| | | |
Η αναζωπύρωση του αρμενικού ζητήματος στην Τουρκία προκαλεί αναστάτωση στο επίπεδο των κομμάτων και του πολιτικοστρατιωτικού κατεστημένου, καθώς πολλοί συνδέουν το ζήτημα αυτό με τα πρώτα μέτρα που θα λάβει ο νέος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Μπαράκ Ομπάμα. Το κείμενο το οποίο έδωσαν στη δημοσιότητα μερικές εκατοντάδες Τούρκοι διανοούμενοι και συγγραφείς, με το οποίο ζητούν συγγνώμη από τους «αδελφούς Αρμένιους» για τη «μεγάλη καταστροφή» την οποία υπέστησαν τον καιρό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ξύπνησε τα ανακλαστικά του τουρκικού κατεστημένου,… …προκαλώντας μερικές ενδιαφέρουσες διαφοροποιήσεις ακόμη και στην κορυφή της τουρκικής ηγεσίας...
Έτσι, ενώ ο πρωθυπουργός Ερντογάν και ο υπουργός Εξωτερικών Μπαμπατζάν χαρακτήρισαν την πρωτοβουλία άχρηστη ή και επιβλαβή για τη διαδικασία διαπραγμάτευσης που υπάρχει με την Αρμενία, ο Τούρκος πρόεδρος Γκιούλ θεώρησε το ζήτημα ως απόδειξη ότι στην Τουρκία υπάρχει ελεύθερη δημοκρατική συζήτηση (!) και έτσι μπορούν ακαδημαϊκοί και άλλοι κύκλοι να συζητούν ελεύθερα το αρμενικό ζήτημα.
Στο ζήτημα έσπευσαν να παρέμβουν και οι Τούρκοι στρατηγοί επισημαίνοντας ότι η πρωτοβουλία αυτή των διανοουμένων – το κείμενο των οποίων βρίσκεται ήδη στο διαδίκτυο και συγκεντρώνει χιλιάδες υπογραφές Τούρκων – δεν είναι σωστή και θα έχει βλαβερές συνέπειες...
Στο κείμενο, βέβαια, δεν υπάρχει η επίμαχη λέξη «γενοκτονία», χρησιμοποιείται ο όρος «μεγάλη καταστροφή», αλλά είναι σαφές ότι και αυτή ακόμη η συγγνώμη δεν είναι εύκολα αποδεκτή από το τουρκικό κατεστημένο, με το οποίο συμπλέει το τελευταίο διάστημα, ολοένα και περισσότερο, ο πρωθυπουργός Ερντογάν.
Όσο για την αντιπολίτευση, δηλαδή το Ρεπουμπλικανικό και Λαϊκό Κόμμα, που ήταν κάποτε η ελπίδα των Τούρκων για εκδημοκρατισμό και εκσυγχρονισμό, αυτό έχει γίνει «βασιλικότερο του βασιλέως» και με στελέχη του απάντησε στο κείμενο των διανοουμένων λέγοντας ότι η Τουρκία δεν διέπραξε κανένα αδίκημα για να ζητά συγγνώμη και εκείνοι που πρέπει να ζητήσουν συγγνώμη είναι οι Αρμένιοι!..
Ο φόβος του Μπάιντεν
Πέρα όμως από τις εσωτερικές παρενέργειες από το κείμενο των διανοουμένων, η προσοχή της τουρκικής κυβέρνησης στρέφεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς ο Ομπάμα είχε υποσχεθεί ως γερουσιαστής ότι θα αναγνωρίσει την αρμενική γενοκτονία. Επιπλέον ο εκλεγμένος αντιπρόεδρος Τζόζεφ Μπάιντεν είχε υποστηρίξει το σχέδιο για την αναγνώριση της αρμενικής γενοκτονίας στην αμερικανική γερουσία.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση Ερντογάν προσπαθεί το τελευταίο διάστημα να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Αρμενία, όχι μόνο για να επιβεβαιώσει τις ηγεμονικές φιλοδοξίες της στην ευρύτερη περιφέρεια, αλλά και για να αποτρέψει ενδεχόμενη κρίση με τις ΗΠΑ για το ζήτημα της γενοκτονίας των Αρμενίων.
Η πρόσφατη επίσκεψη στο Ερεβάν του Τούρκου προέδρου θεωρήθηκε σημαντικό βήμα για την αποκατάσταση των σχέσεων Τουρκίας και Αρμενίας. Το ζήτημα όμως είναι ότι από την πλευρά της Αρμενίας δεν υπήρξε καμιά μετακίνηση από τις θέσεις που υποστηρίζει ώς τώρα, δηλαδή να αποκατασταθούν οι σχέσεις χωρίς εκ των προτέρων όρους.
Η πλευρά που φαίνεται να έχει απαλύνει τη στάση της είναι η τουρκική και αυτό φάνηκε από τη δημιουργία κοινής ιστορικής επιτροπής που θα εξετάσει το ζήτημα της γενοκτονίας. Η Άγκυρα, που ήθελε να υπάρχουν απλώς δύο αντιπροσωπείες, τουρκική και αρμενική, δέχθηκε τελικά την αρμενική πρόταση να διευρυνθεί το πλαίσιο αυτής της επιτροπής.
Ιστορική ευκαιρία
Με βάση τις συνθήκες που επικρατούν στην ευρύτερη περιοχή, η Τουρκία είναι εκείνη η οποία επιδιώκει περισσότερο την εξομάλυνση των σχέσεων με την Αρμενία, γιατί η αρμενική κυβέρνηση βλέπει ότι όσο προσεγγίζει η πιθανότητα διπλωματικής λύσης ανάμεσα στις δύο χώρες τόσο περισσότερο αυξάνεται η πίεση της αρμενικής διασποράς ώστε η κυβέρνηση του Ερεβάν να φανεί πιο σκληρή...
Είναι σαφές ότι οι Αρμένιοι της διασποράς βλέπουν την εκλογή του Ομπάμα ως ιστορική ευκαιρία για την αναγνώριση της γενοκτονίας από τις ΗΠΑ, συνεπώς δεν θα ήθελαν να θυσιάσουν μια τέτοια επιτυχία, με αντάλλαγμα την απλή βελτίωση των οικονομικών σχέσεων με την Τουρκία.
Από την άλλη πλευρά, πολλοί Αμερικανοί δεν θεωρούν ότι, έτσι όπως έχουν τα πράγματα στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, ο ρόλος της Τουρκίας είναι υπερβολικά σημαντικός από στρατηγική άποψη. Αμφιβάλλουν δηλαδή αν η Τουρκία θα θελήσει να κλείσει, για παράδειγμα, τη βάση του Ιντσιρλίκ αν αναγνωριστεί η γενοκτονία.
Με αυτά τα δεδομένα, οι επόμενοι λίγοι μήνες θα είναι καθοριστικοί όχι μόνο για τις τουρκο-αρμενικές σχέσεις, αλλά και για τις σχέσεις της Άγκυρας με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Τουρκία βρίσκεται μπροστά σε μια ανυπέρβλητη δυσκολία να αποδεχθεί την ιστορική αλήθεια. Η ομολογία του υπουργού Άμυνας Βετσντί Γκιονούλ στις Βρυξέλλες, τον Νοέμβριο, ήταν αποκαλυπτική: με απλά λόγια είπε ότι, αν δεν είχαν διώξει τους Αρμένιους και τους Έλληνες, δεν θα μπορούσαν να οικοδομήσουν το τουρκικό κράτος!
Σίγουρα έως τις 24 Απριλίου, ημέρα που τιμάται η αρμενική γενοκτονία, η Άγκυρα θα έχει στραμμένη την προσοχή της με μεγάλη αγωνία προς την Ουάσιγκτον...
