Ζητείται «θηρίο»

Tου Αλεξη Παπαχελα

Aναρωτιέμαι πολλές φορές αν θα μπορούσε στις μέρες μας να υπάρξει ένας Κωνσταντίνος Καραμανλής. Θα το «σήκωνε» η σημερινή ελληνική κοινωνία άραγε; Θα άντεχε ο ίδιος να τα βγάλει πέρα με το αδηφάγο, νεοπλουτίστικο επιχειρηματικό κατεστημένο και το άναρχο μιντιακό τοπίο που κάνει την τρίχα τριχιά και τη σταγόνα καταιγίδα; Πώς θα αντιμετώπιζε έναν διαλυμένο κρατικό μηχανισμό που δεν έχει τίποτα να κάνει με το προδικτατορικό κράτος;

Ο Καραμανλής γνώριζε καλά το ελληνικό DNA. Ηξερε πως το ελληνικό δοβλέτι χρειάζεται βούρδουλα για να λειτουργήσει. Οι παλιοί θυμούνται τρομοκρατημένους, αλλά σοβαρούς, γενικούς διευθυντές να εξηγούν πως πρέπει πρώτα να ενημερώσουν το «θηρίο» και μετά να πάρουν κρίσιμες αποφάσεις. Οταν αποφάσισε πως η Ελλάδα χρειαζόταν τουρισμό υψηλού επιπέδου διάλεξε τους καλύτερους και δημιούργησε τα ΞΕΝΙΑ, τις κρουαζιέρες, το Φεστιβάλ Αθηνών και άλλα πολλά. Είχε την ικανότητα να διαλέγει τα καλά μυαλά από διάφορους χώρους και να τα αξιοποιεί για τους δικούς του σκοπούς.

Ενα ακόμη χαρακτηριστικό του ήταν πως διάλεγε τους πολιτικούς του συνεργάτες πέρα από τις παρέες του. Δεν δίσταζε να πάρει δίπλα του ανθρώπους που ήταν ενδεχομένως «καλύτεροι» σε μόρφωση ή κοινωνικό στάτους από τον ίδιο όπως τον Παπαληγούρα, τον Αβέρωφ, τον Ράλλη, τον Τσάτσο κ.ά. Τους φερόταν αυταρχικά και πολλές φορές τους έφτασε στα όριά τους. Εμπιστευόταν όμως τον εαυτό του και δεν έφευγε ποτέ από τους στόχους του. Ξέρουμε τώρα, με την ασφάλεια της χρονικής απόστασης, πως έκανε λάθη. Θα μπορούσε να είχε διασώσει μεγάλα κομμάτια της Αθήνας. Ο αντικομμουνισμός του μπορεί να μας φαίνεται ακραίος σήμερα, αλλά ποτέ δεν μπορούμε να κάνουμε το λάθος να «διαβάζουμε» την ιστορία με τα γυαλιά του σήμερα. Αλλος ο κόσμος του 1955-63 και οι γεωπολιτικές του συγκυρίες, άλλος ο κόσμος του 2009.

Ο Καραμανλής άφησε έργο πίσω του, επέδειξε ρεαλισμό και τόλμησε. Η μεγαλύτερη απόφαση, για χάρη της οποίας πολλά λάθη παραγράφονται, ήταν χωρίς αμφιβολία η ένταξη της Ελλάδος στην ΕΟΚ. Το πάλεψε ο ίδιος, και μέσα και έξω. Μέσα είχε να αντιμετωπίσει μια κοινή γνώμη που είχε αρχίσει να γοητεύεται από έναν αριστερόστροφο λαϊκισμό που ήταν φυσιολογικός μετά την επταετία. «Η ΕΟΚ των μονοπωλίων» ή το «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» είχαν τεράστια απήχηση και έπνιγαν τις φωνές του ρεαλισμού. Εξω είχε να αντιμετωπίσει την καχυποψία Γερμανών και Γάλλων, οι οποίοι αναρωτιόντουσαν αν η Ελλάδα ήταν έτοιμη να μπει στο κλειστό κλαμπ της Ευρώπης. Και μέσα και έξω λειτούργησε με πυγμή και τα κατάφερε.

Ισως έβλεπε, γνωρίζοντας καλά όπως είπαμε την ελληνική ψυχοσύνθεση, δύο σκληρές πραγματικότητες: πρώτον ότι η ελληνική κοινή γνώμη βάδιζε ολοταχώς σε ένα μονοπάτι αχαλίνωτου λαϊκισμού και δεύτερον πως το ελληνικό σύστημα διοίκησης είχε αρχίσει να αποσυντίθεται. Βάζοντας την Ελλάδα στην ΕΟΚ έβαζε ουσιαστικά ένα δυσκυβέρνητο και απρόβλεπτο τρένο πάνω σε σταθερές και γερές ευρωπαϊκές ράγες. Εκ των υστέρων, και έως τις μέρες μας, αποδεικνύεται πως όσες ανοησίες, περιπέτειες, αστοχίες και να έχουμε διαπράξει ως χώρα τα τελευταία 30 χρόνια, η Ελλάδα έχει βρει ένα σίγουρο αγκυροβόλιο στους κόλπους της Ε.Ε. Δεν ξέρω αν η σημερινή κοινωνία μπορεί να «βγάλει» έναν Κωνσταντίνο Καραμανλή. Η γενιά του, στο κάτω κάτω, δούλεψε πολύ σκληρά σε μια άλλη και φτωχή Ελλάδα και έζησε κρίσεις και δυσκολίες που εμείς ούτε μπορούμε να φαντασθούμε. Δεν μπορώ να απαντήσω στο αν ακόμη και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής θα μπορούσε να κυβερνήσει μία χώρα που πολλές φορές είναι σχεδόν μη κυβερνήσιμη. Αυτό που ξέρω είναι ότι θα είχε πολύ περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας από όσες έχουμε διαθέσιμες σήμερα.