Τα πολλαπλά αποκούμπια

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΛΟΥΛΗ

Εγραφα την περασμένη εβδομάδα πως δύο είναι τα κυριότερα συναισθήματα παγκοσμίως: κυνισμός και ανασφάλεια. Και τούτο διότι έχουν καταρρεύσει όλες οι μετα-ψυχροπολεμικές προσδοκίες για έναν κόσμο ευνομίας, δημοκρατικών αρχών και ευμάρειας. Η κρίση της υπερδύναμης, σε πολλαπλά επίπεδα, από τη συνολική πολιτική της έως και τα οικονομικά της αδιέξοδα, έχει οδηγήσει σε παγκόσμια κρίση όχι μόνον των οικονομιών αλλά και των αξιών.
Εάν στεκόταν κανείς στα τελευταία ευρήματα της δημοσκόπησης της MRB για τον ΕΤ.Κ, το κυρίαρχο συναίσθημα που εκδηλώνουν οι πολίτες είναι προφανώς η έντονη ανασφάλεια. Με τη σειρά της, η ανασφάλεια έχει ευρύτερες συνέπειες, η πιο σημαντική από τις οποίες είναι πως οι πολίτες δεν πιστεύουν ότι κάπου μπορούν να ακουμπήσουν γερά και σίγουρα. Τούτο εξηγεί γιατί οι αντιδράσεις των πολιτών είναι πολυεπίπεδες.
Καθώς, σε συνθήκες έντονης ανασφάλειας, αναζητούν πολλαπλά αποκούμπια ώστε να πιαστούν από αυτά. Και εάν χαθεί ένα, να κρατηθούν από κάποιο άλλο. Αρα η κοινή γνώμη δεν επενδύει σε μία και μοναδική νησίδα ασφαλείας.
Τούτο εξηγεί και την ενίσχυση του αιτήματος για κυβερνήσεις συνεργασίας, αλλά και την εντεινόμενη απαίτηση για περισσότερη συναίνεση. Καθώς οι κίνδυνοι πολλαπλασιάζονται και η εστία τους βρίσκεται πρωτίστως εκτός των συνόρων μας (ως εισαγόμενη λαίλαπα που επιπίπτει επί μιας ευάλωτης οικονομίας), η πλειοψηφία των πολιτών αναζητά μια ασπίδα «συνένωσης δυνάμεων». Ζητούμενο είναι, λοιπόν, οι πολλαπλοί πυλώνες στήριξης και όχι η πρόσδεση σε ένα και μοναδικό. Ηδη, λοιπόν, η υποστήριξη κυβερνήσεων συνεργασίας φθάνει το 58,5%.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν επίσης τις πολλαπλές ισορροπίες που διαμορφώνει η κοινή γνώμη στις αντιλήψεις της απέναντι στο κύμα απειλών και ανασφάλειας που προκαλεί η οικονομική κρίση. Αναζητώντας τις δυνάμεις εκείνες που διαθέτει η χώρα απέναντι στην οικονομική πρόκληση, αθροίζει παράγοντες, χωρίς να επιλέγει κάποιον κυρίαρχο. Το ισχυρότερο αποκούμπι για την ίδια βρίσκεται εκτός των συνόρων μας και εντοπίζεται στην Ε.Ε. Εναν οργανισμό που επίσης αθροίζει και ενώνει δυνάμεις! Η Ε.Ε. καθησυχάζει ακριβώς γιατί είναι μια «οικογένεια» και μάλιστα ισχυρή οικονομικά (ως σύνολο).
Ισως ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά ερωτήματα -που όμως τούτη την ώρα παραμένει αναπάντητο- είναι το πού τελικά θα ισορροπήσει η αποκλίνουσα επιλογή ανάμεσα στον πολιτικό εκείνον που ως πρόσωπο θεωρείται «ικανότερος να χειριστεί την οικονομική κρίση» και το κόμμα που «προτιμάται ως κυβέρνηση». (Αν και στην τελευταία περίπτωση οι αντιδράσεις διαφέρουν από δημοσκόπηση σε δημοσκόπηση ανάλογα με το πώς τίθεται το ερώτημα.)
Το βέβαιο πάντως είναι πως οι πολυεπίπεδες αντιδράσεις οδηγούν σε πολλαπλές ισορροπίες: Που αναπόφευκτα είναι εύθραυστες. Καθώς άλλο κόμμα προηγείται στις δημοσκοπήσεις, άλλο κόμμα διαθέτει τον ικανότερο ηγέτη, παράλληλα το κόμμα που προηγείται στις δημοσκοπήσεις δεν πείθει κυβερνητικά, ενώ οι περισσότεροι ψηφοφόροι δεν εμπιστεύονται μια μονοκομματική κυβέρνηση!
Πιο ρευστό λοιπόν δεν θα μπορούσε να είναι ένα πλαίσιο που εδράζεται στις πολλαπλές αυτές αντιδράσεις. Η εντεινόμενη ανασφάλεια καθιστά την κοινή γνώμη ακόμη πιο απρόβλεπτη. Προστίθεται επίσης η πολυεπίπεδη αναζήτηση των πολιτών μέσα από συγκρουόμενες ισορροπίες. Με μια κοινή γνώμη που δεν κατασταλάζει σε ένα «αποκούμπι». Αλλά αποζητεί πολλαπλά στηρίγματα. Σε ένα ασαφές μίγμα. Το οποίο μάλιστα είναι αμφίβολης διαθεσιμότητας.