις κοινωνικές διαδικασίες με εγκλήματα και με επίδειξη δύναμης. Είμαι βέβαιος ότι ο σπόρος της έντιμης συνείδησης που φυτέψαμε σε εκατοντάδες χιλιάδες χιλιανούς πολίτες δεν είναι δυνατόν να ξεριζωθεί. Η ιστορία είναι με το μέρος μας και την γράφει ο λαός». Αποδείχτηκε σωστός! ....

Αναρωτιέμαι αν σήμερα στην Ελλάδα ο ελληνισμός έχει το σπόρο της εντιμότητας και της μαγκιάς στο αίμα του, για να χρησιμοποιήσω όρους εθνικιστικούς, ώστε να αλλάξει τα πράγματα προς το καλύτερο. Αναρωτιέμαι αν ο ελληνισμός και αν οι έλληνες σήμερα μπορούν να ορθώσουν το ηθικό , κοινωνικό και πολιτικό ανάστημα τους στη λαίλαπα των προβλημάτων που τους μαστίζουν. Αναρωτιέμαι αν μπορεί ο ελληνισμός με την αυτοπεποίθηση που διακρίνει έναν έντιμο και θαραλλέο λαό να σπάσει τις αλυσίδες των οικονομικών του δεσμών και να αντιπροτείνει στα πανίσχυρα πολυεθνικά εταιρικά λόμπυ που είναι έτοιμα να δυεισδύσουν σε όλους τους νευραλγικούς τομείς της οικονομίας, ένα πολιτικό και οικονομικό μοντέλο που θα αντιμετωπίσει τα προβλήματα των καιρών με αξιοπρέπεια.

Φοβούμαι ειλικρινά πως όχι. Όποιος έχει διαφορετική άποψη θα πρέπει να υποδείξει έναν πολιτικό, κομματικό ή κοινωνικό σχηματισμό στη χώρα μας που με ξεκάθαρες προτάσεις και ιδεολογία, που προτείνει κάτι ορισμένο και διαφορετικό από αυτά που έχουμε γνωρίσει μέχρι σήμερα. Τα παιδιά και τα κινήματα στις πλατείες δεν έχουν σχήμα και λόγο. Τούτο ουδόλως μειώνει τη σημασία της συμμετοχής και της κινητοποίησης τους και τα σημαινόμενα της αλλά η εποχή της άμεσης δημοκρατίας έχει παρέλθει οριστικά και αν δεν διαμορφωθεί κάτι συγκεκριμένο τότε το όλο εγχείρημα θα εκφυλιστεί και θα λειτουργήσει απλά σαν μια βαλβίδα εκτόνωσης του λαικού θυμού που από μόνος του δεν μπορεί να διαμορφώσει καταστάσεις. Τα συστήματα αλλάζουν συστημικά και όχι με συνθήματα ούτε με πορείες. Από αυτά έχει χορτάσει η χώρα μας, ο ελληνισμός «ο ευκολόπιστος και πάντα προδομένος».

Μπορεί ένας εξασθενημένος από υγεία και ευρωστία οργανισμός να αντιδράσει με σθένος σε εξωγενείς ιούς που του επιτίθενται; Όχι. Έχουμε αντισώματα υγιή και σθεναρά να κάμψουμε ισχυρές πιέσεις από πανίσχυρα κορπορατικά λόμπυ και κυβερνήσεις; Όχι. Παρακολουθούμε την ίδια ποιότητας κακής τηλεόραση με τους αμερικάνους που κοροιδεύουμε, τρώμε το ίδιο σάπιο κρέας στα Μακ Ντόλνατς, παρακολουθούμε και εμείς ΜΤV, χειρότερης ποιότητας τσόντες με μαύρους (δεν αναφέρομαι ρατσιστικά) και παρακολουθούμε κάθε ημέρα στις ειδήσεις τον δείκτη του Dow Jones που δεν ξέρουμε όμως ούτε πώς να τον «διαβάσουμε» ούτε βέβαια μπορούμε να τον διαμορφώσουμε. Δεν έχουμε ταυτότητα, χάσαμε τον αυτοπροσδιορισμό και τον προσανατολισμό μας. Είμαστε καχέκτυπα και ερμαφρόδιτα μάλιστα. Δεν έχουμε ούτε ρωμιοσύνη, ούτε αρχαίο κάλλος, ούτε μυστήριο, ούτε οιαδήποτε μορφής αυθεντικότητας πια. Τα πρωταθλήματα μας είναι και αυτά στημένα μόνο που εδώ τα «στήνουμε» χωρίς γούστο και με παχύσαρκους και αμόρφωτους παράγοντες. Στο ποδόσφαιρο, στον συνδικαλισμό, στην πολιτική. Δεν έχουμε dna γι αυτό και ο οργανισμός μας είναι ευάλωτος στις επιρροές και στις επεμβάσεις ιδίως όταν αυτές είναι οργανωμένες και συστημικές.

«Τα παιδιά στην πλατεία είναι η μόνη μας ελπίδα» αλλά δεν ξέρουν τι και πώς να το διεκδικήσουν. Πελαγοδρομούν. Θα τους ξεπεράσουν οι περιστάσεις αν δεν ορθώσουν ανάστημα απέναντι σε αυτές. Θα μείνουν πίσω αν δεν ξεκαθαρίσουν τι θέλουν και πως μπορούν να το πετύχουν. Και για να συμβεί αυτό θα πρέπει να ξέρουν ποιοι είναι σήμερα και ποιοι θέλουν να είναι αύριο. Υπάρχει μια οργή σαν αέρας που φυσά αλλάζοντας κατευθύνσεις συνεχώς. Υπάρχει αγανάκτηση που εκτονώνεται αλλά δεν σχηματοποιείται. Υπάρχει αντίδραση χωρίς δράση. Και ίσως υπάρχει ένα σύστημα που ρυθμίζει τις πιέσεις και τους παλμούς του κινήματος , που το αφήνει να ανασαίνει όσο δεν αυτοκαθορίζεται και όσο δεν το απειλεί. Είναι δεδομένο ότι ένα σύστημα ισχυρό όταν απειλείται μπορεί να ελλίσεται , να παραχωρεί και να υποχωρεί και να επανέρχεται δριμύτερο όταν και όπως πρέπει κατά το δοκούν και τα συμφέροντα του.

Τα παιδιά στις πλατείες πρέπει λοιπόν να διαμορφώσουν λόγο. Πρέπει να έχουν αιτήματα. Και ο λόγος τους πρέπει να έχει εκφραστές. Αλλίως θα προσπεράσει και αυτούς και όλους μας η ιστορία τουλάχιστον προς το παρόν με άγνωστες όμως και για το μέλλον συνέπειες. Τα παιδιά στις πλατείες πρέπει να αρθρώσουν αντί-λογο, άρα πρέπει να έχουν λόγο. Και ο λόγος τους πρέπει να είναι ειλικρινής, ποιοτικός και γνήσιος. Επομένως πρέπει να είναι ελληνικός αφού δεν γνωρίζουν και δεν μπορούν να εκφραστούν καλύτερα διαφορετικά παρά στη γλώσσα τους.

Τι σημαίνει όμως σήμερα ελληνικός λόγος για τα παιδιά στις πλατείες και ποια γνωρίσματα έχει αυτήν την εποχή; Εδώ είναι το πρόβλημα. Γιατί ελληνισμός σήμερα σημαίνει bmw, επίδομα έγκαιρης προσέλευσης στην εργασία, εισαγόμενα κρεμύδια και λεμόνια, επιδοτούμενα έργα και δράσεις σε μακέτες. Είμαστε μια χώρα που μπορούμε μόνο να καταναλώσουμε , που εισάγουμε χωρίς να μπορούμε να εξάγουμε ή να παράξουμε τίποτα, χωρίς τεχνογνωσία και καινοτομία , μια χώρα που έχτισε μια οικονομία βασισμένη στα χειρότερα γνωρίσματα τα οποία μετά κατέστησαν παθογένειες και δομές της. Είμαστε μια χώρα που στηρίζεται σε ένα σάπιο και τεράστιο κράτος το οποίο μπορεί μόνο να γεννά δημόσιους υπαλλήλους και δαπάνες ενώ πάχυνε πολύ πλέον με μπύρες και σουβλάκια. Με ποια από αυτά τα χαρακτηριστικά θα μας σεβαστούν και θα μας ακούσουν; Ως χώρα, ως σύστημα ιδεών και αξιών, ως λαό;

Δεν θα μας ακούσουν γιατί δεν ακουγόμαστε. Δεν έχουμε φωνή εκφυλίστηκαν οι χορδές μας και δεν παράγουν ήχο. Ποια στοιχεία θα περιέχει η αγανάκτηση μας; Ποιο το αίσθημα αδικίας που θα επαπειλήσει τη γέννα συγκεκριμένων ιδεών που θα εμπνεύσουν και θα κυοφορήσουν εξελίξεις; Ας μην ξεχνάμε πως η δημοκρατία είναι το μοναδικό πολίτευμα που διασφαλίζει ότι ένας λαός θα κυβερνηθεί από αυτούς που του αξίζουν. Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα που διασφαλίζει και εγγυάται ότι μια χώρα δεν θα κυβερνηθεί από πολιτικούς που δεν είναι καλύτεροι αλλά ούτε και χειρότεροι από το λαό της. Με άλλα λόγια δεν είμαστε μέρος του προβλήματος. Είμαστε το ίδιο το πρόβλημα.

Γι αυτό πιστεύω ότι τα παιδιά στις πλατείες είναι μόνα και έρημα. Συνοδεύονται από τα απολειφάδια της γενιάς του Πολυτεχνείου που δεν βολεύτηκαν σε αξιώματα και δεν έσωσαν τον πλούτο τους σε off shore εταιρείες αν και αυτό ήθελαν. Συνοδεύονται από συνταξιούχους τίμιους ας δεχτώ ως επί το πλείστον που όμως δεν έχουν καμία δύναμη πια. Και συνοδεύονται και από μπερδεμένους μεσήλικες που ακροβατούν μεταξύ της Μυκόνου ως αγαπημένου τους προορισμού και του big brother ή του Greek idol ως αγαπημένων εκπομπών τους.

Τα παιδιά στην πλατεία είναι μόνα και μπερδεμένα και είναι η μόνη μας ελπίδα. Και πρέπει να αυτοκαθοριστούν από μόνα τους γιατί δεν έχουν παραδείγματα γύρω και δίπλα τους ηρωικά. Τα παιδιά στην πλατεία είναι μόνα. Ορισμένα φοράνε αντισφυξιογόνες μάσκες γιατί δεν έχουν μάθει να ανασαίνουν, άλλα φοβούνται τα αντισφυξιογόνα αέρια και τις στολές της καταστολής και θα λιγοψηχήσουν όταν φτάσει η ώρα επειδή δεν ξέρουν το διακύβευμα. Τα παιδιά στις πλατείες δεν ξέρουν το διακύβευμα επειδή έμαθαν να ονειρεύονται εικόνες με φορμόλη. Τα παιδιά στις πλατείες εμπνέονται από τον Λουκάνικο, το σκυλί της επανάστασης επειδή δεν έχουν τον δικό τους ήρωα στην επανάσταση. Δεν ξέρουν ποια συνθήματα και ποιες πρακτικές θα γεννήσουν τους ήρωες τους.

Τα παιδιά στις πλατείες θα καταλάβουν το διακύβευμα όταν μιλήσουν και επικοινωνήσουν με τους φίλους τους στην Ισπανία, στην Αργεντινή, στην Ιρλανδία. Τα παιδιά στις πλατείες πρέπει να ανοίξουν τους υπολογιστές τους και να δυνδεθούν διαδικτυακά αλλά και ψυχικά με τους φίλους τους στις άλλες χώρες που βιώνουν τα ίδια προβλήματα. Η μορφή των πολέμων που τους κρύβει και σκοτεινιάζει το μέλλον είναι νομισματικοί πλέον. Δεν είναι συμβατικοί πόλεμοι ούτε πόλεμοι μεταξύ κρατών. Και είναι δύσκολο να κερδιθούν γιατί ο αντίπαλος δεν είναι προσωποποιημένος αλλά ένα ολόκληρο σύστημα. Πάντοτε όμως τα πλαίσια και τα συστήματα εκφράζονται και επικοινωνούνται από fora και από ανθρώπους. Εχθροί των παιδιών είναι πολυεθνικά λόμπι και ιδιωτικές εταιρείες κολοσσοί που αποκομίζουν ως κέρδη δισεκατομμύρια ευρώ ενώ το Δ.Ν.Τ. ή η Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα χρησιμοποιούνται για την ειρηνική επικράτηση τους στο εσωτερικό των κρατών που πλήττονται βάναυσα και με λεία το διαμερισμό του πλούτου τους. Τα παιδιά στις πλατείες και στο Σύνταγμα πρέπει να ακούσουν και να ενωθούν με τους φίλους τους στις πλατείες του Μπουένος Άιρες , της Πλάσας ντε Μάγιο, της Μαδρίτης , των υπολοίπων χωρών της Ευρώπης. Ο ελληνισμός άλλωστε παρόλες τις στρεβλώσεις και μακριά από τα αποστειρωμένες και εθνικιστικές αγκυλώσεις του ήταν πάντα πολυπολιτισμικός, πολυεθνικός και διεθνής. Ο Καρατζαφέρης αποτελεί σύμβολο διαστρέβλωσης του.

Η ιστορία της δημοκρατίας πρέπει να συντηρείται από τη σωστή λειτουργία των θεσμών της. Πρέπει να γράφεται δε από τα κινήματα και τις πλειοψηφίες και όχι από τις ελίτ, από τα συμφέροντα των πολυεθνικών κεφαλαίων και του κορπορατισμού. Έχει αποδειχθεί πλέον ότι το σύστημα του αχαλίνωτου καπιταλισμού δεν επιφέρει διάχυση των οικονομικών οφελών από πάνω προς τα κάτω αλλά από κάτω προς τα πάνω. Τα έθνη που τον υιοθέτησαν έγιναν τριτοκοσμικά, ο πλούτος της μεσαίας τάξης συρρικνώθηκε απελπιστικά, τα νούμερα με τους δείκτες της ανεργίας και το ποσοστό του πληθυσμού που ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας εκτοξεύθηκε γεωμετρικά. Ο δημόσιος αλλά και ο ιδιωτικός πλούτος κρατών και εθνών ολόκληρων μεταλαμπαδεύτηκε σε πολυεθνικά consortia που απέσπασαν σε μετοχές τους κρατικό πλούτο και δημόσιους φορείς. Τα πάντα ιδιωτικοποιήθηκαν ακόμα και ισχυροί πυλώνες του κράτους όπως η άμυνα, η ασφάλεια, οι τηλεπικοινωνίες, η εκμετάλλευση των αεροδρομίων, των λιμανιών, η υγεία, ακόμα και η διεξαγωγή του πολέμου.

Οι αγορές πλέον ψάχνουν νέα εδάφη να αναπτυχθούν καθώς αυτό αποτελεί αυτοσκοπό τους και νέα κράτη να κυριεύσουν. Οι αγορές είναι ο εχθρός των παιδιών στις πλατείες. Η δημιουργία χρέους και η νομισματική κρίση όπως και κάθε τεχνητή ή φυσική καταστροφή ανοίγουν το δρόμο στις αγορές. Γεγονότα πολλά και κατακλυσμιαία είτε εκπορεύονται, σχεδιάζονται και εκτελούνται από τις «αγορές» είτε λειτουργούν ως ευκαιρίες προς εκμετάλλευση . Η τεχνογνωσία και η εμπειρία πλέον για τους θιασώτες της επικράτησης των αγορών είναι αρκετά πλούσια ώστε το εγχείρημα τους να στεφθεί με επιτυχία. Ο άνθρωπος γίνεται στατιστικός δείκτης προς τα χείρω ενώ ο πόλεμος και η δυστυχία αποτελούν πρώτης τάξης επιχειρηματικές ευκαιρίες. Η καταστροφή του πλανήτη εντατικοποιείται για εταιρικά κέρδη. Ιοί , επιδημίες και αρρώστιες σχεδιάζονται στα ίδια φαρμακευτικά εργαστήρια εταιρειών που πατεντάρουν από πριν τα αντίδοτα και τα εμβόλια. Η δημοκρατία υποδουλώνεται σε οικονομικές ολιγαρχίες που πειραματίζονται και αυξάνουν τα κέρδη τους όσο αυξάνεται η ισχύς της οικονομικής τους εκμετάλλευσης σε ολοένα και περισσότερους ανθρώπους. Μέσα σε όλα αυτά η σταυροφορία υπέρ της ελεύθερης αγοράς και του άγριου καπιταλισμού κατάφερε να διατηρήσει μέσω των διεθνών μιντια ένα προσωπείο νομιμοφροσύνης και σοβαρότητας.

Οι άνθρωποι όμως γνωρίζουν καλύτερα. Και τα παιδιά στις πλατείες επίσης πρέπει να γνωρίσουν κάθε γωνιά και κάθε λεπτομέρεια των κοινοτήτων τους , τα αδύνατα και τα δυνατά σημεία τους. Το ανθρώπινο γένος έχει πλέον την εμπειρία να διακρίνει τις μάσκες και τα προσωπεία. Το βρόμικο μυστικό του φιλελευθερισμού είναι ότι οι ιδέες της ειρήνης , της κοινωνικής ευημερίας, της ουσιαστικής πολιτικής δημοκρατίας που επιτυγχάνεται μόνο σε πλαίσια οικονομικής δημοκρατίας δεν ηττήθηκαν ποτε ούτε σε μία μάχη ιδεών, ούτε καταψηφίστηκαν σε εκλογές. Και όταν η αντίσταση ήταν ισχυρή ηττήθηκαν με προσφυγή στην ανοιχτή βία, συνθλίφτηκαν από τα άρματα μάχης του Πινοτσετ, του Γέλτσιν, του Τενγκ Σιάο Πινγκ στη πλατεία Τιεν Α Μεν. Σε άλλα κράτη προδόθηκαν μέσα στη παραζάλη του νομισματικού σοκ χωρίς να μπορούν να ελέγξουν ή να προλάβουν τις συνέπειες αφού σήμερα ο δανεισμός γίνεται ταχύτατα , συντονισμένα και ελεγχόμενα μέσα από διαδικασίες ελέγχου χρηματοπιστωτικών κέντρων, με οργανισμούς τυπικά ανεξάρτητους όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Παγκόσμιας τράπεζα, η Ευρωπαική Κεντρική τράπεζα , ο Οργανισμός Παγκοσμίου Εμπορίου. Η Ουάσινγκτον θεωρούσε πάντα το δημοκρατικό σοσιαλισμό μεγαλύτερη απειλή από τον ολοκληρωτικό κομουνισμό που είναι εύκολο να δυσφημιστεί και να μετατραπεί σε αντιμετωπίσιμο εχθρό.

Ο ευρύτερος διακρατικός δημοκρατικός πολιτισμικός αγώνας είναι η λύση και το στοίχημα. Η ανθρωπότητα θα πρέπει να ξεπεράσει τον εθνικισμό και να ενωθεί απέναντι στα κέντρα λήψης αποφάσεων που δρουν και επεμβαίνουν μέσω πολυεθνικών εταιρειών και μηχανισμών σε παγκόσμια κλίμακα. Ο ελληνισμός και τα παιδιά στις πλατείες του πρέπει να βρουν το χώρο και το μήνυμα τους κάπου εκει. Τα παραδείγματα δεν έρχονται από τη θλιβερή και παρηκμασμένη πια χώρα μας. Έρχονται από έξω και από μακρυά και τα παιδιά στις πλατείες θα πρέπει να γίνουν εξωστρεφή για να τα αφουγκραστούν και να τα αφομοιώσουν. Η χώρα δεν σφυρηλατεί πλέον ήρωες αφού δεν παράγει πολιτισμό και ιδεώδη. Το 2001 εικοσιτέσσερα χρόνια μετά την είσοδο της ζωής τους στο Δ.Ν.Τ. και τα άγρια μέτρα λιτότητας οι Αργεντίνοι εξεγέρθηκαν και υποχρέωσαν πέντε διαδοχικούς προέδρους να παραιτηθούν. Στη διεθνή σκηνή οι πιο σθεναροί αντίπαλοι του νεοφιλελευθερισμού επικροτούν στις εκλογικές αναμετρήσεις. Ο Τσάβες στη Βενεζουέλα επανεξελέγη το 2006 για τέταρτη φορά με ποσοστό άνω του 65%. Στην Ουρουγουάη ο αριστερός συνασπισμός Frente Amplio κέρδισε τις εκλογές ενώ με μία σειρά από δημοψηφίσματα εμπόδισε σχεδιασμένες ιδιωτικοποιήσεις από τη προηγούμενη φιλελεύθερη κυβέρνηση. Το 2005 το νεοφιλελεύθερο Σύνταγμα στην Ευρώπη καταψηφίστηκε σε δύο εθνικά δημοψηφίσματα και μετά διεκόπη η προσπάθεια εφαρμογής του. Στη Χιλή, στη Βολιβία, στην Κίνα αναπτύσσονται πολιτικές που κατατείνουν στον οικονομικό πλουραλισμό στις κοινωνίες τους. Στη Βολιβία ο Έβο Μοράλες έστειλε το στρατό στις πολυεθνικές εταιρείες που εκμεταλλεύονταν τα κοιτάσματα φυσικού αερίου και εθνικοποίησε τα ορυχεία. Το Νοέμβριο του 200 στον Ισημερινό ο Αφαέλ Κορέα κέρδισε τις εκλογές δηλώνοντας ότι δεν είναι υποστηρικτής του Φρίντμαν. Η Πρόεδρος της Χιλής Μπατσελε ήταν ένα από τα θύματα της τρομοκρατίας του Πινοτσετ. Η Βραζιλία χρόνια στη κηδεμονία των Η.Π.Α. αρνείται να δανειστεί σήμερα από το Δ.Ν.Τ. Η Νικαράγουα διαπραγματεύεται την έξοδο της από το Δ.Ν.Τ. ,  η Βενεζουέλα έχει ήδη αποσυρθεί όπως και από την παγκόσμια τράπεζα, η Αργεντινή πλέον περιφρονεί ανοιχτά το Δ.Ν.Τ. και τις επιλογές της Αμερικής. Το Δ.Ν.Τ. μέχρι πριν να εισέλθει δια της Ελλάδος στην Ευρώπη είχε αποδυναμωθεί τελείως και το σύνολο των δανείων του μειώθηκε από 81 δις. δολάρια σε 11,8 δις. δολάρια με μοναδικό παραλήπτη την Τουρκία που στο τέλος διέκοψε το δανεισμό της. Οι Ισπανοί έδιωξαν το νεοφιλελεύθερο και φιλοπόλεμο Αθναρ και έδωσαν το παράδειγμα και το δίδαγμα των ειρηνικών και παλλαικών συγκεντρώσεων στις πλατείες. Στο διαλυμένο Λίβανο η Χεζμπολαχ υποκατέστησε το κοινωνικό κράτος αποκτώντας φωνή και πολιτική εκπροσώπηση. Οι Σαντινίστας στη Νικαράγουα ανέτρεψαν εκλογικά τις δικτατορίες των Η.Π.Α. στο κράτος. Οι συμβολισμοί από μόνοι τους αποτελούν μία νίκη. Η επανάσταση δεν μπορεί να έρθει στην Ελλάδα από την Ελλάδα αφού ακόμα και το φερόμενο επαναστατικό και αντιδραστικό κόμμα της δήλωσε στις 30/5 δια της γενικής γραμματέως του ότι δεν είναι φρόνιμο να βγούμε από το ευρώ.

Τα παιδιά στις πλατείες όμως σε όλα τα έθνη αποβάλλουν σιγά σιγά το φόβο και την ημιμάθεια από την προπαγάνδα και εξεγείρονται. Και μέσα στα νέα παιδιά υπάρχουν και κάποια πιο «μεγάλα», εμείς. Τα αποτελέσματα οιουδήποτε σοκ άλλωστε έχουν δύο αντιφατικά βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα που κατατείνουν στην αυτοανάλωση του. Το πρώτο είναι ο αιφνιδιασμός που επιτρέπει μείζονες αλλαγές και το δεύτερο είναι ότι όταν το σοκ ξεπερνιέται, αποκαθίσταται η ισορροπία. Έπειτα οι κοινωνίες που ξεπερνούν και αποκαθιστούν τις παρενέργειες του σοκ γίνονται πιο ανθεκτικές μετά στην επιβολή του. Έχουν διδάγματα και εμπειρίες. Γι αυτό η λύση είναι η επικράτηση και η κυριαρχία του πολιτικού και οικονομικού σοσιαλισμού που πρέπει να επιβληθεί πλέον πολυπολιτισμικά και υπερεθνικά. Οι οικονομίες πρέπει να αποκτήσουν πιο ανθρωποκεντρικά γνωρίσματα στη λειτουργία και την εφαρμογή τους ενώ η οικολογία πρέπει να ισορροπήσει την μάχη για την επιβίωση του πλανήτη που έχει σχεδόν συνθλιβεί από την υπερεντατικοποίηση του για την αύξηση των κερδών. Οι οικονομίες πρέπει να μπορούν να ελέγχουν τη νομισματική πολιτική τους για να μπορούν να αυτοδιαχειρίζονται και ο πλούτος πρέπει να αναδιανεμηθεί συλλογικότερα. Οι κοινωνίες των ανθρώπων και τα παιδιά στις πλατείες πρέπει να ενωθούν , να «τεντωθούν», να αγγίξουν τα χέρια τους μεταξύ τους, να έρθουν κοντά, να επικοινωνήσουν και να επιμείνουν στις πανανθρώπινες αξίες , στη δυναμική της αυτοδιαχείρισης τους σε μικρούς κύκλους που θα επεκτείνονται ομόκεντρα, ευρύτερα και εν τέλει υπερεθνικά. Ο δημοκρατικός σοσιαλισμός και η ενδυνάμωση των θεσμών του στα κράτη και στους παγκόσμιους οργανισμούς θα πρέπει να απαιτηθεί και να σφυρηλατηθεί με ειρηνικούς, εμφαντικούς και θεσμικούς αγώνες με την πίεση από κάτω προς τα επάνω και μόνον υπερεθνικά και με γνώμονα την πίστη στον άνθρωπο και την ανθρωπότητα.

Τα παιδιά στις πλατείες δεν έχουν τον χρόνο να ονειρεύονται το αύριο. Η ιστορία έφτασε ήδη σε αυτά νωρύτερα. Και δεν μπορεί να περιμένει. Τα παιδιά στις πλατείες πρέπει να διαμορφώσουν το αύριο σήμερα, γιατί ζουν μέσα σε συστήματα ήδη οργανωμένα που δρούν και συντονίζονται ταχύτατα. Τα παιδιά πρέπει να τα ακολουθήσουν, να παρεισφρύσουν μέσα τους, να αλλάξουν τις συστημικές τους ισορροπίες και μετά να τα συγκρατήσουν και να τα τιθασεύσουν. Η κάθε πλατεία, στη Λατινική Αμερική, στην Ευρώπη, στην Αφρική, στη Μέση Ανατολή θα πρέπει να προσφέρει κάτι δικό της στην κοινή αυτή συνεύρεση. Τα παιδιά της πλατείας στην Ελλάδα θα πρέπει να προσφέρουν στους φίλους τους το μέτρο. Αυτό προσέφερε η Ελλάδα στον κόσμο και αυτό έχει χαθεί σήμερα. Τα παιδιά στις πλατείες πρέπει να βρουν και να ανακαλύψουν το μέτρο και να μεταλαδαμπεύσουν τη σπουδαιότητα του στους φίλους τους. Οδηγό ερμηνευτικής προσέγγισης έχουν.  «Παν μέτρον (εστί) άνθρωπος».

αἰέν ἀριστεύειν