Έγκλημα και οικονομική κρίση: Στα χνάρια της Αργεντινής

Γράφει η Έλλη Ζώτου

Ποιοι είναι οι μόνοι δείκτες του σημειώνουν αύξηση από τη στιγμή που μπήκαμε στο "σπιράλ του θανάτου" της οικονομίας και ουσιαστικά υποδεικνύουν είναι η επαλήθευση ότι γινόμαστε Αργεντινή ή, για να είμαστε ακριβείς και δίκαιοι, προσιδιάζουμε όλο και περισσότερο σε κάθε χώρα από την οποία πέρασαν το ΔΝΤ ή η άγρια νεοφιλελεύθερη λαίλαπα κατάργησης του κοινωνικού κράτους, της ανεργίας και της απελπισίας;
Μα, φυσικά, οι δείκτες που αποτυπώνουν την εγκληματικότητα!....

Παρατηρώντας τα στατιστικά του πρώτου εξαμήνου του 2011 που δόθηκαν στη δημοσιότητα από το αρχηγείο της ΕΛ.ΑΣ. πριν από περίπου ένα μήνα διαπιστώνεται όχι μόνο η ποσοτική αύξηση της εγκληματικότητας για ένα ακόμη εξάμηνο, αλλά και η ποιοτική μεταβολή της, που σε μεγάλο βαθμό πηγάζει από την αλλαγή των συνθηκών ζωής στη χώρα εξαιτίας της οικονομικής κρίσης.
Για παράδειγμα οι ανθρωποκτονίες του πρώτου εξαμήνου του 2011 δεν εμφανίζουν καμία μεταβολή συγκριτικά με τον αντίστοιχο αριθμό του πρώτου εξαμήνου του 2010. Την ίδια όμως ώρα, σύμφωνα με τα στοιχεία που αφορούν το σύνολο της επικράτειας, μεγάλη αύξηση παρατηρείται στις εκβιάσεις (της τάξης του 50%), στο λαθρεμπόριο (84,29%), στην κυκλοφορία παραχαραγμένων χαρτονομισμάτων (56,99%) και στις απάτες (27,34%).
Ανάλογα στατιστικά στοιχεία συναντάμε και στην Αργεντινή, καθώς, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης της χώρας, από το 1993 έως το 2006 (το 2002 ήταν η χρονιά ορόσημο για την οικονομική κρίση της Αργεντινής) οι ανθρωποκτονίες από πρόθεση σημείωσαν μείωση της τάξης του 19%, τα εγκλήματα κατά ιδιοκτησίας όμως σημείωσαν αύξηση κατα 103% και κατα προσώπων 144%¹.

Αγριότερες και πιο... αποκεντρωμένες ληστείες
Στην Ελλάδα του πρώτου εξαμήνου 2011 οι ληστείες γνωρίζουν αύξηση της τάξεως του 5,09%, οι κλοπές - διαρρήξεις κατά 7,5% και οι κλοπές τροχοφόρων κατά 11,99%. Μπορεί η αύξηση να είναι μικρότερη σε σχέση με τις εκβιάσεις ή τις απάτες, ωστόσο αυτό που διαφέρει σε σχέση με το παρελθόν είναι η χρήση βαρέως οπλισμού κατά τη ληστεία ή τη διάρρηξη, κατά την οποία δεν είναι πια σπάνιο το φαινόμενο τα θύματα να βρίσκονται αντιμέτωπα με τους δράστες.
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την αστυνομία, όλο και περισσότερο χρησιμοποιούνται σε ληστείες -κυρίως σε καταστήματα- τα Καλάσνικοφ, τα πιστόλια με μεγαλύτερη ισχύ πυρός, ακόμα και χειροβομβίδες!.
Επιπλέον αυξάνονται οι ληστείες στους νομούς γύρω από την Αττική, όπου υπάρχει καλό οδικό δίκτυο, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει στην "Α" ανώτερος αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ., για να διευκολυνθεί η διαφυγή αλλά και επιστροφή των ληστών στην Αττική, όπου φαίνεται πως έχουν την έδρα τους και από όπου κλέβουν και τα οχήματα που χρησιμοποιούν κατα τη ληστεία και στη συνέχεια εγκαταλείπουν. Νομοί όπως η Κορινθία, η Αργολίδα, η Αχαΐα, η Βοιωτία και η Φθιώτιδα αποτελούν, σύμφωνα με την αστυνομία, "δημοφιλείς προορισμούς για αποκεντρωμένες ληστείες".
Με λίγα λόγια το οργανωμένο έγκλημα χτυπά πια και στόχους που πριν δεν θα χτυπούσε, όπως οι περιπτώσεις που ληστές με Καλάσνικοφ που επιτέθηκαν σε περίπτερο (!) στο Μενίδι, κατά την οποία ο περιπτεράς έχασε τη ζωή του.
Αντίστοιχη ήταν η εικόνα που τον Αύγουστο του 2002 μετέφερε από το Μπουένος Άιρες ο José Baig, ανταποκριτής του BBC Mundo, μιλώντας για περίπου 1.000 ληστείες σε καταστήματα ανά μήνα, οι οποίες γίνονταν όλο και πιο βίαιες, με αποτέλεσμα το πρώτο εξάμηνο του 2002 να έχουν δολοφονηθεί 300 καταστηματάρχες και να έχουν τραυματιστεί άλλοι 800, σύμφωνα πάντα με τα επίσημα στοιχεία των αρχών και της ομοσπονδίας καταστηματαρχών της Αργεντινής.
Ο αληθινός αριθμός ωστόσο ήταν μεγαλύτερος, καθώς πολλές ληστείες δεν είχαν καταγραφεί ή αναφερθεί στις αρχές, όπως σημειώνεται.

Απάτες-ληστείες: Νο 1 στόχος οι ηλικιωμένοι
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα του 2011, οι ηλικιωμένοι αποτελούν νούμερο 1 στόχο ληστών, αλλά και όσων, χωρίς να χρησιμοποιήσουν βία, ψάχνουν με μη νόμιμες πρακτικές να κερδίσουν κάποια χρήματα. Μια από τις πιο τυπικές απάτες στις οποίες πέφτουν θύματα ηλικιωμένοι, είναι η απόσπαση χρηματικών ποσών από αγνώστους που εμφανίζονται με τη δικαιολογία ότι τα παιδιά ή τα εγγόνια τους έπεσαν θύματα σοβαρών ατυχημάτων και τα χρήματα χρειάζονται άμεσα για να σωθεί η ζωή του παιδιού.
Επίσης πολύ συχνή δικαιολογία είναι ότι τα παιδιά τους έχουν χρέη και απειλούν με μηνύσεις αν δεν τους δοθούν τα χρήματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως οι δράστες έχουν παρακολουθήσει και συλλέξει πληροφορίες για τα θύματα και τις οικογένειές τους.

Πλαστογραφία - παραχαράκτες σε άνθηση
Άνθηση γνωρίζει και η πλαστογραφία, όπως επίσης και η κυκλοφορία παραχαραγμένων χαρτονομισμάτων, τα οποία, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ., φαίνεται πως φτάνουν στη χώρα μας από τη Βουλγαρία, γι' αυτό και μέχρι στιγμής δεν έχει εντοπιστεί κάποιο εργαστήριο στη χώρα μας. Η πλαστογραφία αφορά κυρίως ταξιδιωτικά έγγραφα, διαβατήρια και βεβαιώσεις εξαιτίας της μεγάλης ζήτησης που έχουν από μετανάστες που φτάνουν στη χώρα μας και προσπαθούν να περάσουν στη Δύση.

Έγκλημα "έκτακτης ανάγκης" και δείκτης μιζέριας: η λεία δεν περιορίζεται σε χρήματα
Μια ακόμα ποιοτική διαφορά που αφορά τις ληστείες και τις κλοπές που αντικατοπτρίζει την εξαθλίωση που χτυπά την πόρτα της κοινωνίας μας είναι ότι πολλές φορές η λεία δεν είναι χρήματα αλλά τρόφιμα ή η κλοπή αφορά μικροποσό που μπορεί να εξασφαλίσει σε έναν πεινασμένο ένα πιάτο φαΐ ή ένα βράδυ σε ξενοδοχείο. "Έγκλημα έκτακτης ανάγκης" το ονομάζουν οι αστυνομικοί και μαζί με την επαιτεία συνθέτουν τον δείκτη μιζέριας της κοινωνίας μας.

Ακολουθώντας τη διεθνή εμπειρία
Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ίσως λύση θα έδινε η εντατικοποίηση της αστυνόμευσης, γιατί μπορεί να έχουμε 55.000 αστυνομικούς στον δρόμο για την καταπολέμηση του εγκλήματος, μεγάλο όμως μέρος τους μόνο γι' αυτό δεν χρησιμοποιείται, καθώς οι "άνωθεν εντολές" τις οποίες επικαλούνται συνεχώς κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους έχουν να κάνουν κυρίως με την καταστολή διαδηλωτών, πάρεργα και φύλαξη όλο και περισσότερων "σημαντικών προσώπων", όπως άλλωστε καταγγέλλει και ο πρόεδρος της ΠΟΑΣΥ Χρ. Φωτόπουλος.
Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμη και ο πρωτοετής φοιτητής Εγκληματολογίας γνωρίζει πως περισσότερη αστυνόμευση δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση λιγότερη εγκληματικότητα, καθώς οι αιτίες που γεννούν την εγκληματικότητα δεν σχετίζονται με το πόσοι αστυνομικοί δεν θα φυλάνε πολιτικούς από το γιαούρτωμα και θα περιπολούν, αλλά συνδέονται άμεσα με τους λόγους που βγάζουν στον δρόμο χιλιάδες πολίτες για να διαμαρτυρηθούν και τους οποίους φυσικά η αστυνομία έχει εντολή να καταστείλει.
Σύμφωνα με την οικονομετρική έρευνα του 2008 των Adriana Carmen Cicaré, María Victoria Juraga, María Cecilia Sosa, Jesús Miguel Sosa από το Πανεπιστήμιο του Ροζάριο της Αργεντινής, εξετάζοντας οικονομετρικά τη σχέση μεταξύ εγκληματικότητας, οικονομικής δραστηριότητας, ανεργίας, τιμών τροφίμων, κατανάλωσης, φτώχειας και ΑΕΠ για τα χρόνια από το 1993 έως και το 2003, προέκυψε πως, όταν η κρίση χτύπησε την Αργεντινή το 2002, οι δείκτες που σημείωσαν άλματα ήταν η ανεργία (21,5%), η φτώχεια (53%!) και φυσικά την αλματώδη αυτή πορεία ακολούθησε και ο δείκτης εγκληματικότητας, ο οποίος όμως δεν υποχώρησε με την ταχύτητα που έφτασε την κορύφωσή του ακόμα και πέντε χρόνια μετά την κρίση.²
Καταλήγοντας πρέπει να τονιστεί ότι η διεθνής εμπειρία, είτε αυτή αναφέρεται στη μετα-ΔΝΤ εποχή της Αργεντινής είτε στη μετα-θατσερική εποχή της Βόρειας Αγγλίας δείχνει κάτι πολύ ανησυχητικό: ότι η εγκληματικότητα που γεννήθηκε από τις ακραίες νεοφιλελεύθερες συνταγές - θεραπείες δεν έφυγε όταν "ομαλοποιήθηκε" η κατάσταση, γιατί πολύ απλά τίποτα δεν ήταν ίδιο στις ζωές των πολιτών των χωρών αυτών. Οι ανισότητες σταθεροποιήθηκαν και επανακαθορίστηκαν τα όρια της κάθε τάξης μαζί με τον βαθμό συμμετοχής στο έγκλημα και θυματοποίησής τους.
Το έγκλημα στη χώρα μας, όπως φαίνεται από τις στατιστικές και ποιοτικές μεταβολές των τελευταίων χρόνων, δεν αυξάνεται μόνο, αλλά μεταλλάσσεται: οι ληστείες αγριεύουν, αλλά την ίδια ώρα γίνεται και πιο εμφανής η αναζήτηση μη νόμιμων τρόπων για την επιβίωση, κάτι που μαρτυρά και τη σταδιακή μας πορεία προς τους δρόμους που υποδεικνύει η... διεθνής εμπειρία.