"Ρυμουλκώντας τον Σαμαρά στην όχθη του Μνημονίου"

Του Σταύρου Λυγερού

Ο τυχοδιωκτικός ελιγμός του Παπανδρέου να ανακοινώσει την προκήρυξη δημοψηφίσματος λειτούργησε σαν ανθρώπινη βόμβα. Με τις πολιτικές αντιδράσεις που πυροδότησε εντός και εκτός Ελλάδας, παρήγαγε συγκεκριμένα πολιτικά αποτελέσματα. Το πρώτο ήταν ο Παπανδρέου να χάσει την πρωθυπουργία. Μπορεί η καρέκλα του να έτριζε εδώ και καιρό, αλλά, εάν δεν είχαν μεσολαβήσει τα εξευτελιστικά για τη χώρα γεγονότα στις Κάννες, θα μπορούσε ίσως να κρατηθεί στο τιμόνι για κάποιο διάστημα ακόμα. Το δεύτερο πολιτικό αποτέλεσμα ήταν να κάμψει την άμυνα του...
Σαμαρά και, σ’ ένα βαθμό, να τον ρυμουλκήσει στην όχθη του Μνημονίου.

Όπως είναι γνωστό, η ανακοίνωση της διεξαγωγής δημοψηφίσματος προκάλεσε πανικό στις νευρικές διεθνείς αγορές και, βεβαίως, στο ευρωπαϊκό ιερατείο, το οποίο αντέδρασε με εμφανή οργή. Εκμεταλλευόμενο την άτακτη υποχώρηση του Έλληνα πρωθυπουργού στις Κάννες, το ευρωπαϊκό ιερατείο καλλιέργησε με μπαράζ προσβλητικών δηλώσεων την εντύπωση ότι η Ελλάδα ήταν με το ένα πόδι έξω από το ευρώ. Με τη βοήθεια των ντόπιων πολλαπλασιαστών εξαπολύθηκε ένας επικοινωνιακός πόλεμος, με σκοπό την τρομοκράτηση της ελληνικής κοινής γνώμης. Η επικοινωνιακή αυτή καταιγίδα προκάλεσε σοκ και φόβο στην ελληνική κοινή γνώμη. Το κλίμα που επικράτησε ήταν κλίμα επικείμενης κατάρρευσης.

Οι αρχιερείς της Ευρωζώνης, που εμφανίζονταν έτοιμοι να μας πετάξουν έξω, έχουν απόλυτη επίγνωση ότι η Ελλάδα αποτελεί συστημικό κίνδυνο και τρέμουν το καταστροφικό ντόμινο που θα προκαλούσε η έξοδός της από το ευρώ. Από την άλλη πλευρά, όμως, εκμεταλλεύονται το πολιτικοψυχολογικό πλεονέκτημα που τους προσέφερε ο τυχοδιωκτισμός του Γιώργου Παπανδρέου. Έθεσαν και συνεχίζουν να θέτουν τελεσίγραφα, επειδή διαπιστώνουν ότι είναι χωρίς ρίσκο η μπλόφα, όταν έχεις απέναντί σου τη φοβική ελληνική πολιτική ελίτ και τη φοβισμένη ελληνική κοινή γνώμη.

Το ναυάγιο στις Κάννες έκανε το ποτήρι στο ΠΑΣΟΚ να ξεχειλίσει. Η κυβέρνηση κινδύνευε να μην πάρει ψήφο εμπιστοσύνης. Για να αποφύγει την ταπεινωτική ήττα, ο Παπανδρέου υπέκυψε στις πιέσεις και αποδέχτηκε να σχηματιστεί κυβέρνηση συνεργασίας με τη ΝΔ, χωρίς τον ίδιο στην πρωθυπουργία.

Η μετά το ναυάγιο στις Κάννες κυρίαρχη εντύπωση, ότι η Ελλάδα διολισθαίνει στην ακυβερνησία και πως η εκδίωξή της από την Ευρωζώνη έχει εγγραφεί στην ατζέντα, συνδυάστηκε με τον ισχυρισμό ότι ο μόνος τρόπος για να αποτραπεί η κατάρρευση ήταν ο σχηματισμός κυβέρνησης εθνικής ενότητας. Ευρισκόμενη σε σύγχυση και κυριαρχημένη από το σοκ και το φόβο, η κοινή γνώμη αρπάχτηκε από το κλαδί που της προσέφερε η καθεστωτική προπαγάνδα, χωρίς να εξετάσει εάν είναι σάπιο.

Πολιορκημένος απ’ αυτό το κλίμα, ο Σαμαράς έκανε ένα βήμα πίσω, φοβούμενος ότι θα απομονωθεί. Το μεσημέρι της περασμένης Πέμπτης δήλωσε πρόθυμος να στηρίξει μια μεταβατική κυβέρνηση έξι εβδομάδων, η οποία θα είχε αποστολή να εξασφαλίσει την έκτη δόση, να εγκρίνει τη νέα δανειακή σύμβαση και στη συνέχεια να κηρύξει εκλογές.

Ο πρωθυπουργός άδραξε την ευκαιρία και προσπάθησε να διαπραγματευτεί με τον αρχηγό της ΝΔ. Στόχος του ήταν, μέσω αυτής της διαδικασίας, να σταθεροποιήσει τη θέση του. Ο Σαμαράς, όμως, αρνήθηκε. Έθεσε ως όρο την παραίτηση του Γιώργου Παπανδρέου από την πρωθυπουργία και επέμεινε στους όρους του για το χαρακτήρα, την αποστολή και το χρόνο ζωής της μεταβατικής κυβέρνησης.

Συνειδητοποιώντας ότι διαμορφώνεται ένα πολιτικό κλίμα που τον ρυμουλκεί ανεπαισθήτως στην όχθη του Μνημονίου, ο Σαμαράς πήγε την Πέμπτη το βράδυ στη Βουλή και με υψωμένους τόνους χάραξε διαχωριστικές γραμμές, ξεκαθαρίζοντας ότι θα ψηφίσει τη δανειακή σύμβαση, αλλά πως διατηρεί τη διαφωνία του με τη συνταγή της τρόικας.

Ήταν, όμως, αργά. Το βήμα πίσω που είχε κάνει το μεσημέρι της ίδιας ημέρας τροφοδότησε νέο κύμα καλλιέργειας προσδοκιών για συνεργασία των δύο μεγάλων κομμάτων, το οποίο εγκλώβισε τον αρχηγό της ΝΔ. Έπειτα από ένα παιχνίδι τακτικών ελιγμών, ο Αντώνης Σαμαράς υποχρεώθηκε τελικώς να συμφωνήσει στο σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας.

Αν και στη συνέχεια κατέβαλε προσπάθειες να μην τον βάλουν στο «σακί» του Μνημονίου, σ’ ένα μεγάλο βαθμό κατάφεραν και τον έβαλαν. Με άλλα λόγια, κατάφεραν αυτό που δεν είχαν καταφέρει τον περασμένο Ιούνιο. Είναι αληθές ότι στο σημείο που είχαν φτάσει τα πράγματα είχε στριμωχτεί και κάθε διαθέσιμη επιλογή είχε κόστος. Τα γεγονότα θα δείξουν με πόσα πολιτικά τραύματα θα βγει απ’ αυτή την υπόθεση.

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Επίκαιρα" στις 10/11/11