Ο ασκός του Αιόλου

Του Σταυρου Λυγερου

Η υπέρβαση της δημοσιονομικής κρίσης είναι ζωτικής σημασίας, αλλά καθόλου δεδομένη. Εάν επρόκειτο για τεχνοκρατική άσκηση, τα πράγματα θα ήταν απλά. Πίσω από τους αριθμούς, όμως, υπάρχουν άνθρωποι. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν αρκεί το Πρόγραμμα Σταθεροποίησης να είναι καλοεπεξεργασμένο. Η μεταβλητή που κυρίως θα κρίνει την επιτυχία του ή όχι είναι πολιτική και αφορά τη διασφάλιση της κοινωνικής συναίνεσης. Εάν οι διάφορες μειώσεις και περικοπές προκαλέσουν κύμα απεργιακών κινητοποιήσεων και κοινωνική αναταραχή το εγχείρημα θα τιναχθεί στον αέρα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Η απεργία στο λιμάνι του Πειραιά δημιούργησε προηγούμενο. Η υπόθεση πιλότος, όμως, είναι η εν εξελίξει διελκυστίνδα γύρω από το κλείσιμο των οδικών αρτηριών. Το πολιτικό διακύβευμα υπερβαίνει κατά πολύ το οικονομικό κόστος που θα είχε για τον προϋπολογισμό μια συμφωνία με τους αγρότες. Στην πραγματικότητα, δοκιμάζεται η ικανότητα της κυβέρνησης να δρομολογήσει συντεταγμένη έξοδο από την κρίση. Είναι αλήθεια ότι ο αγροτικός κόσμος αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Εάν, όμως, η κυβέρνηση μπει στο γνωστό παζάρι που κάθε χρόνο προκαλούν τα μπλόκα, θα έχει ακυρώσει στην πράξη το Πρόγραμμα Σταθεροποίησης.

Δίνοντας έστω και ελάχιστα στους αγρότες, δεν θα έχει τη νομιμοποίηση να ζητήσει θυσίες από τις άλλες κοινωνικές ομάδες. Οι αγρότες δεν θέλουν να φύγουν με άδεια χέρια, αλλά εάν καταφέρουν να αποσπάσουν κάτι, οι άλλες κοινωνικές ομάδες κατά πάσα πιθανότητα θα τους μιμηθούν. Θα χρησιμοποιήσουν τα δικά τους μέσα πίεσης για να αποτρέψουν ρυθμίσεις που τις θίγουν. Αντί για συλλογική προσπάθεια θα προκύψει συντεχνιακός κατακερματισμός. Οι εφοριακοί έχουν ήδη πάρει σειρά. Η κυβέρνηση, όμως, θα διαπράξει μοιραία λάθος εάν πιστέψει ότι για να αποτρέψει μια τέτοια εξέλιξη αρκεί η επίδειξη ανελαστικότητας.

Η ανελαστικότητα, ακόμα και η πυγμή, μπορεί να φέρει αποτέλεσμα μόνο εάν η κοινωνία πεισθεί: Πρώτον, ότι οι κυβερνώντες έχουν την ικανότητα να εγγυηθούν την υπέρβαση της κρίσης. Στο επίπεδο αυτό υπάρχει δικαιολογημένα σοβαρό έλλειμμα. Δεύτερον, ότι η κατανομή των βαρών θα είναι δίκαιη. Εάν τον λογαριασμό κληθούν να πληρώσουν πάλι κυρίως τα συνήθη «υποζύγια», εάν τα λαμόγια, οι αεριτζήδες και οι φοροφυγάδες ουσιαστικά ξαναμείνουν στο απυρόβλητο, κοινωνική συναίνεση δεν θα υπάρξει. Επ’ αυτού, η ρητορική της κυβέρνησης είναι πλούσια, αλλά –μέχρι στιγμής τουλάχιστον– οι πράξεις της είναι από φτωχές έως ανύπαρκτες.

Μήπως ακούσατε κάποιο δραστικό μέτρο π.χ. για τις «οφσόρ» εταιρείες; Εάν ο συσσωρευμένος πλούτος από «μαύρο χρήμα» δεν μπορεί να προσδιορισθεί ευθέως, μπορεί να προσδιορισθεί εμμέσως από τεκμήρια. Οταν ακούγονται τέτοιες «ανίερες» κουβέντες, συνήθως αντιτείνουν ότι αυτά είναι ανεφάρμοστα ή έχουν παρενέργειες. Εφαρμόσιμες και χωρίς σοβαρές παρενέργειες λύσεις, όμως, έχουν προταθεί. Οπως πάντα, το ζητούμενο είναι η πολιτική βούληση.