Νοικοκυριά σε απόγνωση

Περικόπτουν και τα στοιχειώδη, περιμένοντας τις χειρότερες μέρες

Σε μείωση της κατανάλωσης βασικών αγαθών, αλλά ακόμη και σε προϊόντα που παραδοσιακά αποτελούσαν «ταμπού» στη... νεοελληνική υπερκαταναλωτική πραγματικότητα, οδηγούν τα νοικοκυριά η κακή κατάσταση της οικονομίας και η «αφαίμαξη» που υφίστανται από τους φόρους, την ακρίβεια και τα επιτόκια.

Για πρώτη φορά οι καταναλωτές «κόβουν» τις αγορές σε βασικά προϊόντα και αγαθά, όπως τρόφιμα, ρούχα και πετρέλαιο θέρμανσης, ενώ καταγράφεται σημαντική μείωση σε είδη που μέχρι τώρα χαρακτηρίζονταν σήμα κατατεθέν της ευημερίας μας, όπως αυτοκίνητα και ακίνητα.

Ωστόσο τα χειρότερα έπονται, όπως προβλέπουν διεθνείς και εγχώριοι οργανισμοί. Η διεθνής κρίση επιδεινώνει το κλίμα ανασφάλειας και αβεβαιότητας στην οικονομία, με τις προσδοκίες στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις να είναι οι χειρότερες των τελευταίων ετών.

Το ΙΟΒΕ
Είναι χαρακτηριστικό, όπως επισημαίνει το ΙΟΒΕ, ο δείκτης του οικονομικού κλίματος έχει κατρακυλήσει στα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας τριετίας, ενώ καταγράφεται διολίσθηση των προσδοκιών στους τομείς της Βιομηχανίας, του Λιανικού Εμπορίου, των Υπηρεσιών αλλά και στην καταναλωτική εμπιστοσύνη. Κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών είναι οι προβλέψεις ότι θα ενισχυθούν οι πληθωριστικές πιέσεις, πράγμα που αναγκάζει τα νοικοκυριά να περικόψουν τις δαπάνες τους και τις επιχειρήσεις να ακυρώσουν επενδυτικά σχέδια και προσλήψεις εργαζομένων.

Ειδικότερα, η ζοφερή πραγματικότητα, που αποτελεί και παράλληλα «χτύπημα» στα ιδανικά της σύγχρονης περιόδου (αυτοκίνητο, σπίτια, ρούχα, τρόφιμα κ.ά.), αντικατοπτρίζεται στο γεγονός ότι:

Μειώθηκαν οι αγορές αυτοκίνητων, καθώς το διάστημα Ιανουαρίου - Αυγούστου 2008 κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά 266.983 αυτοκίνητα (καινούργια ή μεταχειρισμένα εξωτερικού), παρουσιάζοντας μείωση 3,4% ως προς την αντίστοιχη περίοδο του 2007.

Αύξηση 4,6% είχε παρουσιάσει το οκτάμηνο 2007 σε σχέση με το 2006.

Μειώθηκε η κατανάλωση στη βενζίνη. Στο πρώτο εξάμηνο του 2008 οι πωλήσεις βενζίνης υποχώρησαν σε ποσοστό 1,6% συγκριτικά με το αντίστοιχο περσινό διάστημα, πουλήθηκαν δηλαδή 31.400 λιγότεροι μετρικοί τόνοι αμόλυβδης.

Ενδεικτικό γεγονός των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι Ελληνες καταναλωτές είναι και η πολύ μεγαλύτερη μείωση στην κατανάλωση των ακριβών καυσίμων (περίπου κατά 23%).

Μειώθηκαν οι πωλήσεις ακινήτων αλλά και όσες γίνονται αφορούν μικρά σπίτια.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις κατασκευαστών και μεσιτών, η πτώση της ζήτησης για αγορά κατοικίας έχει φτάσει φέτος σε ορισμένες περιοχές το 80% σε σύγκριση με τα τέλη του 2005 και τους πρώτους μήνες του 2006. Κατά μέσο όρο τη διετία που πέρασε η ζήτηση έχει βουτήξει κατά 50%, με αποτέλεσμα το τεράστιο απόθεμα νεόδμητων κατοικιών που για ορισμένους ξεπερνά τις 300.000 πανελλαδικά.

Μειώθηκαν οι παραγγελίες στο πετρέλαιο θέρμανσης κατά 20% και σε ορισμένες περιοχές της επαρχίας ακόμη και 50%, ενώ υπάρχουν χρέη των καταναλωτών προς τις εταιρείες εμπορίας καυσίμων από την περσινή χρονιά. Οι παραγγελίες πλέον δεν ξεπερνούν τα 1.000 λίτρα ενώ οι εταιρείες διανομής πετρελαίου πουλούσαν πέρυσι από 80.000 μέχρι και 110.000 τόνους λιγότερους τον μήνα σε σχέση με πρόπερσι.

Μειώθηκε το διαθέσιμο εισόδημα για αγορές ρούχων και υποδημάτων. Η πτώση των αγορών κινείται στο 15% με 20%, ενώ πολλοί καταναλωτές υπερφορτώνουν τις πιστωτικές τους κάρτες ή καταφεύγουν ακόμη και σε μοδίστρες, προκειμένου να μεταποιήσουν τα παλιά τους ρούχα.

Μειώθηκε κατά 3,4% της κατανάλωσης στα είδη σούπερ μάρκετ, που περιορίστηκε στα πλέον βασικά αγαθά, όταν τα προηγούμενα χρόνια οι αγορές αυτές αντικατόπτριζαν τον υπερκαταναλωτισμό των Ελλήνων.

Αυξήθηκαν οι αγορές προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας, τα οποία προσφέρονται σε τιμές έως και 40% χαμηλότερα, που πλέον αντιστοιχούν σε πωλήσεις ύψους 1,3 δισ. ευρώ.

Εκτοξεύεται η κατανάλωση φθηνών και αμφίβολης ποιότητας ασιατικών προϊόντων, τα οποία μέχρι πρόσφατα απασχολούσαν μόνο τους πλανόδιους ή τις λαϊκές αγορές.

Στα ιδιωτικά σχολεία οι γονείς κόβουν τα προαιρετικά μαθήματα, όπως μουσική, μπαλέτο κ.λπ., τα οποία ανεβάζουν το ετήσιο κόστος των διδάκτρων, ενώ μειώνονται οι εγγραφές για ξένες γλώσσες και φροντιστήρια.

Μειώθηκαν τα έξοδα για διασκέδαση και φαγητό έξω από το σπίτι, τομείς όπου άλλοτε οι Ελληνες ήταν πρωταθλητές.

• Για πρώτη φορά οι καταναλωτές «κόβουν» τις αγορές σε βασικά προϊόντα και αγαθά, όπως τρόφιμα, ρούχα και πετρέλαιο θέρμανσης, ενώ μειωμένες είναι και οι πωλήσεις βενζίνης.
  
• Τη στιγμή που ο πληθωρισμός τρέχει με ρυθμό 4,5%, η καθαρή αύξηση στους μισθούς και στις συντάξεις είναι κάτω από το 2%, με αποτέλεσμα νέα μεγάλη συρρίκνωση της αγοραστικής δύναμης.
  
• Το ΑΕΠ στο δεύτερο τρίμηνο του έτους προσγειώθηκε στο 3,5% έναντι 4% το ίδιο διάστημα πέρυσι λόγω της συρρίκνωσης της κατανάλωσης και της πτώσης των επενδύσεων.

Οι δείκτες της ανέχειας

Αγορές από τα σούπερ μάρκετ
3,4% μειώθηκε η κατανάλωση στο 7 μηνο, ενώ οι πωλήσεις των φθηνών προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας εκτοξεύτηκαν στο 1 δισ. ευρώ.

Αυτοκίνητο
1,6% μειώθηκε το πρώτο εξάμηνο του 2008 η κατανάλωση βενζίνης. Μειωμένες στο 8μηνο κατά 3,4% ήταν και οι πωλήσεις στα Ι.Χ.

Πετρέλαιο θέρμανσης
60% των πελατών αγόρασαν την προηγούμενη σεζόν, το πετρέλαιο με πίστωση, ενώ ένας στους τρεις δεν έχει εξοφλήσει ακόμα τις εταιρείες διανομής.

Ακίνητα
80% μειώθηκε φέτος σε σύγκριση με τα τέλη του 2005 και τους πρώτους μήνες του 2006 σε ορισμένες περιοχές της χώρας η ζήτηση.

ΘΕΡΜΑΝΣΗ
3 στους 10 χρωστούν το περσινό πετρέλαιο

Βαρύς θα είναι φέτος ο χειμώνας για την πλειονότητα των καταναλωτών, οι οποίοι πριν καλά καλά αρχίσει το κρύο, φαίνεται να αδυνατούν να ανταποκριθούν στα έξοδα για τη θέρμανσή τους.

Η μεγαλύτερη «πληγή» συνεχίζει να είναι το ακριβό πετρέλαιο θέρμανσης, όπου και πέρυσι φάνηκαν τα πρώτα κρούσματα «περικοπών», τα οποία φέτος αναμένεται να αυξηθούν κατακόρυφα.

Η ακριβότερη φέτος κατά 40% τιμή «εκκίνησής» του, η οποία εκτιμάται ότι θα εκτιναχθεί στα 0,85 ευρώ το λίτρο έναντι του 0,61 ευρώ το λίτρο που ήταν στις 16 Οκτωβρίου 2007, προοιωνίζονται δύσκολες μέρες για τα νοικοκυριά. Οι καταναλωτές το 2006 για ένα τόνο πλήρωναν 650 ευρώ, πέρυσι για την ίδια ποσότητα πλήρωναν 856 ευρώ και φέτος θα χρειαστεί να δαπανήσουν κάτι περισσότερο από 1.000 ευρώ. Και αυτό αν «συγκρατηθεί» η τιμή του, πράγμα που αμφισβητούν γνώστες της αγοράς, εκτιμώντας ότι μέχρι τα Χριστούγεννα θα «φλερτάρει» με το ένα ευρώ το λίτρο.

Περικοπές
Ηδη από πέρυσι μειώθηκαν αισθητά οι ώρες λειτουργίας των καλοριφέρ, από μία έως και δύο ώρες ημερησίως, ενώ έξι στους δέκα πελάτες των εταιρειών (πολυκατοικίες ή μονοκατοικίες) αγοράζουν με πίστωση.

Μάλιστα, τρεις στους δέκα χρωστούν ακόμη το πετρέλαιο που προμηθεύτηκαν πέρυσι.

ΑΠΟ ΤΑ ΤΑΜΠΛΟ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Φρενάρει η ανάπτυξη, εκτός ελέγχου πληθωρισμός και χρέος

Στην κινούμενη άμμο της διεθνούς κρίσης βαδίζει η ελληνική οικονομία, με τα σημάδια από τις παρενέργειες να αποτυπώνονται ήδη στο φρενάρισμα του ρυθμού ανάπτυξης, στην αναθεώρηση επί τα χείρω των μεγεθών του προϋπολογισμού, στη συρρίκνωση της κατανάλωσης και στη μείωση των επενδύσεων.

Το παλιρροϊκό κύμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης έχει φτάσει και στη χώρα μας, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ. Στην τριμηνιαία έκθεσή του για την ελληνική οικονομία υπογραμμίζει ότι κύριο χαρακτηριστικό της κατάστασης στη διεθνή οικονομία σήμερα είναι η «ασυνήθης» αβεβαιότητα η οποία επηρεάζει άμεσα τις προσδοκίες τόσο των επιχειρήσεων όσο και των καταναλωτών και τονίζει ότι τους πρώτους οκτώ μήνες του 2008 ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος κινείται σε επίπεδα σαφώς κατώτερα εκείνων του 2007 και τον Αύγουστο προσεγγίζει τη χαμηλότερη τιμή της τελευταίας τριετίας.

Με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα, κραδασμοί καταγράφονται:

Στο ΑΕΠ, που στο δεύτερο τρίμηνο του έτους προσγειώθηκε στο 3,5% έναντι 4% το ίδιο διάστημα πέρυσι λόγω της συρρίκνωσης της κατανάλωσης και της πτώσης των επενδύσεων. Επισημαίνεται ότι το οικονομικό επιτελείο έχει αναθεωρήσει στο 3,6% τον αρχικό στόχο για ανάπτυξη, που ήταν 4%, αλλά και αυτή η εκτίμηση θεωρείται υπεραισιόδοξη από τους διεθνείς οργανισμούς.

ύ Στο δημοσιονομικό έλλειμμα, που λόγω των κυβερνητικών χειρισμών κινείται στην κόκκινη ζώνη του 3% και τώρα επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο εξαιτίας της διόγκωσης των δαπανών για τόκους και της υστέρησης των φορολογικών εσόδων. Μόνο η άνοδος των επιτοκίων προκαλεί πρόσθετη επιβάρυνση ύψους 800 εκατ. ευρώ στις δαπάνες του Δημοσίου για τόκους.

Στο χρέος, καθώς ο εκτροχιασμός του ελλείμματος αυξάνει τις δανειακές ανάγκες του Δημοσίου. Για φέτος θα δανειστεί γύρω στα 43 με 44 δισ. ευρώ, όταν ο προϋπολογισμός προέβλεπε 37 δισ. ευρώ, ενώ για το 2009 ο νέος δανεισμός εκτιμάται ότι θα είναι της τάξης των 37-39 δισ.

Στην αγορά εργασίας, καθώς η επιβράδυνση της ανάπτυξης, ο υψηλός πληθωρισμός, η μείωση της κερδοφορίας αναστέλλουν ή και ακυρώνουν τα σχέδια των επιχειρήσεων για προσλήψεις προσωπικού και οδηγούν σε μαζικές περικοπές θέσεων εργασίας.

Αλυσιδωτές παρενέργειες προκαλεί και η πληθωριστική ανάφλεξη.

Δ.Σ. ΚΑΝΕΛΛΗΣ - Κ. ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ