Ποιος θα σπάσει το "φράγμα";

του Γίαννη Λούλη


Οι Ευρωεκλογές διαχρονικά υπήρξαν πεδίο για ψήφο διαμαρτυρίας. Από αυτήν πλήττονταν κυρίως κυβερνώντα κόμματα. Αλλά και (δευτερευόντως) κόμματα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αυτό το τελευταίο συνέβαινε όταν η δυσφορία δεν στρέφονταν μόνο κατά της κυβέρνησης, αλλά και κατά του δικομματισμού γενικά. Παράλληλα στις Ευρωεκλογές, ευνοούντο παγίως και μάλιστα με όχι αμελητέα ποσοστά, τα μικρότερα κόμματα.

Όμως αν αυτές οι ευρωεκλογές φαίνεται να ξεχωρίζουν σε κάτι είναι διότι, οι ψηφοφόροι διαμαρτυρίας τείνουν να αποστασιοποιούνται από όλα τα γνωστά κόμματα. Τούτο το πράττουν με δύο νέους τρόπους:
• Πρώτον, με μια ισχυρότατη τάση υπέρ της αποχής. Αυτή πιθανότατα θα ξεπεράσει εκείνη που δείχνουν οι δημοσκοπήσεις με βάση τις αμφιβόλου ειλικρίνειας δηλώσεις των ψηφοφόρων για την πρόθεσή τους να σπεύσουν όντως στην κάλπη. (Ως γνωστόν, το 75% δηλώνει πως θα ψηφίσει, ή πως μάλλον θα ψηφίσει).
• Δεύτερον, με την εντυπωσιακή δημοσκοπική ενίσχυση των Οικολόγων, δηλαδή ενός κόμματος ουσιαστικά «άγνωστου» για τους ψηφοφόρους, χωρίς εικόνα και στίγμα (πέραν μιας διακηρυγμένης αρχής υπέρ των περιβαλλοντικών θεμάτων). Οι Οικολόγοι επιλέγονται λοιπόν, διότι ακριβώς είναι κάτι «άγνωστο» και άρα διότι είναι de facto άφθαρτοι. Ενώ συγκριτικά το «νέο» κόμμα Μάνου καταποντίζεται διότι είναι κάτι γνωστό και ρυτιδιασμένο με τις ανακυκλώσεις κουρασμένων προσώπων.

Με δεδομένη τη συνολική αυτή τάση, ποια είναι τα επί μέρους δεδομένα που καταγράφουν οι πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις με την όποια αξιοπιστία εκπέμπουν η κάθε μία ξεχωριστά; Ειδικότερα:
• Πρώτον, το ΠΑΣΟΚ εξακολουθεί να προηγείται σταθερά, όμως με μειούμενη διαφορά. Ποια είναι η διαφορά αυτή; Άγνωστο. Διότι οι δημοσκοπήσεις εμφανίζουν αποκλίσεις. Που μάλιστα δεν είναι αμελητέες.
• Δεύτερον, η τάση για αποχή, όπως δείχνουν, ένας συνδυασμός στοιχείων, φαίνεται να ενισχύεται. Άλλωστε και η ενδυνάμωση των Πρασίνων είναι στην ουσία προθάλαμος για ισχυροποιημένη αποχή, καθώς αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία. (Απλώς αρκετοί ψηφοφόροι πιο εύκολα ομολογούν την επιλογή των Πρασίνων, παρά την επιλογή της αποχής).
• Τρίτον, αν η αποχή τελικά αποδειχθεί πολύ υψηλή, τότε θα ακυρωθεί η «δημοψηφισματική» επίκληση του ΠΑΣΟΚ. Άλλωστε όπως έδειξε η Kappa Research (την Κυριακή στο «Βήμα») περισσότεροι ψηφοφόροι (53,1%) θεωρούν τις εκλογές μη σημαντικές, παρά σημαντικές (μόνο 46,6%).
• Τέταρτον, όμως η αποχή, αν τελικά αποδειχθεί όντως πολύ υψηλή, είναι άγνωστο πως θα επηρεάσει το τελικό αποτέλεσμα. Ήδη δύο δημοσκοπήσεις (GPO και MRB) όταν «μετρούν» την πρόθεση ψήφου με βάση όχι (μόνο) το σύνολο του δείγματος, αλλά και με βάση όσους δηλώνουν ότι προτίθενται να ψηφίσουν, τότε εμφανίζονται νέα δεδομένα. Ειδικά στις μετρήσεις αυτών των δύο εταιρειών υπάρχει ένας κοινός παρανομαστής: Στους ψηφοφόρους που προτίθενται να ψηφίσουν η διαφορά ΠΑΣΟΚ – ΝΔ μειώνεται κάτω από 3%, ενώ υποχωρούν και οι Πράσινοι. Οι τάσεις αυτές μπορεί να μην είναι ασφαλείς, όμως δείχνουν μία σαφή πραγματικότητα: Ότι η αποχή, εκτινασσόμενη, είναι πιθανό να διαμορφώσει νέα εκλογικά δεδομένα. Όποια και να είναι αυτά.
• Πέμπτον, κανένα κόμμα δεν έχει ισχυρή δυναμική. Η ΝΔ βελτιώνει τη θέση της έναντι του ΠΑΣΟΚ (που προηγείται φυσικά), χάρη στην κυριαρχία Καραμανλή σε όλους τους δείκτες σύγκρισης με τον Γιώργο Παπανδρέου. Όμως στις εκλογές αυτές δεν εκλέγεται Πρωθυπουργός. Το ΠΑΣΟΚ, με τη σειρά του, προηγείται χωρίς ανοδική τάση. Ενώ οι αδυναμίες στην ηγετική του εικόνα, το πλήττουν στρατηγικά όχι μόνο στις Ευρωεκλογές, αλλά κυρίως πέρα από αυτές. Σταθεροποιημένο με ανοδικές τάσεις είναι το συγκροτημένο ως εικόνα και παρουσία ΚΚΕ που κακώς ανέδειξε το ίδιο ως μείζον θέμα τους μη πειστικούς ισχυρισμούς Πάγκαλου. Ενώ ΛΑΟΣ και ΣΥΡΙΖΑ αγκομαχούν διεκδικώντας αξιοπρεπή ποσοστά. Ειδικά ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε την ευκαιρία του debate με έναν Αλαβάνο εποινωνιακά άνετο, χωρίς όμως στρατηγικό έρμα.


Με αυτά τα πέντε δεδομένα κατά νου, οι Ευρωεκλογές δεν προσφέρουν καμία βεβαιότητα σε κανένα κόμμα. Άρα όλα τα κόμματα μπορούν, θεωρητικά, να ελπίζουν σε «κάτι παραπάνω». Δύσκολα όμως θα σπάσουν κάποιο φράγμα. Αυτό λογικά, μόνο η αποχή μπορεί να το πετύχει. Περισσότερο μάλιστα και από τους Πράσινους.